Khi Tổng thống đắc cử Donald Trump ngày 12/11 thông báo chọn Pete Hegseth, 44 tuổi, thiếu tá lực lượng dự bị Lục quân Vệ binh Quốc gia, làm bộ trưởng quốc phòng trong chính quyền mới của ông, không ít quan chức quân sự, ngoại giao cùng các nghị sĩ quốc hội Mỹ cũng như thành viên đảng Cộng hòa bất ngờ.
"Ông ta là ai vậy", thượng nghị sĩ Cộng hòa Bill Cassidy đặt câu hỏi khi nghe tin Hegseth được đề cử vào một trong những vị trí quan trọng nhất của chính quyền Trump sắp tới.
Công chúng Mỹ chủ yếu biết đến Hegseth ở vai trò người dẫn chương trình truyền hình (MC) trên đài Fox, thường xuyên đưa ra những bình luận mạnh mẽ về cải cách quân đội, kêu gọi hạn chế phụ nữ tham gia lực lượng chiến đấu và gần đây kêu gọi ông Trump cách chức đại tướng Charles Q. Brown, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ.
Vị trí bộ trưởng quốc phòng Mỹ đòi hỏi những người có nhiều kinh nghiệm về quản lý dân sự để có thể điều hành một cơ quan đặc thù với hàng chục tướng lĩnh "sừng sỏ" có nhiều kinh nghiệm trận mạc.
Nhưng kinh nghiệm quản lý của Hegseth chỉ dừng ở mức chỉ huy một đơn vị nhỏ trong Vệ binh Quốc gia với quân hàm cao nhất là thiếu tá. Ông từng ba lần được triển khai ra nước ngoài, gồm đến Vịnh Guantanamo vào năm 2004-2005, Iraq vào năm 2005-2006 và Afghanistan năm 2011-2012.
Hegseth trong 10 năm qua chỉ hoạt động trong lĩnh vực truyền hình với vai trò MC. Fox cho biết Hegseth đóng góp nội dung cho đài này từ năm 2014, từng tốt nghiệp Đại học Princeton và có bằng thạc sĩ tại Trường Hành chính công John F. Kennedy thuộc Đại học Havard.
Pete Hegseth trong một buổi phát sóng chương trình Fox & Friends Weekend. Ảnh: Fox
Dù vậy, ông Trump vẫn tin rằng thiếu tá dự bị Vệ binh Quốc gia này sẽ đủ sức giúp "quân đội Mỹ vĩ đại trở lại", điều hành bộ máy quốc phòng khổng lồ với 1,3 triệu quân nhân thường trực, gần một triệu nhân viên dân sự, ngân sách hơn 800 tỷ USD, đồng thời xử lý cùng lúc hai cuộc xung đột tại Trung Đông và Ukraine.
Ông Trump cho hay yếu tố quan trọng để ông đưa Hegseth vào ghế bộ trưởng quốc phòng là cuốn sách Cuộc chiến với quân nhân: Sự phản bội những người bảo vệ tự do mà MC này xuất bản gần đây. "Cuốn sách phơi bày sự phản bội của phe cánh tả đối với những người lính và cho chúng ta thấy điều cần làm để đưa quân đội trở lại trạng thái thiện chiến, trách nhiệm và xuất sắc", Tổng thống đắc cử nhấn mạnh.
Một số nhà ngoại giao nước ngoài tại Mỹ trong đêm 12/11 phải vội vã đặt mua sách của Hegseth, với hy vọng hiểu được phần nào tư duy của ông Trump và người sẽ là bộ trưởng quốc phòng mới của Mỹ. Nhiều người chưa từng nghe đến tên Hegseth hay biết về quan điểm cánh hữu của MC này.
Một số quan chức quân đội Mỹ cảm thấy ứng viên mà ông Trump chọn để lãnh đạo Lầu Năm Góc "như trên trời rơi xuống", theo AP. Một quan chức cấp cao trong quân đội chia sẻ lo ngại về Hegseth, cho rằng MC này không có kinh nghiệm thực tiễn trong quản lý cơ quan công quyền với quy mô khổng lồ như Bộ Quốc phòng Mỹ.
