Tỷ phú Elon Musk bắt đầu âm thầm ủng hộ cựu tổng thống Donal Trump từ rất lâu trước khi ông công khai đăng bài trên mạng xã hội ngày 13/7.
5 tháng trước, các tỷ phú và chiến lược gia chính trị hàng đầu của Mỹ tụ tập tại biệt thự bên bờ biển của Wendy Nelson Peltz ở Palm Beach, bang Florida để thảo luận về chiến lược cho cuộc bầu cử tổng thống. Musk bất ngờ xuất hiện trước sự ngỡ ngàng của những người có mặt tại sự kiện.
Trong cuộc gặp, một số người hoài nghi Trump nói rằng nên quyên tiền cho các ứng viên không được nhiều cử tri biết tới, hoặc giúp đỡ bà Nikki Haley, đối thủ của ông Trump, theo những người am hiểu về cuộc thảo luận.
Tuy nhiên, Musk bày tỏ sự ủng hộ rõ ràng với Trump. Ông bắt đầu bằng cách nói rằng ông từng không phải là người hâm mộ Trump, nhưng sau đó thay đổi quan điểm vì những tranh cãi kéo dài về tình trạng người vượt biên trái phép vào Mỹ.
Musk cho rằng Tổng thống Mỹ Joe Biden đang gây bất lợi cho cho nền kinh tế khi cho phép hàng triệu người nhập cư không giấy tờ vượt biên giới phía nam vào Mỹ, đồng thời bày tỏ tin tưởng Trump sẽ ngăn chặn được tình trạng này. Ông thêm rằng sự gia tăng làn sóng người nhập cư trái phép sẽ thúc đẩy đà thay đổi nhân khẩu học, có thể khiến đảng Cộng hòa thất bại trong các cuộc bầu cử tương lai.
Tỷ phú Mỹ yêu cầu mọi người thuyết phục bạn bè họ bỏ phiếu cho Trump, lưu ý ông đã rút được bài học từ việc kinh doanh ở Tesla rằng quảng cáo truyền miệng rất quan trọng. Một số người trong phòng thảo luận lắc đầu và nhăn mặt.
Tuy nhiên, chính ông Musk cùng nhiều nhà tài trợ khác vẫn lo ngại cựu tổng thống có thể dùng tiền quyên góp của họ để thanh toán các chi phí pháp lý ngày càng tăng. Ông thừa nhận một số không muốn xuất hiện trên các thông tin về chiến dịch tranh cử của Trump.
Do đó, Musk đề nghị quyên tiền cho một nhóm ngoài chiến dịch. Hồi tháng 5, tỷ phú Mỹ giúp khởi động ủy ban siêu hành động chính trị America PAC ủng hộ Trump và thu về khoảng 8,5 triệu USD tiền quyên góp trong hơn một tháng, phần lớn từ Thung lũng Silicon. Musk cũng báo hiệu sẽ quyên tiền, nhưng phủ nhận thông tin cung cấp cho America PAC 45 triệu USD mỗi tháng.
Tỷ phú Elon Musk tại sự kiện ở Los Angeles, bang California ngày 13/4. Ảnh: AFP
Sự hiện diện của Musk tại sự kiện ở Palm Beach đánh dấu thay đổi rõ ràng về lập trường chính trị của người giàu nhất thế giới. Vài ngày trước cuộc bầu cử tổng thống năm 2016, Musk tuyên bố ông thấy Trump "không phải là người phù hợp" cho vị trí lãnh đạo nước Mỹ.
Sau khi đánh bại bà Hillary Clinton trong cuộc bầu cử, tổng thống đắc cử Trump đã cố lôi kéo Musk và nhiều CEO khác trong cuộc gặp tại Tháp Trump ở New York hồi tháng 12/2016. Ông tiếp tục gặp họ lần nữa ngay sau khi nhậm chức. Trong suốt nhiệm kỳ, Trump ca ngợi Musk như "người bạn", "người mà tôi rất tôn trọng" và "một trong những bộ não tuyệt vời".
Năm 2020, Trump xuất hiện để chúc mừng SpaceX trở thành công ty tư nhân đầu tiên đưa người vào không gian. Ông cũng ủng hộ quyết định của Musk mở lại nhà máy Tesla ở Fremont, California, nơi từng bị yêu cầu đóng cửa trong thời gian phong tỏa vì Covid-19.
Tuy nhiên, Musk thấy nhiệm kỳ đầu của ông Trump đáng thất vọng, theo hai nguồn tin thân cận. Năm 2017, Musk quyết định rời khỏi hai hội đồng cố vấn của tổng thống Trump để phản đối việc Mỹ rút khỏi thỏa thuận khí hậu Paris.
