Sau hai thất bại trước cựu tổng thống Donald Trump ở bang Iowa và New Hampshire, cựu thống đốc Nam Carolina Nikki Haley quyết không từ bỏ chiến dịch tranh đề cử đảng Cộng hòa. Bang quê nhà Nam Carolina, nơi tiếp theo tổ chức vòng bầu cử sơ bộ vào 24/2, là nơi bà đặt hy vọng thắng Trump.
Trở về sân nhà một ngày sau thất bại ở New Hampshire, bà Haley chế giễu bài phát biểu chiến thắng của ông Trump. Cựu tổng thống đã mỉa mai đối thủ Haley, cho rằng bà liên tục tuyên bố sẽ chiến thắng ở New Hampshire nhưng lại có một buổi tối thảm bại.
Bà Haley mô tả đó là "cơn giận dữ" khi ông Trump cảm thấy bị đe dọa. "Tôi biết đó là điều ông ấy sẽ làm khi bị đe dọa và ông ấy chắc chắn đã cảm thấy như thế", bà nói trước đám đông ủng hộ ở North Charleston, bang Nam Carolina.
Cựu đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc Nikki Haley phát biểu tại North Charleston, bang Nam Carolina ngày 24/1. Ảnh: AP
Những đòn tấn công ngày càng gay gắt của bà Haley nhắm vào ông Trump diễn ra trong bối cảnh ngày càng nhiều thành viên đảng Cộng hòa gây áp lực buộc bà rời khỏi đường đua sơ bộ năm 2023. Họ muốn đảng Cộng hòa đoàn kết ủng hộ một ứng viên duy nhất là cựu tổng thống Trump, người đang tìm kiếm đề cử lần thứ ba.
Các cuộc thăm dò cho thấy bà Haley kém xa ông Trump ở bang Nam Carolina, nơi bà từng có hai nhiệm kỳ thống đốc. Cuộc khảo sát mới của tổ chức phi chính phủ American Promise và công ty thăm dò dư luận Tyson Group chỉ ra ông Trump nhận được 58% ủng hộ, trong khi bà Haley là 31%. 11% cử tri được hỏi chưa quyết định chọn ứng viên nào.
Bà Haley rất cần sự hậu thuẫn từ các lãnh đạo cấp cao ở bang Nam Carolina để duy trì động lực. Tuy nhiên, bà đang nhận được rất ít ủng hộ ngay trên sân nhà.
Henry McMaster, cựu phó thống đốc của bà Haley, đã cam kết ủng hộ ông Trump từ lâu. Tim Scott, người từng được bà Haley chọn làm ứng viên của Nam Carolina cho chiếc ghế Thượng viện, đã tuyên bố ủng hộ ông Trump vài ngày trước bầu cử sơ bộ ở New Hampshire.
Phần lớn lãnh đạo chủ chốt của đảng Cộng hòa ở bang Nam Carolina đã chọn Trump. Theo chiến dịch tranh cử của cựu tổng thống, ông Trump nhận được ủng hộ từ 66 nhà lập pháp bang, trong khi bà Haley chỉ có 12 người ủng hộ.
Chip Fekel, cố vấn chính trị lâu năm của đảng Cộng hòa và là người chỉ trích Trump, cho rằng bà Haley "giỏi phát triển kinh tế nhưng không giỏi vun đắp các mối quan hệ. Bà ấy đã quên những người giúp bà ấy đi đến ngày hôm nay".
Mark Sanford, cựu thống đốc Nam Carolina, từng là người thúc đẩy bà Haley tranh cử để kế nhiệm mình, khi bê bối ngoại tình khiến ông không còn được tín nhiệm. Tuy nhiên, Sanford cho biết Haley đã ép ông tài trợ cho chiến dịch tranh cử của bà.
Cuối cùng Sanford đồng ý rót ngân sách của Reform SC, nhóm phi lợi nhuận liên kết với ông, cho chiến dịch của Haley. Tổ chức đã thực hiện chiến dịch quảng cáo trị giá 400.000 USD để giúp bà Haley trở thành thống đốc.
"Sau đó bà ấy cắt liên lạc với tôi. Đây là điều thường thấy ở Haley, bà ấy không đoái hoài đến những người đã góp phần vào thành công của mình", ông nói.
Là con gái của một người nhập cư Ấn Độ, bà Haley đã vượt qua các đối thủ nặng ký trong đảng Cộng hòa để tranh cử vào cơ quan lập pháp bang và sau đó trở thành thống đốc trẻ tuổi nhất nước Mỹ. Trong cuộc vận động tranh cử ở New Hampshire tuần trước, bà Haley cho biết các nhà lập pháp Nam Carolina "không có thiện cảm với tôi" vì bà đấu tranh để khiến chính quyền bang minh bạch hơn.
