Chiều 7/11, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổ chức hội nghị góp ý dự thảo Văn kiện Đại hội 14. Dự thảo xác định giáo dục là quốc sách hàng đầu, nền tảng phát triển đất nước, với mục tiêu xây dựng nền giáo dục hiện đại, công bằng, hội nhập quốc tế; chuyển mạnh từ truyền đạt kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực, phẩm chất người học.
Dự thảo văn kiện cũng đặt ra yêu cầu chuẩn hóa, hiện đại hóa hệ thống giáo dục; phát triển giáo dục công lập làm trụ cột, ngoài công lập là cấu phần quan trọng; mở rộng hợp tác quốc tế và đào tạo nhân lực chất lượng cao trong các ngành mũi nhọn, chiến lược.
Phát biểu tại hội nghị, Phó chủ tịch Hội Doanh nhân tư nhân Việt Nam Nguyễn Quang Huân đề xuất rà soát, cập nhật định kỳ 3-5 năm chương trình giáo dục, bổ sung các nội dung về công nghệ mới, kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế học hành vi. Nhà nước cần chấp nhận sự khác biệt trong giáo dục để phát hiện và bồi dưỡng nhân tài từ sớm.
"Nên có bộ sách riêng cho nhóm học sinh giỏi hoặc học sinh đô thị, thay vì cào bằng trong cách tiếp cận, nhằm khuyến khích sáng tạo và phát triển năng lực cá nhân", ông nói.
Ông Nguyễn Quang Huân cũng cho rằng cần có chiến lược du học đồng bộ, cải thiện môi trường làm việc, lương thưởng và điều kiện nghiên cứu trong nước, tạo động lực để du học sinh trở về cống hiến, góp phần hình thành đội ngũ trí thức có bản lĩnh, trình độ quốc tế.
Đại biểu Nguyễn Quang Huân. Ảnh: Quang Vinh
Phó chủ tịch Hội Doanh nhân tư nhân Việt Nam cho rằng đào tạo nhân lực chất lượng cao không chỉ phục vụ khu vực công mà còn phải đáp ứng nhu cầu doanh nghiệp và viện nghiên cứu. Nhà nước cần khuyến khích mô hình hợp tác giữa nhà trường, doanh nghiệp và các cơ sở nghiên cứu để rút ngắn khoảng cách giữa đào tạo và thực tiễn.
Theo ông, chất lượng giáo dục cần được thực hiện bằng khảo sát độc lập, gắn trách nhiệm người đứng đầu cơ sở giáo dục và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong thi, kiểm tra để ngăn gian lận. Phương thức đánh giá phải đổi mới theo năng lực thực hành, bỏ công bố điểm thi, điểm kiểm tra của học sinh và xếp hạng kết quả học tập như hiện nay. Trong tuyển dụng, nên loại bỏ các yêu cầu về chứng chỉ, văn bằng không cần thiết, thay bằng phỏng vấn trực tiếp để đánh giá năng lực thực.
Ông Huân cũng kiến nghị ban hành bộ quy tắc ứng xử trong ngành giáo dục, thiết lập quỹ hỗ trợ giáo viên và học sinh vùng khó khăn, đồng thời xử lý nghiêm tình trạng dạy thêm mang tính ép buộc hoặc thương mại hóa. "Giáo dục phải lấy đạo đức nghề nghiệp làm nền tảng, xây dựng môi trường công bằng, nhân văn", ông nói.
Tiến sĩ Nguyễn Viết Chức. Ảnh: Quang Vinh
Tiến sĩ Nguyễn Viết Chức, nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Giáo dục của Quốc hội, khẳng định "văn kiện hay nhưng nếu làm không đến nơi đến chốn thì không có kết quả". Đổi mới giáo dục đòi hỏi quyết tâm, dẫn dắt từ Trung ương đến cơ sở, tạo lập nền văn hóa học tập thực chất và xã hội trọng trí thức, coi con người là trung tâm và động lực của phát triển.
Ông cho rằng đổi mới tư duy trong giáo dục phải gắn với cách tiếp cận văn hóa, coi đây là trụ cột song hành với kinh tế và chính trị. Giáo dục ngày nay không phải là "nhồi nhét kiến thức", không phải học để biết nhiều, mà học để biết cách ứng dụng, sáng tạo và học để biết cách thuyết phục. Trong bối cảnh thế giới biến đổi nhanh, việc đào tạo con người chỉ để tiếp nhận thông tin là không đủ; nền giáo dục phải hướng tới năng lực thích nghi, tư duy mở và khả năng hợp tác.
"Muốn đi xa phải đi cùng nhau, đi cùng nhau là khả năng thuyết phục, tạo sự đồng thuận. Đó là tư tưởng cần định hướng xuyên suốt trong đổi mới chương trình, phương pháp và triết lý giáo dục", ông nhấn mạnh.
Sơn Hà