Sống giữa biển lũ ngoại thành Hà Nội

Giữa trưa 12/9, ông Nguyễn Văn Bình, 50 tuổi bơi chiếc thuyền nan từ đầu cánh đồng thôn Hòa Bình, xã Trung Giã, huyện Sóc Sơn, mang theo cơm thừa, canh cặn về nhà ở ven thôn để cho mấy con gà, con chó ăn. Đây là công việc quen thuộc ba ngày nay của ông khi cả thôn chìm trong biển nước.

Khi bão Yagi đổ vào, mưa gào gió quật, ông đã tính đến kịch bản xấu nhất bởi nhà chỉ cách sông Cầu chừng một km. Hai ngày sau bão, lũ ào ạt về tràn bờ sông Cầu, len lỏi vào đường làng. Nửa đêm 9/9, vợ chồng ông vội cùng hai con trai kê phản, kê gỗ tạo thành tầng lửng cao hơn 4 m. Người đứng trên, người đứng dưới chuyền tay nhau hơn bốn tạ thóc cất cả lên đây. Tivi, tủ lạnh, đồ gia dụng, ông để gác xép cách sàn nhà gần 3 m.

Song, tất cả vượt xa sự phòng bị của ông. Rạng sáng 10/9, lũ về như thác đổ. "Trời mưa xối xả, cả làng trên xóm dưới chạy lũ náo loạn chưa từng thấy", ông kể. Ông thúc vợ và hai con đi sơ tán trước, mình ở lại tìm cách cứu tài sản.

Tài sản giá trị nhất lúc này với ông là cặp bò mới sinh, đang gửi ở nhà hàng xóm, nơi cao hơn nhà mình. Ông bấm gọi cứu trợ khắp nơi song đều máy bận. Sau hàng chục cuộc điện thoại, ông nhờ được một thuyền máy vào ngõ chở hai con bò vượt 2 km nước lũ, di tản ra làng kế bên. Trở lại lúc gần trưa, nhà ông chỉ hở tầm 2 m tính từ mái, xung quanh là nước đục ngầu. Nước chớm đến kho thóc, còn lại toàn bộ đồ gia dụng, chiếc xe máy chìm nghỉm.

Dải đất ven thôn Hòa Bình có hơn hai chục nóc nhà. Khi lũ lên, nước tràn qua cổng sắt, chỉ chừa lại mấy ngọn khế và những căn nhà hai tầng vọt lên khỏi mặt nước. Muốn vào sân nhà, ông phải chèo thuyền, cúi người để không mắc vào dây điện hoặc chạm vào mái cổng.

Ông Bình nhớ trận lũ năm 2001, nước chỉ ngập chừng hơn một mét và rút nhanh sau vài ngày. Còn lần này, không ai kịp trở tay. Cả làng bị nhấn chìm trong vài tiếng. Chẳng biết bão cấp mấy là gì, gió giật cấp mấy ra sao, nhưng bằng kinh nghiệm sông nước, ông Bình có thể đoán khi nào lũ lên, song "không dám tin nó lại kinh hoàng đến vậy".

Chân tay ông nhăn nheo, mẩn đỏ sau 3 ngày chèo đi chèo về. "Nếu ngập thêm vài ngày nữa, tôi lo căn nhà gỗ 5 gian xây từ năm 1976 sẽ đổ sập. Lúc đó thì đúng là trắng tay", ông cười buồn.

Xã Trung Giã nằm phía đông bắc Hà Nội, giáp tỉnh Thái Nguyên và Bắc Giang. Thôn Hòa Bình và An Lạc của xã nằm ven bờ sông Cầu, bao quanh là ruộng đồng nên là hai nơi ngập sâu nhất huyện Sóc Sơn. Từ rạng sáng 10/9, mực nước sông Cầu, sông Cà Lồ lên nhanh, nhấn chìm gần hết hai thôn.

Đến sáng 12/9, lũ trên sông Cầu tại Đáp Cầu (TP Bắc Ninh) đã đạt đỉnh 7,63 m, vượt báo động ba 1,33 m, gần bằng lũ lịch sử năm 1971. Thôn An Lạc có 364 hộ với gần 1.500 nhân khẩu bị ảnh hưởng, còn thôn Hòa Bình là 169 hộ với gần 700 nhân khẩu. Hầu hết nhà văn hóa, nghĩa trang chỉ còn nhìn thấy phần biển hiệu.

Người dân, lực lượng cứu hộ phải đi lại bằng thuyền trên đường làng hoặc băng qua các cánh đồng với chỗ sâu nhất ngập 6 m. Những cánh đồng của thôn ba ngày nay biến thành bến đò - nơi tập kết xuồng vào làng tiếp tế lương thực.

