Ba tuần sau, quân đội Ukraine đã ngăn chặn được bước tiến của Nga ở phía bắc Kharkov và Honcharova vẫn bám trụ thành phố. Tuy nhiên, khi Nga liên tục oanh tạc thành phố lớn thứ hai Ukraine bằng bom và tên lửa, hành lý của cô luôn đặt sẵn bên cửa.
"Chúng tôi đang sống với những chiếc vali được chuẩn bị sẵn", Honcharova, 48 tuổi, nói.
Tòa nhà đổ nát sau đòn tập kích tên lửa của Nga ở Kharkov, đông bắc Ukraine ngày 25/5. Ảnh: AFP
Mặc dù nguy cơ lực lượng Nga nhanh chóng tràn vào thành phố đã giảm, Kharkov vẫn nằm trong tầm bắn của các loại vũ khí tầm xa của Nga. Giới chức Ukraine và phương Tây cho rằng Nga dường như đang lên kế hoạch tiến hành cuộc chiến tiêu hao lâu dài, khiến cuộc sống ở Kharkov trở nên tê liệt và buộc người dân phải rời đi.
Điện Kremlin từ lâu muốn kiểm soát Kharkov, đô thị quan trọng hàng đầu về kinh tế của Ukraine. Sau khi phát động chiến sự tháng 2/2022, lực lượng Nga đã tiến tới vùng ngoại ô Kharkov, nhưng sau đó bị quân đội Ukraine đẩy lùi trong chiến dịch phản công chớp nhoáng.
Ngày 10/5, Nga bất ngờ mở chiến dịch mới, triển khai lực lượng tấn công vào Kharkov, liên tiếp chiếm một số làng dọc biên giới. Khi yếu tố bất ngờ không còn, mũi tiến công của Nga bị chặn lại, nhưng họ giờ đây chuyển sang sử dụng tên lửa, bom lượn để tập kích cơ sở hạ tầng năng lượng của Kharkov.
"Dĩ nhiên Tổng thống Nga Vladimir Putin rất muốn giành Kharkov", Oleh Synehubov, người đứng đầu chính quyền quân sự vùng Kharkov, nói.
Synehubov lưu ý rằng Nga tới nay mới triển khai vài nghìn quân tấn công Kharkov, trong khi một chiến dịch vây hãm thành phố lớn như vậy cần tới khoảng nửa triệu binh sĩ.
Nhưng quân đội Nga dường như không muốn "tốc chiến" để kiểm soát thành phố Kharkov, mà đã chuẩn bị cho cuộc giằng co lâu dài. Oleksandr Lytvynenko, thư ký Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia Ukraine, cho rằng mục tiêu của lực lượng Nga là liên tục uy hiếp Kharkov bằng vũ khí tầm xa, oanh tạc các công trình trọng yếu để biến mục tiêu này thành "thành phố ma".
"Họ chỉ đơn giản là buộc người dân phải rời đi. Đây là những gì họ muốn làm ở Kharkov", Lytvynenko nói.
Trong chuyến thăm Trung Quốc tháng trước, ông Putin cũng phủ nhận kế hoạch kiểm soát Kharkov. Ông nói cuộc tấn công qua biên giới của Nga chỉ nhằm tạo vùng đệm bảo vệ các thị trấn biên giới của nước này trước những đòn tập kích từ Ukraine.
"Chúng tôi cho đến nay không có kế hoạch nào với Kharkov", ông nói.
Tuy nhiên, hồi tháng 4, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cho biết thành phố Kharkov đóng vai trò "quan trọng" trong kế hoạch thiết lập vùng đệm.
Cục diện Kharkov tính tới ngày 29/5. Đồ họa: WSJ
Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken nói rằng Nga đã tận dụng chậm trễ trong viện trợ quân sự của phương Tây cho Ukraine để tiến hành chiến dịch tấn công Kharkov.
Vài tuần trước đó, người dân Kharkov nhận được loạt tin nhắn khuyên họ nên rời đi trước khi thành phố bị bao vây. Các tin nhắn này giả mạo đầu số của chính quyền địa phương và được cho là một phần trong chiến dịch thông tin sai lệch của Nga, phần nào cho thấy ý định gây sức ép về mặt tinh thần với người dân thành phố.
Một cuộc tập kích lớn bằng tên lửa vào cơ sở hạ tầng năng lượng Kharkov được tiến hành ngay sau đó, khiến một số trạm biến áp và nhà máy nhiệt điện Zmiivska bị phá hủy. Vụ tấn công khiến Kharkov phải nhận điện từ những vùng khác ở Ukraine để duy trì lưới điện sinh hoạt.
Tháp truyền hình Kharkov cũng đã bị đánh sập vì tên lửa, gây ra nhiều khó khăn cho hạ tầng thông tin liên lạc ở địa phương.
Không quân Nga sau đó tăng cường sử dụng bom lượn dẫn đường ném vào các mục tiêu ở Kharkov, thay vì chủ yếu sử dụng chúng cho nỗ lực phá vỡ hệ thống phòng thủ của Ukraine ở tiền tuyến như trước đó.
Bốn tên lửa Nga đã lao vào nhà in Faktor Druk ở thành phố Kharkov hôm 26/5, nơi phát hành khoảng 40% sách của Ukraine và đang chuẩn bị in sách giáo khoa cho năm học mới.
Để chống lại bước tiến của Nga, chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden tuần trước cho biết Washington cho phép lực lượng Ukraine sử dụng vũ khí viện trợ tấn công các căn cứ chỉ huy, kho vũ khí và tài sản quân sự khác trên lãnh thổ Nga đang được sử dụng để tấn công Kharkov. Chính sách này không cho phép Kiev sử dụng tên lửa tầm xa hơn như ATACMS để phóng qua biên giới.
Đứng giữa đống đổ nát của nhà máy in ở Kharkov, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky kêu gọi các lãnh đạo toàn cầu tham gia hội nghị thượng đỉnh hòa bình Ukraine ở Thụy Sĩ dự kiến diễn ra vào ngày 15-16/6, cảnh báo Nga đang tập trung quân cho cuộc tấn công mới ở biên giới phía tây bắc Kharkov.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đứng tại một tòa nhà bị phá hủy trong cuộc không kích ở Kharkov ngày 26/5. Ảnh: Reuters
Đòn tập kích tiếp theo của Nga giáng vào một cửa hàng đồ gia dụng và vật liệu xây dựng ở Kharkov, khiến 19 người thiệt mạng. Lực lượng cứu hộ đã mất 16 tiếng để dập tắt ngọn lửa bùng lên sau đợt tấn công.
Elena Tetarenko làm việc tại một tiệm bán đồ chăm sóc tóc và làm đẹp đối diện cửa hàng đồ gia dụng và vật liệu xây dựng bị tập kích. Vào ngày xảy ra vụ tấn công, cô đã trở về nhà đúng lúc Nga ném bom. "Đó là cơn ác mộng", cô nói.
Bất chấp những căng thẳng gia tăng, Tetarenko và chồng không có ý định rời Kharkov trừ khi quân Nga kiểm soát thành phố.
"Chúng tôi sẽ ở đây cho tới giây phút cuối cùng", cô nói.
Thanh Tâm (Theo WSJ, Reuters, AFP)