Nga từng tiến quân từ lãnh thổ Belarus khi phát động chiến sự tại Ukraine hồi cuối tháng hai năm ngoái. Quyết định của Tổng thống Nga Vladimir Putin cho phép trùm tập đoàn quân sự tư nhân Wagner Yevgeny Prigozhin và các tay súng nhóm này chuyển đến Belarus sau cuộc nổi loạn hồi tháng 6 đã khiến Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky phải chỉ đạo quân đội cùng lực lượng an ninh quốc gia tăng cường phòng thủ ở phía bắc.
Natasha và Yuriy Dobrovec cùng cháu trai, những cư dân ở làng Kopyshche của Ukraine, nằm sát biên giới Belarus. Ảnh: Washington Post
Trung tướng Serhiy Nayev, chỉ huy tác chiến của lực lượng vũ trang Ukraine ở miền bắc đất nước, cho biết từ khi Wagner xuất hiện ở Belarus, họ đã phải điều thêm nhân lực để củng cố phòng tuyến bằng những hệ thống chống tăng và phòng không.
Các khu vực tiếp giáp biên giới được bố trí thêm mìn và Ukraine đến nay vẫn chưa sửa chữa nhiều cây cầu trên những tuyến đường dẫn đến Belarus đã bị phá hủy trước đó vì giao tranh.
Những ngày gần đây, quân đội Ukraine cũng cho nổ tung một phần đường cao tốc chạy từ thủ đô Kiev đến Belarus, trung tướng Nayev cho hay, thêm rằng ông cảm thấy "tự tin" về các biện pháp bảo vệ của mình.
Nhưng tất cả những hoạt động này cũng làm gia tăng cảm giác bất an của cư dân dọc biên giới, nơi mà tâm trạng lo lắng vốn đã tăng lên đáng kể sau khi Tổng thống Nga hồi đầu năm tuyên bố triển khai vũ khí hạt nhân trên lãnh thổ Belarus.
"Tất nhiên là chúng tôi phải lo lắng rồi", Oksana Kozub, 50 tuổi, nói khi đang ngồi bên ngoài ngôi nhà của mình tại ngôi làng Yurove, tỉnh Zhytomyr, gần biên giới Belarus.
Kozub cho hay bà vẫn nhớ như in thời điểm giao tranh nổ ra hồi năm ngoái, khi chiến đấu cơ và tên lửa Nga bay qua ngôi làng này, cách Belarus khoảng 13 km, để tấn công các mục tiêu sâu trong nội địa Ukraine. Kozub thừa nhận bà sẽ không biết làm gì nếu xung đột tràn qua biên giới. "Tôi sẽ đi đâu đây?", bà nói.
Ba Lan và Litva, hai nước tiếp giáp với Belarus, cũng đã tăng cường phòng thủ và xem xét đóng cửa biên giới sau khi Prigozhin đến Belarus và lính đánh thuê Wagner bắt đầu huấn luyện chung với lực lượng an ninh Belarus tại thành phố Brest.
Hình ảnh vệ tinh chụp hôm 23/7 cho thấy ôtô, xe tải và các phương tiện khác của Wagner tại căn cứ quân sự ở làng Tsel, Belarus. Ảnh: Maxar Technologies
Đáp lại, Tổng thống Putin đã cảnh báo trong một cuộc họp với Hội đồng An ninh vào tuần trước rằng bất kỳ "hành động gây hấn" nào chống lại Belarus sẽ được coi là cuộc tấn công vào Nga và Moskva sẽ trả đũa "với tất cả nguồn lực sẵn có".
Theo trung tướng Nayev, quân đội Ukraine thậm chí còn chuẩn bị đối phó với khả năng Tổng thống Putin cho phép sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật, nhưng khiến chúng giống như do nhóm lính đánh thuê Wagner thực hiện, dù đây là một kịch bản khá xa vời.
"Chúng tôi đang xem xét tất cả các tình huống có thể xảy ra", Nayev nói.
Trong một video đăng hồi đầu tháng, Prigozhin đã chào đón các tay súng Wagner tới Belarus và tuyên bố sẽ biến lực lượng vũ trang Belarus thành "quân đội hùng mạnh thứ hai trên thế giới".
Những hình ảnh vệ tinh gần đây do Maxar Technologies cung cấp cũng cho thấy một đơn vị đồn trú của Wagner đang đóng quân ở Tsel, ngôi làng phía đông nam thủ đô Minsk, Belarus, cách biên giới Ukraine khoảng 240 km.
Tuy nhiên, các quan chức cấp cao ở Kiev đã lên tiếng trấn an về mối đe dọa từ Wagner ở Belarus, ước tính rằng số lượng của họ rất ít và đang đối mặt tình trạng hỗn loạn trong hàng ngũ.
"Chỉ một nhóm nhỏ lính Wagner ở Belarus", Mykhailo Podolyak, cố vấn hàng đầu của Tổng thống Zelensky, tuần trước cho hay. "Họ đang huấn luyện lực lượng đặc nhiệm Belarus, để làm gì thì chưa rõ".
Podolyak suy đoán rằng Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko có thể muốn Wagner huấn luyện lực lượng cận vệ của ông.
Dù vậy, những người Ukraine sống dọc biên giới Belarus vẫn thể hiện thái độ cảnh giác trước việc Wagner triển khai quân ngay sát sườn họ.
"Chúng tôi đang theo dõi sát mọi diễn biến", trung tá Halyna Shekhovtsova, sĩ quan đồn biên phòng thành phố biên giới Chernihiv, Ukraine, cho biết.
Ở Dniprovske, ngôi làng nhỏ cách cửa khẩu với Belarus khoảng 5 km, cư dân lo lắng rằng các tay súng Wagner có thể xâm nhập qua sông biên giới hoặc tiến hành các cuộc tấn công vào lãnh thổ trên bộ.
Sonya Pasuchnyk, 78 tuổi, cư dân địa phương, cho rằng quân đội Ukraine đang kiểm soát tốt tình hình và lính Wagner sẽ không dám tấn công. Nhưng bà vẫn không hoàn toàn yên tâm. Pasuchnyk đã trú ẩn trong hầm cùng chú chó cưng của mình từ năm ngoái, khi tên lửa giáng xuống các mục tiêu gần ngôi làng. "Tôi chưa bao giờ nghĩ điều đó có thể xảy ra", bà nói.
Ở phía tây khu vực phong tỏa quanh nhà máy điện hạt nhân Chernobyl đã đóng cửa của Ukraine, những lo ngại về rắc rối có thể bùng phát từ phía Belarus đang ngày một lớn dần lên.
Natasha và Yuriy Dobrovec, sống ở Kopyshche, ngôi làng được bao bọc ba mặt bởi biên giới với Belarus, cho hay nơi này tương đối yên bình kể từ khi Nga phát động chiến dịch quân sự.
Nhưng xung đột vẫn được cảm nhận theo những cách khác. Con trai họ, Petro, 38 tuổi và vợ, Maria, 32 tuổi, thiệt mạng khi xe của hai vợ chồng cán phải mìn gần biên giới vào một ngày mùa đông cách đây 7 tháng.
Giờ đây, ông bà Dobrovec không khỏi cảm thấy bất an. Natasha, 60 tuổi, sinh ra ở Belarus nhưng đã mất liên lạc với người thân sau xung đột. "Chúng tôi sống cách biên giới chỉ 100 mét và đến nay chưa thấy gì bất thường cả, nhưng ai biết được tương lai ra sao?", bà nói.
Vị trí của Belarus. Đồ họa: DW
Vũ Hoàng (Theo Washington Post)