Cách nhà ông Bình chưa đầy 100 m, căn nhà hai tầng của gia đình chị Cao Thị Hiền, 39 tuổi, cũng chỉ còn tầng hai ngoi lên mặt nước. Sáng 10/9, khi nước lũ ngập đường, biết không chống được, vợ chồng chị hò nhau khênh đồ điện tử giá trị lên tầng hai. Không đủ sức và nhân lực nên chị bỏ bàn ghế, tủ lạnh ngâm nước. "Còn nước là còn tát, còn người là còn của", vợ chồng chị Hiền pha trò cho hai đứa con khỏi chán khi mắc kẹt trong nhà.

10 năm trước khi xây nhà mới cách sông khoảng 300 m, vợ chồng chị vay mượn làm phần móng nhà cao hơn mặt bằng chung và xây hai tầng phòng lũ về. Năm 2001, nước dâng vào sân nhà chị. "Cẩn thận vậy mà vẫn chẳng đua được với lũ", chị nói khi đang cùng hai con trên xuồng cứu hộ rời nhà ra nhà văn hóa trú tạm sau ba ngày ở tầng hai. Chồng chị vẫn quyết ở lại nhà trông coi đồ đạc.

Chung cảnh ngộ, gia đình 5 người của chị Nguyễn Thị Hương Mai, 22 tuổi ba ngày qua sống trên tầng hai ngôi nhà với đống đồ ăn tích trữ. Song mất điện, nước dùng tiết kiệm từng giọt khiến Kem, đứa con gái 8 tháng tuổi, nhiều lúc khóc thét vì nóng.

Đến tối 12/9, được sự trợ giúp của lực lượng cứu hộ, chị Mai từ tầng hai tuồn đồ xuống mái tôn tầng một nhờ cầm giúp. Hai mẹ con bồng nhau, lội nước dò từng bước leo lên chiếc thuyền nan nhỏ đỗ trước cửa nhà. Sau vài mét ra đến đường làng, Kem được cảnh sát đón lên xuồng máy còn chị Mai bám vào thành xuồng leo lên sau. Hai mẹ con về nhà mẹ đẻ, nơi không bị ảnh hưởng bởi lũ.

Lo xa hơn những người hàng xóm trong làng, ba ngày trước khi có dấu hiệu lũ về, anh Đào Xuân Lượng, 37 tuổi, trú thôn Hòa Bình, dựng giàn giáo cao 2 m trên hiên để cất giữ gần hai tấn thóc. Cùng lúc anh thuê xe tải chở hơn trăm con gà, cùng đàn lợn và bò về nhà người thân cách đó gần 10 km gửi nhờ.

Lo ổn thỏa cho vợ con, tài sản, hai ngày qua anh Lượng chèo thuyền băng qua các cánh đồng đến các điểm tiếp tế để nhận cơm, nước uống, sữa, đưa về cứu trợ dân làng. Hết giờ cơm, anh lại chèo thuyền quanh làng đưa hàng xóm cần di tản ra nơi an toàn.

Không chỉ anh Lượng, nhiều người dân làng Hòa Bình, An Lạc tự chèo thuyền hỗ trợ lẫn nhau ngày nước lũ. "Sống ven sông, làm nghề chài lưới nên nhiều người biết chèo thuyền. Mọi người, không ai bảo ai, đều tự động giúp đỡ nhau", anh kể.

Con đường từ gầm cầu cao tốc Hà Nội - Thái Nguyên dẫn vào thôn An Lạc dài khoảng 3 km. Ba ngày nay, tuyến đường liên thôn "biến mất". Lữ đoàn 971 đã huy động 4 xe chuyên dụng gầm cao, lội được nước sâu một mét để vào An Lạc giúp sơ tán dân. Công an huyện Sóc Sơn tăng cường xe, xuồng, phao cứu hộ đến An Lạc.

Ngoài con đường lớn độc đạo dẫn vào làng, phía trong các khu dân cư hầu hết là đường nhỏ, chỉ thuyền nhỏ, xuồng máy di chuyển được. Xe chuyên dụng băng qua những đoạn đường ngập, đứng chờ ở Cầu Vát để các lực lượng cứu trợ dùng canô, xuồng sơ tán người dân tại các điểm ngập 3-4 m ra ngoài, sau đó đưa về trường học xã Trung Giã ở tạm.

Sáu ngày sau bão Yagi, hạ du miền Bắc ngập lụt chưa từng thấy. Nhiều vùng bị cô lập, giao thông chia cắt, mực nước nhiều sông lớn lập đỉnh mới.

Nguyễn Đông - Phạm Dự