Gần đây, một bệnh nhân Covid-19 28 tuổi qua đời tại Trung tâm Y tế CoxHealth ở Springfield, bang Missouri. Tuần trước, một sinh viên đại học 21 tuổi phải nhập khoa chăm sóc tích cực.
Nhiều bệnh nhân Covid-19 nhập viện không chỉ chưa được tiêm chủng mà còn có tuổi đời rất trẻ, một điểm khác biệt hoàn toàn so với xu hướng ở giai đoạn đại dịch bùng phát lần đầu hồi năm ngoái. Khi đó, những người nhập viện trong tình trạng nặng chủ yếu là bệnh nhân già yếu.
Tại Baton Rouge, bang Louisiana, những người trẻ không có các yếu tố nguy cơ thông thường như tiểu đường hay béo phì cũng nhập khoa cấp cứu trong tình trạng nghiêm trọng. Không rõ vì sao họ lại bệnh nặng đến vậy.
Những người trẻ tụ tập tại một quán bar ở New Orleans hồi cuối tuần trước khi số ca Covid-19 đang gia tăng ở Louisiana. Ảnh: Reuters.
Các bác sĩ làm việc tại những điểm nóng Covid-19 trên khắp nước Mỹ cho biết bệnh nhân tại bệnh viện của họ hiện nay không giống như năm ngoái. Hầu hết trẻ hơn, nhiều người ở độ tuổi 20, 30 và đều không tiêm vaccine. Họ dường như bệnh nặng hơn những bệnh nhân trẻ nhập viện năm ngoái, tình trạng bệnh xấu đi nhanh hơn.
Bác sĩ đã đặt ra một cụm từ mới để mô tả họ: "Trẻ hơn, nặng hơn, nhanh hơn". Nhiều bác sĩ nghi ngờ biến chủng Delta, hiện chiếm 80% số ca Covid-19 mới của Mỹ, đóng một vai trò nào đó.
Các nghiên cứu được thực hiện ở một số quốc gia khác cho thấy chủng Delta có thể khiến bệnh trầm trọng hơn nói chung, nhưng không có dữ liệu chắc chắn về việc nó gây bệnh nặng hơn ở người trẻ tuổi.
Một số chuyên gia tin rằng sự thay đổi về độ tuổi bệnh nhân là hệ quả chính của việc tỷ lệ tiêm chủng trong nhóm này thấp.
Tính đến 1/8, hơn 80% người Mỹ tuổi từ 65 đến 74 đã tiêm vaccine đầy đủ, trong khi tỷ lệ này ở nhóm tuổi 18-39 là chưa đầy 50%, theo dữ liệu từ Trung tâm Kiểm soát và Ngăn ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC).
Vaccine có hiệu quả mạnh mẽ trong việc ngăn chặn bệnh trở nặng và tử vong với bất kỳ biến chủng nào, bao gồm cả Delta. Phần lớn bệnh nhân nhập viện hiện nay trên cả nước Mỹ do Covid-19, khoảng 97%, đều chưa tiêm chủng.
"Tôi nghĩ chúng ta chưa có bằng chức xác thực về việc liệu chủng Delta có khiến bệnh nặng hơn hay không", bác sĩ Adam Ratner, phó giáo sư nhi khoa và vi sinh tại Trường Y Grossman, Đại học New York, cho biết. "Tôi nghĩ những gì đang diễn ra bắt nguồn từ hành vi, chúng ta đang mở rộng cửa và mọi người lại không đeo khẩu trang, điều này rất khác so với một năm hay 15, 16 tháng trước".
Nhưng chủng Delta đã tạo ra hàng loạt bất ngờ không dễ chịu với các nhà khoa học và câu hỏi về độc lực cũng như khả năng khiến bệnh trầm trọng hơn của nó càng trở nên cấp bách.
Một tài liệu nội bộ của CDC mà New York Times có được hồi tuần trước mô tả Delta dễ lây lan như bệnh đậu mùa và lưu ý rằng nó "có thể gây bệnh nặng hơn so với chủng Alpha hoặc chủng gốc".