"Biến đổi khí hậu là có thật. Rời khỏi thỏa thuận Paris không tốt cho Mỹ hay thế giới", ông viết trên Twitter, hiện là X.
Trong cuộc bầu cử năm 2020, Musk chọn ủng hộ ông Biden. Tuy nhiên, mối quan hệ giữa tỷ phú và chính quyền mới không tốt như kỳ vọng.
Vài tháng sau bầu cử, Nhà Trắng mời những nhà sản xuất ôtô lớn của Mỹ tham gia hội nghị thượng đỉnh về xe điện. Tesla, gã khổng lồ về ôtô duy nhất của Mỹ không tham gia công đoàn, đã đề nghị cử đại diện tham gia hội nghị, nhưng chính quyền ông Biden từ chối.
Một cựu quan chức chính quyền Biden cho biết Nhà Trắng không muốn tăng quy mô hội nghị vì các biện pháp phòng chống Covid-19. Tuy nhiên, người này cũng thừa nhận ông Biden muốn coi đây là cơ hội để làm nổi bật hình ảnh ủng hộ công đoàn của mình.
Trong một bài đăng đêm Giáng sinh trên Twitter, Musk đã phàn nàn về chính quyền ông Biden, trong đó đề cập tới hội nghị thượng đỉnh đã qua và những bình luận của ông Biden về ghi nhận vai trò lãnh đạo của General Motors trong cuộc cách mạng xe điện.
Ông Biden sau đó đã vài lần chỉ trích trực tiếp Musk. Ông nói rằng mối quan hệ nước ngoài của Musk "đang bị xem xét", sau khi một phóng viên hỏi liệu quyền sở hữu Twitter của tỷ phú Mỹ có phải là mối đe dọa an ninh quốc gia hay không.
Khi Musk bày tỏ bi quan về nền kinh tế Mỹ, ông Biden đã phản pháo rằng "chúc anh gặp nhiều may mắn trong chuyến đi lên Mặt Trăng". Musk trả lời trên X rằng "cảm ơn ngài Tổng thống", đăng lại thông cáo báo chí rằng SpaceX ký hợp đồng với NASA để chế tạo tàu vũ trụ đưa phi hành gia Mỹ trở lại Mặt Trăng.
Tháng 11 năm ngoái, Musk bày tỏ đồng ý với một bài đăng trên X có nội dung rằng người Do Thái "đang khơi đậy lòng căm thù với người da trắng". Musk cho rằng tác giả bài đăng, người đề cập thuyết âm mưu "Đại Thay thế", đang "nói lên sự thật".
Thuyết âm mưu "Đại Thay thế" cho rằng các nhóm thiểu số, trong đó có người Do Thái và phe cánh tả, đang dần thay thế cộng đồng người da trắng ở Mỹ và châu Âu, dẫn đến một "cuộc diệt chủng của người da trắng".
Nhà Trắng sau đó cáo buộc Musk "lặp lại thuyết âm mưu sai lệch", có hành động "truyền bá chủ nghĩa bài Do Thái, phân biệt chủng tộc, đi ngược lại các giá trị cốt lõi của người Mỹ". Nhiều nhà quảng cáo đã rút khỏi X vì động thái này và Musk sau đó phải xin lỗi.
Dưới thời ông Biden, Bộ Tư pháp cùng Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC) đã tiến hành điều tra về việc quảng bá công nghệ hỗ trợ lái xe của Tesla. Cơ quan Quản lý An toàn Giao thông Đường cao tốc Quốc gia Mỹ (NHTSA) yêu cầu Tesla thu hồi xe vì lo ngại tài xế lạm dụng hệ thống lái tự động. SEC cũng đang theo đuổi cuộc điều tra riêng về mạng xã hội X, mà ông Musk mua lại năm 2022.
Tỷ phú Musk cũng thất vọng với đảng Dân chủ về những chính sách xã hội của chính quyền Tổng thống Biden. Ông cũng quan tâm nhiều hơn tới các vấn đề xã hội, chính trị theo cách chưa từng có trong chính quyền Trump, theo giới quan sát.
Musk năm 2022 khôi phục tài khoản Twitter của Trum, ngay sau khi ông mua lại công ty, đảo ngược quyết định của lãnh đạo công ty trước đó rằng cựu tổng thống đã ủng hộ bạo lực sau cuộc bạo loạn Đồi Capitol ngày 6/1/2021.
Trong cuộc phỏng vấn tháng này, ông Musk ca ngợi Trump, nói rằng cựu tổng thống đã thể hiện "lòng can đảm" khi đứng lên mạnh mẽ sau khi bị bắn đạn sượt qua tai trong vụ ám sát hụt ở Butler, bang Pennsylvania hôm 13/7.
