Mỹ đã viện trợ tổng cộng 119,62 tỷ USD cả về tài chính, nhân đạo và khí tài quân sự cho Ukraine, trở thành bên hỗ trợ lớn nhất cho nước này trong ba năm xung đột với Nga. Nhờ tin tình báo Washington chia sẻ, Kiev có thể tập kích sâu trong lãnh thổ Nga hoặc đánh chặn các đòn tấn công bằng tên lửa, UAV.
Sự hỗ trợ này đang bị tạm ngừng, sau khi quan hệ giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky rạn nứt vì bất đồng quan điểm trong nỗ lực hướng đến thỏa thuận ngừng bắn.
Động thái khiến binh sĩ Ukraine tại tiền tuyến lo ngại. Giao tranh sắp tới dự kiến ác liệt hơn, trong khi lực lượng Ukraine đang mất dần thế chủ động trên chiến trường.
"Chúng tôi không phải là bên có bước tiến trong vài tháng qua", Slava, 27 tuổi, nữ bác sĩ quân y chiến đấu Ukraine, trả lời Telegraph tại một ngôi làng gần ranh giới giữa hai tỉnh Dnipro và Donetsk. "Thật đáng buồn, chúng tôi không còn giữ được thế chủ động trên chiến trường nữa".
"Thành thật mà nói, mọi thứ tệ và sẽ còn tệ hơn nữa, nhưng chúng tôi cần phải nỗ lực và tiếp tục", bác sĩ quân y Artem, 30 tuổi, nói.
Binh sĩ Ukraine tác chiến gần thành phố Pokrovsk, tỉnh Donetsk ngày 26/2. Ảnh: AFP
Artem nhận thấy thương vong của binh sĩ Ukraine những tuần gần đây "tăng 20%". "Con số này sẽ còn tăng nhanh hơn nữa. Ngoài ra, thời tiết đang ấm dần lên. Điều kiện thời tiết thuận lợi hơn đồng nghĩa cường độ giao tranh cũng sẽ lớn hơn", Artem nói.
Theo nữ bác sĩ quân y, giao tranh trên thực địa thêm khốc liệt từ khi Mỹ thông báo dừng viện trợ Ukraine hôm 3/3. Cô cho rằng "giờ không phải là lúc" để Mỹ dừng chia sẻ thông tin tình báo với Ukraine, mô tả động thái của Washington là "đánh cược với số phận của Ukraine".
Binh sĩ Misha, 40 tuổi, đang chiến đấu tại ngoại ô thành phố Kramatorsk, cho rằng Mỹ quan tâm đến tài nguyên thiên nhiên nhiều hơn là hòa bình ở Ukraine. Anh hoài nghi về khả năng thực thi lệnh ngừng bắn, tuyên bố lữ đoàn của mình sẽ tiếp tục chiến đấu bất kể Mỹ đã dừng viện trợ. Dù vậy, Misha cũng lo ngại họ sẽ thất thủ nếu lực lượng Nga tiếp tục tiến công.
Binh sĩ Aleksander, 34 tuổi, đã bám trụ ở tiền tuyến suốt ba năm mà không được luân chuyển. "Tinh thần binh sĩ rất tệ trong năm thứ ba, nhưng chúng tôi vẫn cố bám trụ", Aleksander nói.
Một nữ binh sĩ 25 tuổi ước tính Ukraine chỉ đủ sức cầm chân Nga "nhiều nhất trong 6 tháng" kể từ khi Mỹ dừng viện trợ. Người này cảnh báo với BBC rằng cái giá phải trả cho quyết định của Washington "sẽ tính bằng sinh mạng", thêm rằng châu Âu có thể thay thế Mỹ viện trợ Ukraine, "nếu họ sẵn sàng ra khỏi vùng an toàn".
Theo Viện Kinh tế Kiel, Đức, viện trợ quân sự đến từ châu Âu tương đương với Mỹ và trong ngắn hạn, châu Âu có thể giúp Kiev lấp đầy khoảng trống vũ khí mà Mỹ tạo ra.
"Một vấn đề là có những khí tài Mỹ viện trợ cho Ukraine mà châu Âu không thể thay thế trong ngắn hạn - những thứ tối tân", Patrick Bury, chuyên gia về chiến tranh tại Đại học Bath, Anh, trả lời AP.
Ukraine đang cạn dần tên lửa sử dụng cho các hệ thống phòng không Patriot mà Mỹ chuyển giao. Đây là thành phần quan trọng trong lưới phòng không giúp Ukraine bảo vệ các thành phố trước đòn tập kích của Nga.
Cục diện chiến sự Nga - Ukraine. Đồ họa: RYV
Nhà Trắng ngày 5/3 thông báo cân nhắc khôi phục hỗ trợ quân sự cho Ukraine, bởi ông Zelensky đã có động thái thể hiện sự thay đổi lập trường. Sau vài ngày thể hiện sự cương quyết, ông Zelensky giờ đây ca ngợi "năng lực lãnh đạo mạnh mẽ" của ông Trump và đưa ra những nhượng bộ đầu tiên.
Tổng thống Zelensky nói ông muốn "chứng kiến chiến tranh kết thúc một lần và mãi mãi", và đồng ý trở lại bàn đàm phán. Tuy nhiên, Artem cảnh báo bất kỳ thỏa thuận nào với Nga mà không ghi nhận thiệt hại Ukraine đã hứng chịu sẽ là sự chế nhạo với những binh sĩ đã thiệt mạng.
Với binh sĩ ngoài tiền tuyến ở Donetsk, ngay cả khi viện trợ được nối lại, mọi thứ có thể đã quá trễ để chặn đà tiến của lực lượng Nga.
"Tiền tuyến không còn ổn định nữa. Nó không còn là đường thẳng, mà zic zac, khó phòng thủ hơn", theo Slava. "Drone là thách thức chính. Không thể lái xe đến các điểm sơ tán thường xuyên, và cũng không thể dừng xe để chăm sóc thương binh".
Binh sĩ Ukraine khai hỏa lựu pháo D-30 122 mm nhằm vòa vị trí lực lượng Nga ở tỉnh Zaporizhzhia ngày 11/1. Ảnh: AFP
Với Aleksander, triển vọng của Ukraine có vẻ u ám, nhưng binh sĩ nước này từng vượt qua tình cảnh tương tự.
"Tôi muốn nói rằng chừng nào cuộc chiến chưa kết thúc, chúng tôi vẫn còn cơ hội chiến thắng", Aleksander cho biết. "Nga từng nghĩ họ có thể chiếm Kiev trong ba ngày và không thành công, giao tranh đã kéo dài ba năm. Chúng tôi cần phải vượt qua giai đoạn này".
Các binh sĩ Ukraine tuyên bố họ sẽ tiếp tục chiến đấu cho đến khi hai bên đạt một thỏa thuận mà họ tin là công bằng cho Kiev. "Chúng tôi không còn con đường nào khác", Slava nói.
Tổng thống Ukraine Zelensky ngày 6/3 cho biết ông sẽ tới thăm Arab Saudi và nhóm của ông sẽ ở lại đây để làm việc với các đối tác Mỹ. "Chúng tôi quan tâm nhất tới hòa bình", ông Zelensky nói. "Ukraine đang và sẽ thực hiện nỗ lực mang tính xây dựng để nhanh chóng có nền hòa bình đáng tin cậy".
Như Tâm (Theo Reuters, BBC, Telegraph)