Gần một thập kỷ tăng độ phủ vaccine của VNVC

Bà Vũ Thị Thu Hà, Giám đốc Cung ứng Hệ thống tiêm chủng VNVC nhớ như in hình ảnh của một thập kỷ trước, khi nhiều phụ huynh túc trực tại các đơn vị tiêm chủng, xếp hàng từ 2-3h để có lượt tiêm cho con. Nhiều người dù có tiền nhưng không thể đăng ký cho con một mũi lẻ. Tâm lý "khát vaccine" cao đến nỗi gia đình sẵn sàng bỏ thêm tiền, thậm chí sang nước ngoài tiêm chủng.

"Tình trạng khan vaccine dịch vụ là một trong những nguyên nhân khiến tỷ lệ tiêm chủng sụt giảm, tăng ca bệnh ở trẻ năm 2017", bà Hà dẫn lại câu chuyện của nhiều năm trước.

Trong bối cảnh đó, tháng 6/2017, Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC thành lập trung tâm đầu tiên, đặt mục tiêu mang nhiều vaccine chất lượng cao, dịch vụ tiêm chủng an toàn đến với người dân cả nước.

Ý tưởng về một đơn vị tiêm chủng "đưa vaccine đến mọi nhà"

Ý tưởng thành lập đơn vị tiêm chủng dịch vụ khởi phát từ những khó trăn trên. Khi đó, báo chí phản ánh nhu cầu tiêm vaccine dịch vụ tăng cao, tập trung ở loại năm trong một và sáu trong một. Nhóm vaccine ngừa phế cầu khuẩn, thủy đậu, sởi - quai bị - rubella, viêm gan A - B, cúm, dại... chỉ có trong chương trình tiêm chủng dịch vụ nhưng số lượng rất hạn chế.

Ở góc độ rộng hơn, bà Hà đánh giá, chương trình Tiêm chủng mở rộng (TCMR) cho trẻ em triển khai từ năm 1985, tuy nhiên chỉ hỗ trợ khoảng 10 loại vaccine cơ bản. Rất nhiều loại khác cần tiêm cho trẻ em và người lớn. Trong bối cảnh đó, VNVC được thành lập, đặt mục tiêu mang nhiều vaccine đến với người dân Việt hơn.

Thế nhưng, quá trình hiện thực hóa ước mơ không dễ dàng. Các đơn vị sản xuất vaccine lớn trên thế giới như Bỉ, Pháp chỉ nhận đơn đặt hàng lớn trước khoảng hai, ba năm. Đối với nhu cầu đột biến ở thị trường Việt Nam, họ không còn dự trữ sản phẩm để cung cấp.

Bên cạnh đó, Việt Nam không được tất cả hãng dược phẩm ưu tiên phân bổ vaccine. Phần lớn hãng vaccine chưa có công ty hoặc văn phòng đại diện tại Việt Nam, chủ yếu hoạt động thương mại qua đơn vị nhập khẩu trung gian.

"Chúng tôi đã tìm hiểu trước để chuẩn bị, song vẫn mất nhiều lần ra nước ngoài để làm việc và thuyết phục đối tác cung ứng vaccine", bà Thu Hà cho biết.

Khi giải quyết được bài toán nguồn cung, VNVC cần tính toán tiếp phương án bảo quản và vận chuyển. Nhà sản xuất không kiểm định kho lạnh và phương tiện vận chuyển, chỉ yêu cầu bảo quản vaccine đúng ở 2-8 độ C.

"Một yêu cầu không khó về mặt nguyên tắc, nhưng để giải quyết cũng không dễ dàng", đại diện VNVC cho biết.

Bà Hà phân tích thị trường có nhiều thiết bị đáp ứng được yêu cầu trên, ví dụ tủ lạnh dân dụng nhỏ, thùng lạnh khi vận chuyển. Tuy nhiên, tủ lạnh dân dụng không đảm bảo yêu cầu nhiệt độ trên do tần suất đóng mở dày đặc trong ngày.

