Mọi thứ sẽ rất khác nếu như giải đấu thường kỳ dành cho các đội bóng Đông Nam Á diễn ra đúng kế hoạch, tức là vào tháng 12/2020. Khi đó, đội tuyển sẽ có gần một tháng để rèn quân, thử nghiệm và làm nóng cho phần còn lại của vòng loại thứ hai World Cup 2022 - khu vực châu Á trong bối cảnh chiếc vé đi tiếp đang nằm trong tay. Trạng thái thi đấu của đội tuyển cũng sẽ được tăng dần, từ dễ đến khó nên rất thuận lợi cho việc chọn điểm rơi phong độ. Áp lực bảo vệ danh hiệu cũng không quá nặng nề, bởi HLV Park hoàn toàn có lý do để dành sự tập trung cho chiến dịch vòng loại World Cup vốn có giá trị lớn hơn.
Hàng công với Công Phượng, Tiến Linh... sẽ lĩnh trọng trách nặng nề tại AFF Cup năm nay. Ảnh: VFF
Đặt ra giả thuyết như vậy để thấy rằng hoàn cảnh hiện nay của đội tuyển tương đối phức tạp. Các học trò của HLV Park đang ở trạng thái căng cứng cả về chuyên môn lẫn tinh thần sau chuỗi sáu trận toàn thua ở vòng loại thứ ba World Cup. Làm thế nào để các cầu thủ đạt trạng thái thoải mái, nhưng vẫn giữ sự tập trung cao nhất cho nhiệm vụ bảo vệ danh hiệu Đông Nam Á là bài toán không dễ.
Bởi, AFF Cup vốn không phải là cuộc dạo chơi. Nếu các trận đấu tại vòng loại thứ ba, các đối thủ quá mạnh khiến cho Việt Nam không thể có bóng để chơi, thì tại AFF Cup, điều tương tự cũng sẽ xảy ra theo một hình thái ngược lại: các đối thủ sẽ tìm cách không cho chúng ta chơi bóng. Hai năm qua, những gì tốt nhất của Việt Nam đã phơi bày trước mắt các đối thủ Đông Nam Á, trong khi thầy trò HLV Park chắc chắn chẳng biết nhiều về họ. Lấy Malaysia và Indonesia, cùng thuộc bảng B, làm ví dụ. Họ đã thua Việt Nam ở đợt trận cuối của vòng loại thứ hai World Cup trên đất UAE, nhưng đều không thay đổi HLV, lại có thuận lợi là hệ thống thi đấu nội địa đang diễn ra nên nhiều khả năng sẽ trình làng một đội hình mới mẻ. Trong danh sách sơ bộ của Malaysia chỉ có bốn cầu thủ từ 30 tuổi trở lên, trong khi ở AFF Cup 2018 có gần gấp đôi như thế và đến khi chốt danh sách chính thức thì có năm người. Indonesia vẫn sở hữu dàn cầu thủ trẻ từng thua Việt Nam tại UAE hồi tháng 6, nhưng sự tiến bộ đã phần nào được thể hiện qua việc đánh bại Đài Loan 5-1 ở hai trận vòng play-off tại vòng loại Asian Cup 2023.
Đối thủ thay đổi nhưng Việt Nam thì không. Trong danh sách sơ bộ của HLV Park, còn 13 cầu thủ từng dự AFF Cup 2018. Ngoại trừ các trường hợp chấn thương không thể thi đấu như Văn Lâm, Trọng Hoàng, Hùng Dũng, Văn Hậu... gần như chắc chắn Việt Nam sẽ thi đấu với những con người của ba năm trước. Sự ổn định ấy là một lợi thế, nhưng sẽ không có gì đáng nói nếu trạng thái tinh thần, niềm vui chơi bóng thay cảm giác chiến thắng cũng ổn định như vậy.
Đấy chính là vấn đề. Phần lớn các trận đấu tại vòng loại thứ ba vừa qua đội tuyển phải chơi trong trạng thái thụ động, hạn chế bàn thua và có rất ít bài vở ở mặt trận tấn công. Tiền đạo chủ lực Tiến Linh luôn chạm bóng ít nhất, trong khi Văn Toàn thi thoảng mới có những pha bứt tốc quen thuộc trong những lần vào sân chơi bóng ngắn ngủi. Việt Nam vốn đã không có người mới trên hàng công, mà người cũ thì được chơi bóng quá ít, điều này buộc HLV Park phải dành toàn bộ thời gian tập huấn ít ỏi tại Vũng Tàu để giúp họ tìm lại nhịp chơi bóng cũng như thích ứng với nhiều giải pháp tấn công sau thời gian dài chỉ làm nhiệm vụ pressing, dốc bóng đơn độc mà không thể phối hợp hoặc tham gia phòng ngự tại vòng loại World Cup.
Để bảo vệ danh hiệu, Việt Nam bắt buộc phải làm mới các phương án tấn công, hướng đến chiến thắng. Nhưng đó cũng là điểm yếu cần cải thiện hiện nay, cũng là chỗ mà các đối thủ ở AFF Cup 2020 sẽ tập trung thực thi các biện pháp ngăn chặn. Không khó để nhận định, Malaysia hay Indonesia đều hiểu rằng đánh bại hàng phòng ngự vốn được tôi luyện suốt mấy tháng qua của Việt Nam là vô cùng khó, nhưng ngăn cản các học trò của HLV Park ghi bàn thì khả thi hơn nhiều. Từ sau khi Anh Đức từ giã đội tuyển, Tiến Linh thay thế tốt người đàn anh trong vị trí tiền đạo mũi nhọn, nhưng chưa thể tìm thấy tiếng nói chung với Công Phượng hay Văn Toàn mỗi khi họ được vào sân cùng lúc. Còn Phan Văn Đức, khi được giải phóng khỏi nhiệm vụ hỗ trợ phòng ngự, có kịp thăng hoa trở lại như từng làm ở giải đấu cách đây ba năm hay không, vẫn là dấu hỏi.
Từ vòng vòng loại World Cup xuống AFF Cup là một kiểu "hạ độ cao" đối với chiếc phi cơ đang bị ngộp với tầng khí quyển trên cao. Vấn đề là thầy trò HLV Park sẽ hạ kiểu gì để vẫn giữ được tốc độ bay như cũ, chứ không phải... cắm xuống đất.
Song Việt