Ralph Norman là nghị sĩ đại diện Nam Carolina duy nhất ủng hộ bà Haley. Norman đã đồng hành cùng bà Haley trên chặng đường tranh cử và kêu gọi người dân Nam Carolina sát cánh cùng bà.
Tuy nhiên, sự ủng hộ của Norman và 12 nhà lập pháp của nghị viện bang có thể sẽ không đủ để giúp bà Haley chiến thắng, đặc biệt khi nhiều thành viên có tiếng nói ở đảng Cộng hòa muốn chọn Trump.
Hạ nghị sĩ Nam Carolina Nancy Mace từng là người chỉ trích Trump. Nhưng theo thời gian, lập trường của bà đã thay đổi. "Tôi vốn không hài lòng với bất kỳ ứng viên nào và tới giờ vẫn đứng ngoài cuộc. Song tôi nghĩ đã đến lúc mọi người đoàn kết ủng hộ ứng viên của chúng ta", Mace bày tỏ ủng hộ ông Trump trong bài đăng trên mạng xã hội đầu tuần này.
Sylleste Davis, hạ nghị sĩ Nam Carolina, đánh giá Haley đã thực hiện chiến dịch tranh cử tốt, nhưng "sẽ đến lúc mọi người nhận ra ông Trump rõ ràng là lựa chọn tất yếu".
Việc thượng nghị sĩ Tim Scott ủng hộ Trump được xem là đòn giáng nặng nề nhất đối với chiến dịch tranh cử của bà Haley. Phát biểu tại New Hampshire ngày 23/1, Trump nói với Scott rằng "ông là thượng nghị sĩ từng được bà ấy hậu thuẫn, nhưng giờ ông lại ủng hộ tôi. Ông chắc hẳn rất ghét bà ấy".
Scott cười và trả lời Trump: "Chỉ đơn giản là tôi yêu mến ngài thôi".
Cựu tổng thống Mỹ Donald Trump tại Des Moines, Iowa, hôm 10/1. Ảnh: AFP
Các cố vấn chiến dịch của ông Trump đã kỳ vọng chiến thắng ở New Hampshire sẽ khép lại vòng bầu cử sơ bộ đảng Cộng hòa. Tuy nhiên, việc bà Haley kiên quyết không từ bỏ cuộc đua và thách thức cựu tổng thống khiến ông tức giận và quyết tâm khiến bà tổn thương nhiều nhất có thể.
Ông Trump ngày 24/1 viết trên trang mạng Truth Social rằng người nào đóng góp cho chiến dịch của bà Nikki Haley kể từ thời điểm này trở đi, "sẽ bị cấm vĩnh viễn khỏi nền tảng MAGA", đề cập tới nhóm ủng hộ trung thành của ông.
Art Pope, trùm bán lẻ ở Nam Carolina ủng hộ Haley, chỉ trích gay gắt lời đe dọa của ông Trump và nói rằng điều đó có tác dụng ngược, khiến ông càng quyết tâm ủng hộ cựu thống đốc. "Tôi sẽ không bị đe dọa đâu", ông khẳng định.
Tuy nhiên, nhiều nhà tài trợ khác đã tuyên bố không hỗ trợ tài chính cho bà Haley sau thất bại ở New Hampshire.
Reid Hoffmen, người đồng sáng lập Linkedln và là nhà tài trợ nổi tiếng của đảng Dân chủ, ban đầu rót 250.000 USD cho siêu ủy ban vận động chính trị (PAC) SFA Fund Inc (tổ chức gây quỹ để chạy quảng cáo hoặc tổ chức các sự kiện hỗ trợ cho ứng viên). Tuy nhiên, Hoffman hiện không có kế hoạch tiếp tục ủng hộ bà, theo cố vấn Dmitri Mehlhorn.
Nhiều lãnh đạo của đảng Cộng hòa cũng quay sang ủng hộ Trump, khi tin rằng Haley không có nhiều cơ hội chiến thắng trong cuộc bầu cử tháng 11.
"Chúng ta cần đoàn kết ủng hộ ứng viên cuối cùng, đó là Donald Trump. Chúng tôi cần đảm bảo rằng sẽ đánh bại Tổng thống Joe Biden", Chủ tịch Ủy ban Quốc gia đảng Cộng hòa Ronna McDaniel nói ngày 23/1.
Thanh Tâm (Theo CBS News, NBC News, CNN)