Còn thùng lạnh chỉ cho phép vận chuyển chỉ được tối đa vài trăm liều. Trong khi, đơn vị cần vận chuyển vài chục nghìn liều vaccine mỗi lần xuất kho, ước tính hàng triệu liều chia cho các trung tâm mỗi tháng.

Sau nhiều ngày nghiên cứu, VNVC chốt phương án đầu tư hệ thống kho lạnh bảo quản vaccine chuyên dụng đạt chuẩn GSP với các thiết bị: kiểm tra nhiệt độ tại từng kệ, có datalog theo dõi nhiệt độ theo thời gian thực (realtime), hệ thống 3 lớp điện gồm: điện lưới quốc gia, máy phát điện công suất lớn và xe phát điện lưu động dự phòng.

Để bảo quản chất lượng tối đa, VNVC sử dụng xe lạnh khi vận chuyển vaccine. Chiếc xe như một kho lạnh di động, có thể chứa cùng lúc hàng chục nghìn liều vaccine, tất cả đặt trên hệ thống thiết bị kiểm soát nhiệt độ tiên tiến và nghiêm ngặt như được bảo quản bên trong lòng kho lạnh lớn.

Khó khăn tiếp tục xảy ra khi nhập khẩu xe lạnh. Mô hình xe gốc quá to, cồng kềnh, khó đáp ứng với địa hình và giao thông ở Việt Nam, cần tối ưu hoá quãng đường đi mà vẫn đảm bảo nhiệt độ.

VNVC quyết định nhập khẩu xe theo phương án chia nhỏ từng bộ phận rồi lắp ráp tại Việt Nam, gia cố thêm yếu tố phù hợp địa hình giao thông. Kích cỡ phải đủ để lọt vừa khít với trong lòng kho lạnh lớn, tối ưu hóa khoảng cách và chênh lệch nhiệt độ môi trường. Trong thùng lạnh thiết kế khung giá chịu lực chống rung lắc và đổ vỡ, đảm bảo an toàn cao nhất cho vaccine.

Mỗi xe lạnh gắn 6 thiết bị theo dõi nhiệt độ (data log) để quản lý và giám sát nhiệt độ theo thời gian thực. Trên xe có màn hình theo dõi nhiệt độ được tích hợp ở buồng lái để tài xế quan sát nhiệt độ.

Từ ý tưởng ban đầu triển khai thí điểm trên một xe lạnh, hiện nay VNVC đã có hơn 40 xe lạnh, là "xương sống của VNVC", đưa vaccine đi khắp mọi miền.

Mang đến những dịch vụ "tiêm chủng mới"

Ngày 29/6/2017, trung tâm tiêm chủng đầu tiên dành cho trẻ em và người lớn khai trương tại 180 Trường Chinh, Đống Đa (Hà Nội), cung ứng đủ vaccine năm trong một, sáu trong một, mũi tiêm phòng phế cầu khuẩn, tiêu chảy cấp do Rotavirus, cúm, thủy đậu, dại, sởi...

Giải tỏa "cơn khát vaccine" cho người dân là ý nghĩa to lớn nhất mà đơn vị mang đến. "Nhiều người dễ dàng đăng ký tiêm chủng cho con, tiếp cận vaccine hiếm theo lịch với giá ưu đãi, dịch vụ chăm sóc chu đáo", bà Thu Hà nói, thêm rằng những trải nghiệm này được các gia đình mô tả "giấc mơ có thật".

Những điều kiện nói trên đã giúp VNVC thông qua đầu tư mạo hiểm, thuyết phục hãng dược AstraZeneca ký hợp đồng lịch sử, đặt mua 30 triệu liều vaccine Covid-19. Việc này giúp Việt Nam trở thành một trong những nước đầu tiên trong khu vực châu Á có vaccine, kịp thời bảo vệ sức khỏe người dân. VNVC cũng là đơn vị đầu tiên và duy nhất được AstraZeneca lựa chọn phân phối mũi tiêm ngừa Covid-19 tại Việt Nam.