"Bây giờ bạn phải ngưỡng mộ rằng Trump sau khi bị bắn, máu chảy trên mặt, vẫn giơ nắm đấm mạnh mẽ và nói với đám đông rằng 'chiến đấu, chiến đấu'", Musk nói.
Tỷ phú Mỹ đã đăng bài ủng hộ Trump trên X chưa đầy một giờ sau vụ nổ súng, tạo ra làn sóng ủng hộ cựu tổng thống ở Thung lũng Silicon.
Brian Hughes, cố vấn cấp cao của chiến dịch Trump, nói rằng sự ủng hộ của Musk là dấu hiệu cho điều gì đó lớn hơn. "Nhiều lãnh đạo quan trọng nhất của quốc gia về công nghệ và đổi mới lo ngại những thiệt hại do chính quyền Biden - Harris không xử lý tốt nền kinh tế, cũng như quá tải với bộ máy quan liêu của chính phủ và quá nhiều quy định", Hughes nói.
Tỷ phú Elon Musk (giữa) và cựu tổng thống Donald Trump tại Nhà Trắng hồi tháng 2/2017. Ảnh: AFP
Nhiệm kỳ hai của ông Trump hứa hẹn tạo ra nhiều khác biệt cho Musk, theo giới phân tích và đầu tư. Ông Trump có thể nới lỏng các quy định pháp lý đối với xe tự lái, đảo ngược các cuộc điều tra liên bang đối với Tesla và X, cũng như cuộc điều tra cáo buộc quấy rối tại SpaceX của Ủy ban Quan hệ Lao động Quốc gia.
SpaceX và Starlink, hai mảng kinh doanh vệ tinh của Musk, dự kiến có thêm các hợp đồng liên bang mới. Clare Hopper, giám đốc Văn phòng Truyền thông vệ tinh thương mại của Bộ Tư lệnh Hệ thống Không gian (SSC), cho biết đang muốn bổ sung các vệ tinh quỹ đạo Trái Đất thấp trị giá 12 tỷ USD trong thập kỷ tới. Nhu cầu có thể tăng thêm khi đảng Cộng hòa kêu gọi thúc đẩy đầu tư vệ tinh và các chuyến thám hiểm Sao Hỏa.
Ông Trump cũng tỏ ra nhiệt thành về quan hệ liên minh với tỷ phú Musk. Tại chiến dịch vận động tranh cử gần đây ở Grand Rapids, bang Michigan, cựu tổng thống nói về Musk rằng "chúng tôi phải khiến cuộc sống trở nên tốt hơn cho những người thông minh và ông ấy là người thông minh như vậy".
"Với chính quyền ông Biden, Musk là phương án bổ sung tốt nhất. Nhưng trong chính quyền Trump, Musk sẽ có vị trí quan trọng hàng đầu", Dan Ives, nhà phân tích của ngân hàng đầu tư Wedbush Securities ở Mỹ, nói.
Một người quen biết Musk nhiều năm nói rằng tỷ phú Mỹ xem ông Trump là tác nhân thay đổi ngay cả khi đôi lúc không đồng tình với cách tiếp cận và chính sách của cựu tổng thống. Musk cũng thích lựa chọn của Trump cho vị trí phó tướng, thượng nghị sĩ bang Ohio JD Vance, người từng là nhà đầu tư mạo hiểm đã tới Thung lũng Silicon cùng với tỷ phú Mỹ.
Tuy nhiên, nhiều người cũng cảnh báo sự ủng hộ của Musk dành cho Trump có thể đi kèm những ảnh hưởng tiêu cực với tỷ phú Mỹ. Gene Munster, đối tác quản lý tại công ty Deepwater Asset Management, cho biết liên minh Musk - Trump có thể khiến nhiều khách hàng tiềm năng xa lánh sản phẩm của Tesla. Musk tuần trước thừa nhận những rủi ro nếu ông Trump tái đắc cử, nói rằng khả năng mất những khoản hỗ trợ theo Đạo luật Giảm lạm phát "sẽ làm tổn thương Tesla một chút".
Munster cho rằng sự ủng hộ của Musk là "biện pháp đánh đổi", chấp nhận những tiêu cực ngắn hạn cho loạt điều tích cực trong dài hạn.
"Trong ngắn hạn, nó sẽ như cơn gió ngược. Ông Trump có thể gây chia rẽ. Tôi nghĩ Musk biết điều này, nhưng ông ấy không quan tâm", Munster nói.
Thùy Lâm (Theo Washington Post, WSJ, Reuters)