Những người trên 65 tuổi chiếm một nửa số bệnh nhân nhập viện hồi cuối tháng một, trong khi người trưởng thành dưới 50 tuổi chiếm 22%, theo CDC. Giờ đây, người cao tuổi chỉ chiếm trên 1/4 số bệnh nhân nhập viện, trong khi người ở độ tuổi từ 18 đến 49 chiếm 41%.
"Có điều gì đó ở chủng virus này tạo nên sự khác biệt", bác sĩ Catherine O'Neal, giám đốc y khoa tại Trung tâm Y tế Our Lady of the Lake Regional ở Baton Rouge, cho hay.
Theo tiến sĩ Cam Patterson, hiệu trưởng Đại học Khoa học Y tế Arkansas (UAMS), độ tuổi trung bình của bệnh nhân nhập viện Trung tâm Y tế UAMS hồi mùa đông là 60, hiện tại là 40. "Chúng tôi có cảm giác rằng những người trẻ tuổi hơn, khỏe mạnh hơn dễ nhiễm chủng Delta hơn các biến chủng trước đó", ông nói.
Ca nhiễm Delta đầu tiên được phát hiện tại bệnh viện của trường vào ngày 1/6 và đến 17/6, gần như tất cả các ca nhiễm đều do biến chủng này gây ra.
"Những thay đổi mà chúng tôi nhận thấy đối với nhóm bệnh nhân trẻ tuổi và tình trạng bệnh diễn tiến nhanh xảy ra gần như trùng hợp với thời điểm biến chủng Delta xuất hiện", tiến sĩ Patterson cho biết thêm. "Nó giống như một đại dịch hoàn toàn khác vậy".
Vận động viên thể hình Donald McAvoy, 33 tuổi, quản lý một phòng gym ở Jacksonville, Florida, không bận tâm tiêm vaccine vì nghĩ rằng virus chỉ tấn công người già với nhiều vấn đề về sức khỏe.
Đến cuối tháng 6, McAvoy bị chảy nước mũi nhưng chỉ nghĩ là cúm vặt hoặc do dị ứng. Bạn gái ánh thúc giục McAvoy nhanh chóng đi xét nghiệm Covid-19. Kết quả dương tính và anh được đưa về nhà với một thiết bị nhỏ để đo nồng độ oxy trong máu.
Sau vài ngày, tình trạng của McAvoy trở nên tồi tệ, anh ngã gục trên sàn phòng ngủ. Nồng độ oxy máu xuống tới mức 56. Chỉ số bình thường là từ 95 trở lên.
Tại Trung tâm Y tế Baptist Beaches, anh được cho thở máy và nhập khoa chăm sóc tích cực trong 11 ngày. Anh gọi quãng thời gian này là "điều đáng sợ nhất tôi từng trải qua, không chỉ về thể chất mà còn về tinh thần". Bác sĩ cho biết McAvoy bị nhiễm biến chủng Delta.
McAvoy được xuất viện vào ngày 8/7 nhưng vẫn phải có bình oxy dự phòng. Anh đã sụt 11 kg và cần dành 4 đến 6 tuần nghỉ ngơi, điều trị hô hấp trước khi trở lại làm việc bình thường. Nhưng anh sợ thời gian nghỉ có lẽ sẽ lâu hơn.
Thời kỳ đầu của đại dịch, bệnh nhân thường tới bệnh viện sau khoảng một đến hai tuần ở nhà mà không có bất kỳ triệu chứng nào. Họ thường được điều trị tại khoa bình thường một thời gian trước khi phải đặt nội khí quản hay chăm sóc tích cực.
Donald McAvoy trong thời gian điều trị tại Trung tâm Y tế Baptist Beaches. Ảnh: NYTimes.
Như McAvoy, bác sĩ Angie Honsberg, trưởng khoa chăm sóc tích cực Trung tâm Y tế Đại học Las Vegas, cho biết các bệnh nhân trẻ tuổi của bà giờ đây trở nặng nhanh hơn. "Tôi nghi ngờ chủng Delta có thể hoạt động hơi khác một chút", bà nói.
Tại Springfield, bác sĩ Terrence Coulter, trưởng khoa chăm sóc đặc biệt Trung tâm Y tế CoxHealth, một bệnh viện với 500 giường, cho hay bệnh nhân Covid-19 của họ hiện nay trẻ hơn và yếu hơn so với sóng bùng phát trước đây.