Sau 8 năm thành lập, đến nay VNVC đã có gần 200 trung tâm tiêm chủng tại hơn 50 tỉnh, thành trên toàn quốc. Nhiều trung tâm tọa lạc tại địa bàn xa như Yên Bái, Nghệ An, Sóc Trăng, Cà Mau... nhằm xóa vùng trũng tiêm chủng, đem vaccine đến gần hơn với người dân.

BSC đánh giá VNVC đi đầu trong thị trường trung tâm tiêm chủng tại Việt Nam. Lợi thế là có các đối tác chiến lược từ nhiều hãng vaccine lớn như Glaxosmithkline (GSK - Bỉ), Sanofi Pasteur (Pháp), Pfizer (Mỹ), Merck Sharp and Dohme (MSD - Mỹ)... Công ty đàm phán trực tiếp, độc lập nhập khẩu chính hãng vaccine số lượng lớn, đặc biệt những loại thường xuyên khan hiếm. Theo Vietstock, VNVC hiện nắm giữ 70% thị trường tiêm chủng dịch vụ trong nước.

Đơn vị có hơn 4 kho lạnh tổng và gần 200 kho lạnh đạt chuẩn GSP, VNVC đủ khả năng bảo quản cùng lúc hơn 400 triệu liều tiêm trong cùng một thời điểm, đáp ứng nguồn cung theo nhu cầu.

Bà Thu Hà nhận định đây là bước phát triển thần tốc tuy khó khăn. Thách thức lớn nhất là quy trình đảm bảo chất lượng. Việc có hệ thống trung tâm lớn, phát triển nhanh phải đảm bảo chất lượng chuyên môn và dịch vụ.

Tầm nhìn tương lai

Tính đến cuối tháng 7, VNVC đã tiêm chủng hàng trăm triệu liều vaccine, nâng cao tỷ lệ tiêm chủng các mũi như 5 trong 1, 6 trong 1, cúm, bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm màng não, HPV... Tỷ lệ người lớn tiêm vaccine tăng từ dưới 5% lên gần 40% trong tổng số người tiêm chủng tại VNVC trong gần 8 năm. Tỷ lệ tiêm vaccine cúm tăng mạnh nhất, toàn quốc tăng từ 4% trong năm 2022 lên 9% trong năm 2023, theo báo cáo kết quả khảo sát về vaccine cúm tại thị trường Việt Nam của Công ty Cổ phần Eplus Research.

VNVC là đơn vị đầu tiên triển khai tiêm nhiều vaccine thế hệ mới như: Imojev phòng viêm não Nhật Bản, Prevenar 13 phòng các bệnh do phế cầu khuẩn, Gardasil 9 phòng bệnh do HPV, Menactra phòng viêm màng não do não mô cầu nhóm ACYW, Bexsero phòng viêm màng não do não mô cầu nhóm B, Boostrix phòng bạch hầu - ho gà - uốn ván...

Năm 2023, VNVC là đơn vị đầu tiên phối hợp với các đối tác đưa ra chương trình hỗ trợ vaccine trước, trả góp sau không lãi suất, toàn bộ lãi suất được VNVC hỗ trợ khách hàng. Chương trình nhằm tháo gỡ rào cản tài chính, tăng cơ hội tiếp cận tiêm chủng của nhiều người trong đó có nhóm ở vùng sâu vùng xa. Sau một năm triển khai, chương trình đã giải ngân 100 tỷ đồng đầu tiên, hỗ trợ tiêm hơn 100.000 mũi phòng bệnh cho gần 7.000 trẻ em và người lớn.

Tính đến tháng 8/2024, VNVC có tổng cộng hơn 3.000 bác sĩ, gần 4.000 điều dưỡng và trên 3.200 cán bộ, nhân viên y tế. Họ làm việc tại 188 trung tâm tiêm chủng trên toàn quốc, thường xuyên được đào tạo kỹ năng chuyên môn, nghiệp vụ.

