Cử tri Mỹ ngày 8/11 đi bỏ phiếu giữa kỳ, bầu lại toàn bộ 435 ghế tại Hạ viện, 35 trong tổng số 100 ghế tại Thượng viện. Tính đến 14h30 giờ miền đông Mỹ ngày 9/11 (2h30 sáng 10/11 giờ Hà Nội), đảng Cộng hòa đang chiếm ưu thế tại Hạ viện khi giành được 203 ghế trong khi đảng Dân chủ giữ 187 ghế. Mỗi đảng cần đạt ít nhất 218 ghế để giành thế kiểm soát Hạ viện.
Cục diện bầu cử lưỡng viện Mỹ. Đồ họa: CNN.
Hơn 100 ứng viên Hạ viện đảng Cộng hòa ủng hộ Trump đã giành chiến thắng. Tuy nhiên, một số ứng viên được cựu tổng thống hậu thuẫn đã thất bại. Giới quan sát cho rằng đảng Cộng hòa nhiều khả năng kiểm soát Hạ viện, nhưng với chênh lệch ghế nhỏ, khác xa so với dự đoán về "sóng đỏ" của họ.
Kevin McCarthy, lãnh đạo phe Cộng hòa tại Hạ viện, từng dự đoán đảng Cộng hòa sẽ giành được từ tay đảng Dân chủ 60 ghế tại Hạ viện. Với kết quả hiện tại, đảng Cộng hòa giành được 11 ghế từ tay Dân chủ, trong khi đảng Dân chủ "đổi màu" được 4 ghế.
Giới quan sát đánh giá đây là tình hình đáng thất vọng đối với ông Trump, người có thể đang trông chờ vào một màn thể hiện mạnh mẽ của đảng Cộng hòa để công bố việc tái tranh cử tổng thống năm 2024. Ông Trump đã thông báo rằng ông sẽ đưa ra "thông báo rất quan trọng" vào ngày 15/11 tại tư dinh ở Florida.
Người ủng hộ ứng viên đảng Cộng hòa tại bang Ohio, JD Vance, ăn mừng chiến thắng của ông trong đêm tiệc ngày 8/11. Ảnh: Reuters.
Cuộc đua tại Thượng viện có thể mất nhiều thời gian để ngã ngũ. Hiện còn ba bang chưa có kết quả là Arizona, Nevada và Georgia. Lượng phiếu đã kiểm đếm ở các bang này lần lượt là 69%, 80% và 99%. Ứng viên Dân chủ đang dẫn trước ở Arizona còn ứng viên Cộng hòa chiếm ưu thế ở Nevada.
Một loạt hãng tin Mỹ dự báo Georgia sẽ phải tổ chức vòng bầu cử bổ sung vào ngày 6/12 vì hai ứng viên không thể vượt ngưỡng 50% cần thiết để chiến thắng.
Để giành thế đa số tại Thượng viện, đảng Cộng hòa cần ít nhất 51 ghế. Trong khi đó, đảng Dân chủ chỉ cần bảo toàn 50 ghế là có thể kiểm soát cơ quan này, do Phó tổng thống Kamala Harris đóng vai trò Chủ tịch Thượng viện và có thể bỏ lá phiếu quyết định trong trường hợp tỷ lệ phiếu giữa hai bên là 50-50. Do đó, cuộc đua ở Georgia có thể định đoạt kết quả chung cuộc ở Thượng viện.
Người ủng hộ ứng viên Dân chủ John Fetterman ăn mừng sau khi ông giành chiến thắng ghế Thượng viện trong bữa tiệc ở Pittsburgh, Pennsylvania ngày 8/11. Ảnh: Reuters.
Sau cuộc bầu cử tổng thống năm 2020, đảng Dân chủ kiểm soát lưỡng viện Mỹ và cả Nhà Trắng. Kết quả bầu cử giữa kỳ có thể tác động rất lớn đến hai năm còn lại trong nhiệm kỳ tổng thống của ông Biden cũng như xu hướng chính trị Mỹ.
Nếu đảng Cộng hòa thắng ở Hạ viện hoặc Thượng viện, hoặc giành quyền kiểm soát lưỡng viện, họ có thể chặn các chương trình nghị sự của ông Biden hay mở các cuộc điều tra với con trai Hunter của ông. Với thế đa số tại Thượng viện, phe Cộng hòa còn có thể chặn các quyết định bổ nhiệm trong nội các hoặc lĩnh vực tư pháp, như ngăn đề cử của Tổng thống vào ghế trống tại Tòa án Tối cao.
Trong chính sách đối ngoại của Mỹ, đảng Dân chủ và Cộng hòa đang có nhiều điểm tương đồng hơn là khác biệt. Dù vậy, kết quả bầu cử giữa kỳ vẫn có thể ảnh hưởng đến những vấn đề như chính sách khí hậu và chi tiêu, trong đó có hỗ trợ Ukraine trong cuộc xung đột với Nga.
Nếu đảng Cộng hòa kiểm soát lưỡng viện quốc hội, họ nhiều khả năng sẽ ngăn cản các nỗ lực hỗ trợ quân sự, tài chính cho Ukraine để tập trung hơn vào các vấn đề trong nước. Động thái này của Mỹ có thể gây hoài nghi với Kiev và các đồng minh châu Âu, cũng như tác động tới tinh thần đoàn kết của NATO, giữa lúc chiến sự ở Ukraine chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.
Ba kịch bản bầu cử giữa kỳ Mỹ. Đồ họa: Vox.
Thanh Tâm, Huyền Lê, Như Tâm