Cảnh sát Nga vài tuần qua tăng cường kiểm tra, rà soát hàng trăm lao động nhập cư, chủ yếu tới từ Trung Á, tại nhiều thành phố. Chiến dịch này dường như chủ yếu nhắm tới những nam giới gần đây nhập tịch Nga nhưng chưa thực hiện chế độ đăng ký nghĩa vụ quân sự bắt buộc.
Trong các đợt kiểm tra, khám xét, cảnh sát trao lệnh gọi nhập ngũ ngay tại chỗ cho các lao động nhập cư, hoặc đưa họ tới phòng tuyển quân để đăng ký.
Theo luật pháp Nga, người nhập cư là nam giới đã nhập tịch có nghĩa vụ đăng ký với ban tuyển quân, sẵn sàng nhập ngũ trong trường hợp Moskva tiến hành động viên. Tuy nhiên, đây không phải là những đối tượng duy nhất bị nhắm tới trong chiến dịch truy quét, theo Valentina Chupik, luật sư chuyên tư vấn pháp lý cho người nhập cư tại Nga.
Giới chức Nga trao lệnh gọi nhập ngũ cho lao động nhập cư ở Chelyabinsk. Ảnh: 31tv.ru
"Không chỉ những người đã là công dân Nga mới phải đăng ký nghĩa vụ quân sự. Họ ép tất cả những người bị đưa tới đồn cảnh sát sau mỗi đợt truy quét phải ký hợp đồng nhập ngũ", Chupik nói, thêm rằng nhiều khách hàng của bà cho hay đã bị gây sức ép ký hợp đồng với Bộ Quốc phòng Nga khi đi làm thủ tục cư trú theo quy định.
Theo báo cáo tình báo do Bộ Quốc phòng Anh công bố hôm 5/9, quân đội Nga đang tăng cường tuyển mộ người nhập cư từ Trung Á và các nước láng giềng để bổ sung lực lượng cho chiến dịch quân sự tại Ukraine. "Tại Nga có ít nhất 6 triệu người nhập cư tới từ Trung Á và Điện Kremlin coi đây là các tân binh tiềm năng", cơ quan này nhận định.
Kể từ khi phát động chiến dịch quân sự tại Ukraine, Nga đã ban hành một số đạo luật nhằm khuyến khích người nhập cư nhập ngũ. Tổng thống Vladimir Putin hồi tháng 5 ký sắc lệnh đơn giản hóa thủ tục nhập tịch cho công dân nước ngoài đồng ý phục vụ cho quân đội Nga, trong thời gian diễn ra xung đột tại Ukraine.
Bộ Quốc phòng Anh cho biết mục tiêu của Nga là tránh phải ban bố một lệnh động viên quân trước thềm cuộc bầu cử năm sau. Moskva tháng 9 năm ngoái đã ban hành lệnh động viên một phần, huy động thêm hơn 300.000 quân từ lực lượng dự bị để bổ sung cho chiến dịch quân sự tại Ukraine. Quân số huy động tương đương hơn 1% tiềm lực tổng động viên của Nga là 25 triệu người.
Trung tâm tuyển quân di động của Nga tại thành phố Rostov-on-Don ngày 17/9/2022. Ảnh: Reuters
Ông Putin hồi tháng 6 nói Nga không có kế hoạch áp đặt thêm một đợt động viên quân nữa. Phó chủ tịch Hội đồng An ninh Nga Dmitry Medvedev tuần trước cho biết 280.000 người đã ký hợp đồng gia nhập quân đội Nga từ đầu năm, một phần trong đó là lực lượng dự bị và những người tình nguyện.
"Huy động lao động nhập cư mới được cấp quốc tịch cho phép Nga bổ sung nhân lực cho chiến sự, trong bối cảnh phải đối mặt với ngày càng nhiều bước lùi trên chiến trường, mà không phải ban bố lệnh động viên", Bộ Quốc phòng Anh cho biết.
Nga ngày 6/9 xác nhận "rút lui chiến thuật" khỏi Rabotino, làng chiến lược án ngữ vị trí trọng yếu trên phòng tuyến thứ nhất của Nga ở Zaporizhzhia, hơn một tuần sau khi Ukraine tuyên bố kiểm soát ngôi làng. Đây được cho là thắng lợi lớn của Kiev, giúp quân đội Ukraine khơi thông một tuyến đường quan trọng để đánh nống xa hơn về phía nam, nhằm cắt đứt hành lang trên bộ của Nga nối bán đảo Crimea với vùng Donbass.
Tuy nhiên, tiến độ phản công của Ukraine vẫn bị giới chuyên gia đánh giá là chậm chạp, do Nga đã chuẩn bị sẵn mạng lưới phòng tuyến chằng chịt và bố trí lực lượng thiện chiến đối phó. Tổng thống Putin ngày 5/9 tuyên bố chiến dịch phản công của Ukraine "đã thất bại", trong khi Bộ Quốc phòng Nga cho biết Ukraine mất hơn 5.600 binh sĩ chỉ trong một tuần trước đó.
Lính dự bị Nga từ Rostov lên đường tới Ukraine hồi cuối năm 2022. Ảnh: Reuters
Theo Bộ Quốc phòng Anh, ngoài người nhập cư, Nga cũng tăng cường tuyển lính đánh thuê từ các nước láng giềng như Armenia và Kazakhstan, cam kết trả mức lương tháng từ 190.000 ruble (gần 2.000 USD) cùng khoản "lót tay" 495.000 ruble (hơn 5.000 USD), cao hơn nhiều so với mức đãi ngộ trung bình.
Nga chưa bình luận về thông tin trên, song từng nói các báo cáo tình báo của Anh là sai sự thật.
Nền kinh tế Nga từ lâu phụ thuộc vào lực lượng lao động nhập cư, những người sẵn sàng đảm nhận các công việc có mức lương thấp mà dân bản địa ít làm, như công nhân xây dựng, bán hoa quả hay dọn dẹp đường phố.
Nga từng chứng kiến một đợt "chảy máu" lao động nhập cư trong thời kỳ Covid-19, khi hơn 5 triệu người, tương đương một nửa số người nhập cư ở Nga, rời khỏi nước này do ảnh hưởng của dịch bệnh.
Lượng người nhập cư rời Nga tiếp tục tăng mạnh sau khi Moskva phát động chiến dịch tại Ukraine và bị phương Tây áp đặt các biện pháp trừng phạt. Số liệu thống kê của chính phủ Nga cho thấy khoảng 4 triệu người nhập cư đã tới Nga làm việc trong năm 2022.
Tuy nhiên, dòng chảy người nhập cư tới Nga đang suy giảm, do đồng ruble giảm giá mạnh. Giới chuyên gia nhận định việc quân đội Nga tăng cường tuyển mộ người nhập cư, cùng với tình trạng nền kinh tế suy yếu do ảnh hưởng của cấm vận, sẽ khiến số lượng lao động nước ngoài ở Nga tiếp tục sụt giảm thời gian tới.
"Việc chuyển tiền về nhà vốn đã khó khăn, trong khi thu nhập không còn được như trước, nên số lượng người nhập cư giảm đi là điều không thể tránh khỏi", Temur Umarov, chuyên gia tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế, nhận định.
Phạm Giang (Theo Moscow Times, SCMP, Newsweek)