Nhờ những bài học kinh nghiệm đã có, đơn vị đặt mục tiêu trong năm 2024 và 2025 sẽ có tổng cộng 300 trung tâm trên toàn quốc, hướng đến tăng tỷ lệ tiêm chủng, mang cơ hội bình đẳng về vaccine cho mọi người dân. Hệ thống cũng sẽ tiếp tục đàm phán với các hãng lớn để đưa thêm nhiều loại mới như mũi tiêm ngừa sốt xuất huyết, zona thần kinh, phế cầu 23...

Đơn vị tiếp tục đầu tư, phát triển mạng lưới, trong đó có vùng sâu, vùng xa, vùng "lõm" về tiêm chủng với cam kết cung ứng vaccine chất lượng tốt, giá bình ổn, nhiều ưu đãi giá và tiện ích miễn phí đi kèm. VNVC song song thực hiện nâng cao kiến thức phòng bệnh tiêm chủng cho trẻ em và người lớn thông qua các hoạt động truyền thông đa dạng.

Từ ngày 3/8, đơn vị đưa vào hoạt động khu tiêm chủng VIP với cơ sở vật chất hiện đại, rộng rãi, sang trọng tại 7 địa điểm: VNVC Hoàng Văn Thụ, VNVC Cantavil An Phú, VNVC Lê Đại Hành (TP HCM); VNVC Lê Văn Thiêm, VNVC Trường Chinh, VNVC ICON4 Cầu Giấy (Hà Nội); VNVC Nha Trang (Khánh Hòa). Trung tâm kỳ vọng đáp ứng nhu cầu cho những khách hàng bận rộn như người nổi tiếng, doanh nhân, người nước ngoài cần tiết kiệm thời gian, đảm bảo sự riêng tư và yêu cầu dịch vụ chăm sóc, phục vụ đặc biệt...

Mỗi khu tiêm chủng VIP đều có đầy đủ khu đăng ký dịch vụ, cân đo, khám sàng lọc và tiêm cho trẻ em... Nhiều tiện ích miễn phí được trang bị như có sách, báo, tạp chí, trà, cà phê, thức ăn nhẹ dinh dưỡng, Wi-Fi tốc độ cao; khu vực thay tã và cho bé bú. Khách hàng tiêm chủng VIP được điều dưỡng theo dõi kiểm tra sau tiêm ngay tại chỗ ngồi, không cần phải di chuyển.

Bên cạnh khu tiêm chủng VIP, dịp này VNVC cũng đưa vào hoạt động khu tiêm chủng ưu tiên phục vụ người mua gói vaccine và nhóm người khuyết tật, gặp khó khăn trong việc di chuyển. Việc phân chia các khu vực ưu tiên được kỳ vọng rút ngắn thời gian chờ đợi, nâng cao trải nghiệm dịch vụ cho khách hàng.

Nhờ những kết quả trên, Hệ thống tiêm chủng VNVC vừa được vinh danh Top 10 Nhãn hiệu nổi tiếng Việt Nam, do Hội Sở hữu Trí tuệ Việt Nam (VIPA) tổ chức thường niên. Trước đó, đơn vị cũng nhận nhiều giải thưởng, bằng khen của Chính Phủ, cơ quan y tế và cộng đồng ghi nhận đóng góp trong công tác phòng chống dịch bệnh, góp phần nâng cao tỷ lệ tiêm chủng, trong đó có ngành tiêm chủng dịch vụ tại Việt Nam.

Qua gần một thập kỷ, đội ngũ VNVC cho biết điều tự hào nhất chính là những em bé và cả người lớn được tiêm đủ vaccine, không còn nỗi lo xếp hàng, thiếu vaccine dẫn đến nguy cơ mắc bệnh. "Cộng đồng khoẻ mạnh hơn mỗi ngày là mục tiêu chúng tôi luôn hướng đến", bà Hà nhấn mạnh.

Gia Nghi - Văn Hà
Ảnh: VNVC