Ba quan chức Lầu Năm Góc giấu tên nói với Politico rằng họ lo ngại vị trí bộ trưởng quốc phòng quá sức đối với Hegseth, người đến nay vẫn chưa đưa ra bất kỳ bình luận công khai nào về kế hoạch làm việc của mình.
"Vị trí bộ trưởng quốc phòng Mỹ là trọng trách vô cùng to lớn. Tuy nhiên, ấn tượng của tôi về cậu ta chủ yếu là một người trình diễn, phàn nàn nhiều về cánh tả trong quân đội và chưa có bất kỳ đóng góp hay vai trò thực chất nào về an ninh quốc gia", một quan chức Bộ Quốc phòng Mỹ bình luận.
"Lầu Năm Góc là một bộ máy hành chính khổng lồ. Bạn phải thấu hiểu cách vận hành của nó để đảm bảo an ninh quốc gia ở quy mô toàn cầu. Đây là công việc rất mệt nhọc và khó khăn, khác xa làm việc ở đài Fox và nói chuyện phiếm", ông cảnh báo.
Một số quan chức Bộ Quốc phòng thậm chí phải tra Google để tìm kiếm thông tin về Hegseth và đến nay vẫn chưa tin được rằng quyết định của ông Trump là thật. "Tôi không biết gì về cậu ấy. Tôi chỉ thấy mỗi trang giới thiệu lý lịch", quan chức thứ hai trong Bộ Quốc phòng Mỹ nói với Politico.
Một quan chức Bộ Quốc phòng Mỹ còn tin rằng ông Trump đang muốn dựa vào Hegseth để nhắm đến những tướng lĩnh bị ông xem là "woke" (cách gọi của phe cánh hữu về phong trào ủng hộ đa dạng giới, bình đẳng sắc tộc và trao quyền cho phụ nữ) bên trong Bộ Quốc phòng. Quan chức này lo rằng kế hoạch mạnh tay nhằm "thanh tẩy các tướng lĩnh woke" của chính quyền ông Trump có thể gây nên hỗn loạn ở Lầu Năm Góc.
"Nhiều điểm nghẽn trong bộ máy cần được giải quyết và tinh gọn. Tuy nhiên, có những bộ phận được lập ra vì các lý do đặc thù. Nếu gỡ bom, bạn phải cắt đúng dây, không thể cứ cắt mọi dây nối trong đó", ông nói, song vẫn hy vọng Hegseth thay đổi quan điểm một khi nhận báo cáo đầy đủ và hiểu cặn kẽ hậu trường về Lầu Năm Góc.
Trong khi đó, nhiều nghị sĩ đảng Cộng hòa lại kỳ vọng lựa chọn của ông Trump sẽ góp phần tạo chuyển biến tích cực tại Lầu Năm Góc.
Roger Wickers, thành viên cấp cao trong Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ, chia sẻ vui mừng khi sắp được làm việc cùng Hegseth. Nghị sĩ Thom Tillis, một thành viên cùng ủy ban, đánh giá cao kinh nghiệm thực tế ở cấp cơ sở trong quân đội của Hegseth và cho rằng ông còn đủ thời gian để chuẩn bị cho các buổi chất vấn phê duyệt ở Thượng viện.
John Hoeven, thượng nghị sĩ Cộng hòa từ bang Bắc Dakota, nói không bất ngờ khi ông Trump chọn Hegseth vì "hai người rất thân, quý mến và tin tưởng nhau". Hoeven đánh giá Hegseth là "vô cùng tài năng và giao tiếp tốt".
"Cậu ta có học thức cao, lại từng phục vụ trong quân đội, mang nhiều tư duy táo bạo", nghị sĩ Carlos Jimenez, thành viên Ủy ban Quân vụ Hạ viện Mỹ, nói về ứng viên "phi truyền thống" cho vị trí bộ trưởng quốc phòng. "Chúng ta đang rất cần những người lãnh đạo không bị đóng khung trong các hình mẫu cũ".
Thanh Danh (Theo Politico, AP, Washington Post, Roll Call)