Trong lần cuối Mariia Pankova nhắn tin với người bạn thân Pavlo Humeniuk hồi tháng 12/2024, cô vẫn chưa biết anh là một trong những quân nhân Ukraine đang tham gia chiến dịch ở tỉnh Kursk của Nga.
Pankova chỉ biết chuyện khi một đồng đội của anh thông báo sau đó không lâu rằng Pavlo đã mất tích gần làng Novoivanovka ở Kursk vào ngày 6/12/2024. Humeniuk, 24 tuổi, lúc đó là lính công binh thuộc Lữ đoàn Cơ giới Độc lập số 47, đơn vị được mệnh danh là "nắm đấm thép" của quân đội Ukraine.
Mariia Pankova tại thủ đô Kiev của Ukraine hôm 18/3. Ảnh: Reuters
Pankova cho biết đã gần 4 tháng trôi qua mà không có thêm thông tin nào về bạn thân của mình. Cô vẫn tiếp tục tìm kiếm trên các kênh Telegram và Facebook với hy vọng biết được Pavlo còn sống hay đã chết.
Pankova tin rằng cái giá Ukraine phải trả cho chiến dịch ở Kursk là quá lớn. Nhiều người cũng chia sẻ quan điểm này, đặc biệt sau khi lực lượng Ukraine phải rút lui khỏi phần lớn khu vực từng giành được do sức ép dữ dội từ quân đội Nga.
"Tôi không chắc nó có xứng đáng hay không", cô vừa nói vừa khóc.
Ukraine tháng 8/2024 mở chiến dịch tấn công Kursk với mong muốn buộc Nga rút quân về bảo vệ tỉnh biên giới, ngăn bước tiến của đối phương ở mặt trận Donbass, gồm tỉnh Donetsk và Lugansk, cũng như tạo đòn bẩy tại những cuộc đàm phán trong tương lai. Chiến dịch được ví như "canh bạc tất tay" của Ukraine khi họ đang thất thế trên nhiều mặt trận.
Cuộc tiến quân đã khiến Moskva và cả thế giới bất ngờ, khi đây là chiến dịch quân sự trên bộ lớn nhất nhằm vào lãnh thổ Nga kể từ năm 1941, thời điểm Đức Quốc xã tấn công Liên Xô.
Bộ tổng tham mưu quân đội Ukraine hôm 22/3 khẳng định chiến dịch Kursk đã "đạt được hầu hết mục tiêu". Tổng thống Volodymyr Zelensky trước đó một tuần cũng tuyên bố lực lượng Ukraine đã "hoàn thành mục tiêu" trong chiến dịch Kursk, giúp ổn định tình hình mặt trận Donetsk và Kharkov.
Tuy nhiên, không phải ai cũng đồng tình với những phát biểu này.
"Ngay từ đầu, vấn đề hậu cần đã thực sự phức tạp. Chúng ta đảm bảo đủ chiều sâu nhưng không đảm bảo đủ chiều rộng. Đối phương không chỉ tăng quân số tham chiến tại Kursk, mà còn cải thiện đáng kể chất lượng của binh sĩ", Serhiy Rakhmanin, nghị sĩ thuộc Ủy ban An ninh và Quốc phòng Quốc hội Ukraine, cho hay.
Cựu tổng tham mưu trưởng quân đội Ukraine Viktor Muzhenko hồi tháng 8/2024 cho rằng Kiev nên "tập trung bảo vệ các vùng lãnh thổ quan trọng, tránh những hoạt động rủi ro khó lường có thể làm xao lãng khỏi các mối đe dọa chính, lựa chọn những hình thức và phương pháp sử dụng quân đội phù hợp với khả năng".
Ảnh chụp Pavlo Humeniuk trong điện thoại của Pankova. Ảnh: Reuters
Tình hình mặt trận Kursk suốt 8 tháng qua không giống như Ukraine kỳ vọng. Sau thời gian đầu bị bất ngờ, Nga đã củng cố lực lượng và huy động hàng chục nghìn quân cho mặt trận Kursk, trong khi vẫn duy trì đà tiến ở Donbass.
DeepState, nhóm phân tích thông tin tình báo có liên hệ với Bộ Quốc phòng Ukraine, tuần trước ước tính diện tích Kiev còn nắm giữ tại Kursk là khoảng 110 km2, tương đương gần 8,5% tổng diện tích mà quân đội Ukraine giành được khi phát động chiến dịch.
Moskva cũng giành hàng loạt đô thị trọng yếu ở tỉnh Donetsk từ khi Kiev phát động chiến dịch ở Kursk. Thông tin tình báo nguồn mở cho thấy Moskva đang dần tạo gọng kìm gần thành trì Pokrovsk và mở thêm chiến dịch nhằm vào đầu mối hậu cần Kupyansk tại tỉnh Kharkov.
Nga giành lại lãnh thổ ở Kursk đã loại bỏ một quân bài mặc cả của Ukraine, nhất là khi Tổng thống Mỹ Donald Trump đang thúc đẩy các cuộc đàm phán nhằm chấm dứt xung đột.
Tổng thống Zelensky thừa nhận quân đội Ukraine đang rơi vào tình thế khó khăn tại Kursk, dự đoán Nga sẽ tiếp tục tấn công nhằm đánh bật hoàn toàn đối phương khỏi khu vực. Tuy nhiên, ông phủ nhận tuyên bố từ Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Donald Trump rằng các đơn vị Ukraine đang bị bao vây.
Trong khi đó, một số người lại ca ngợi chiến dịch Kursk, nhấn mạnh nó đã phơi bày điểm yếu của Nga.
Diễn biến chiến sự tại tỉnh Kursk trong 8 tháng. Đồ họa: Iznanka
Tổng tư lệnh quân đội Ukraine Oleksandr Syrsky ngày 12/3 tuyên bố mặt trận Kursk đã "đánh lạc hướng và làm Nga mất những binh sĩ giỏi nhất". Nghị sĩ Rakhmanin cũng cho rằng chiến dịch đã giúp nâng cao sĩ khí của người dân và binh sĩ Ukraine sau khi Nga đạt được những bước tiến lớn về lãnh thổ trong năm 2024.
Dù vậy, ngày càng xuất hiện nhiều hoài nghi và chia rẽ trong dư luận Ukraine về lợi ích của nỗ lực tấn công Kursk, sau khi quân đội nước này hôm 16/3 thừa nhận đã rút khỏi Sudzha, đô thị lớn nhất Kiev giành được ở Kursk và cũng là trung tâm chỉ huy, đầu mối hậu cần của chiến dịch.
Oleksii Deshevy, 32 tuổi, thương binh mất một tay khi chiến đấu ở Kursk hồi tháng 9/2024, cho hay anh "không thấy logic nào trong chiến dịch này".
"Đáng lẽ không nên phát động cuộc tấn công ngay từ đầu", Deshevy nói tại một trung tâm phục hồi chức năng ở Kiev, nơi anh dành 6 tháng qua để thích nghi với cuộc sống thương tật.
Vũ Hoàng (Theo Reuters, AFP)