"Ở đợt bùng dịch đầu tiên, các bệnh nhân trẻ tuổi và trẻ em thậm chí mắc bệnh mà không biết hoặc chỉ có các triệu chứng nhẹ", ông nói. "Với biến chủng Delta, mọi chuyện không như vậy. Không nghi ngờ gì nữa, nó nguy hiểm hơn nhiều so với chủng ban đầu".
Nhiều bệnh nhân nhập viện có các bệnh lý nền như tiểu đường, béo phì, huyết áp cao, những yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh nặng. Nhưng một số bệnh nhân trẻ không có các yếu tố nguy cơ kể trên, theo Coulter.
Tại Mỹ, Delta chỉ mới xuất hiện và những bằng chứng về việc liệu nó có cơ chế hoạt động khác biệt so với chủng gốc không vẫn tiếp tục được nghiên cứu. Tuy nhiên, giới chuyên gia đồng tình rằng biến chủng này dễ lây lan hơn. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng người nhiễm Delta mang lượng lớn virus trong đường hô hấp của họ.
Chủng Delta cũng có thể khiến bệnh nặng hơn. Một nghiên cứu ở Scotland được đăng trên tạp chí Lancet đã xem xét các ca Covid-19 trong mùa xuân, khi Delta trở thành chủng lấn át tại quốc gia này.
Người nhiễm Delta có nguy cơ nhập viện cao hơn gấp hai lần so với người nhiễm biến chủng Alpha trước đó. Bệnh nhân cũng trẻ hơn, có lẽ vì họ là nhóm xếp cuối danh sách tiêm chủng, các tác giả nghiên cứu cho hay.
Trong một nghiên cứu khác được đăng trên mạng, các nhà nghiên cứu Canada nhận thấy nguy cơ phải chăm sóc tích cực ở bệnh nhân nhiễm Delta cao gấp gần 4 lần so với người nhiễm các biến chủng khác. Bệnh nhân nhiễm Delta còn có nguy cơ nhập viện và tử vong cao gấp đôi.
Một nghiên cứu tại Singapore sắp được công bố trên tạp chí Lancet kết luận bệnh nhân nhiễm chủng Delta có tỷ lệ cần thở oxy, chăm sóc đặc biệt và tử vong đều cao hơn.
Và một nghiên cứu ở Ấn Độ phát hiện ra rằng ở sóng lây nhiễm thứ hai tại nước này, khi chủng Delta chiếm ưu thế, bệnh nhân cũng đối mặt nguy cơ tử vong cao hơn, đặc biệt là những người dưới 45 tuổi.
Nhưng độc lực cao cũng có thể chỉ đơn giản là hệ quả của khả năng lây lan mạnh hơn ở chủng Delta, một số chuyên gia lưu ý. Khi nhiều người bị nhiễm hơn, số bệnh nhân bị nặng sẽ tăng lên, ngay cả khi Delta không thực sự khiến tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn so với những biến chủng trước đây.
"Tôi chưa thấy bằng chứng nào về việc chủng Delta nhắm mục tiêu một cách có chọn lọc đến trẻ em, thanh thiếu niên và người trưởng thành trẻ tuổi", tiến sĩ Peter Hotez, trưởng khoa Y học Nhiệt đới Quốc gia Đại học Y Baylor, cho hay. "Ấn tượng của tôi là virus này có khả năng lây lan cao đến nỗi bất kỳ ai chưa tiêm chủng đều bị nó cuốn vào và trong đó bao gồm cả người trẻ".
McAvoy cảm thấy nhẹ nhõm khi được gặp lại cô con gái hai tuổi của anh. Nhưng không có thu nhập trong hơn một tháng, anh phải nợ tiền thuê nhà và tiền điện nước. Mặt khác, các khoản phí y tế không được bảo hiểm chi trả đang chồng chất lên. Bạn bè đã lập một chiến dịch quyên góp cho anh trên trang GoFundMe. McAvoy giờ đây thay đổi hoàn toàn quan điểm về vaccine. Anh liên tục nhắc nhở bạn bè và gia đình mình phải đeo khẩu trang và tiêm chủng.
"Virus không phân biệt ai cả", anh nói.
Vũ Hoàng (Theo NYTimes)