Khi xung đột Ukraine bước sang năm thứ 4, thiết bị bay không người lái (drone) vẫn là vũ khí phổ biến trên chiến trường, gây nhiều thiệt hại cho lực lượng hai bên. Ngoài các biện pháp gây nhiễu, ngụy trang và lắp thêm giáp cho khí tài, quân đội Nga và Ukraine còn phải chạy đua phát triển vũ khí mồi nhử để đánh lừa và khiến đối phương tiêu tốn đạn dược.
"Xe tăng mồi nhử đã xuất hiện trên chiến trường gần một thế kỷ, nhưng xung đột Ukraine đã khiến công nghệ này ngày càng được cải tiến về thiết kế và nâng cao hiệu quả", Vikram Mittal, phó giáo sư tại Học viện Lục quân West Point của Mỹ, cho biết.
Vũ khí mồi nhử tại Ukraine có mức độ tinh vi khác nhau, từ những vật thể thô sơ đến những mô hình gần giống khí tài thực sự.
Video được đăng trên mạng xã hội hồi giữa tháng 2 cho thấy hai vật thể trông như xe chiến đấu bộ binh BMP-1, nhưng thực chất là khung gỗ được phủ bạt dày, phía trên đặt cấu trúc mô phỏng tháp pháo. Không rõ đây là sản phẩm của bên nào, song chúng dường như được lắp ráp vội vã bằng nguyên vật liệu có sẵn trên tiền tuyến, thay vì đầu tư công sức để làm cho giống thật nhất có thể.
Mô hình thiết giáp BMP-1 tại Ukraine trong video đăng giữa tháng 2. Video: Linkedin/Viktor Talanov
"Những mồi nhử thô sơ kiểu này có thể đánh lừa drone trinh sát hoặc người quan sát từ xa, nhưng sẽ dễ dàng bị lộ tẩy nếu sử dụng những biện pháp theo dõi hiện đại. Chúng là biện pháp tình thế nhằm đối phó drone tự sát khi chưa có những loại mồi nhử chuyên dụng", chuyên gia Mittal nhận xét.
Nga và Ukraine cũng triển khai các vũ khí mồi nhử có độ hoàn thiện cao hơn. Hình ảnh được các tài khoản ủng hộ quân đội Ukraine đăng trên mạng xã hội tháng trước cho thấy mô hình xe tăng Leopard 2A6 làm từ các tấm gỗ nguyên khối, mô phỏng chính xác kích thước và hình dạng của khí tài thật.
Khi muốn vận chuyển mô hình này đến vị trí gần tiền tuyến, lực lượng Ukraine sẽ phải huy động xe tải quân sự.
Quá trình chế tạo loại mô hình này tốn nhiều thời gian và công sức, song được cho là đã đem lại hiệu quả. Tài khoản đăng ảnh cho biết mỗi xe tăng Leopard 2A6 giả có thể khiến quân đội Nga lãng phí một vài máy bay không người lái (UAV) tự sát Lancet.
Xe tăng Leopard 2A6 mồi nhử của Ukraine trong bức ảnh đăng hồi tháng 2. Ảnh: Telegram/Mag_vodogray
Ngoài mô hình bằng gỗ, hai bên còn sử dụng vũ khí mồi nhử dạng bơm hơi. Video do drone trinh sát Ukraine quay cho thấy vật thể có bề ngoài giống xe tăng T-72 Nga thực chất là mô hình bơm hơi. Mô hình này nhiều khả năng là sản phẩm của công ty Rusbal, một trong các nhà cung cấp thiết bị quan trọng cho quân đội Nga.
Công ty Inflatech của Cộng hòa Czech năm ngoái tiết lộ đã chuyển giao xe tăng Leopard 2A4 bơm hơi và nhiều hệ thống tương tự cho quân đội Ukraine.
"Vũ khí mồi nhử dạng bơm hơi có thể được vận chuyển và triển khai dễ dàng, mang tới giải pháp giá rẻ để đánh lừa hoạt động trinh sát của đối phương. Chúng không nhất thiết phải hoàn hảo, song cần đủ thuyết phục để đánh lừa drone và thuật toán phát hiện của vệ tinh", ông Mittal nhận xét.
Nhờ sự phát triển của công nghệ, vũ khí bơm hơi ngày càng trở nên khó phân biệt với hàng thật. Một số phiên bản còn kèm thiết bị phản xạ radar và hồng ngoại để mô phỏng tín hiệu nhận dạng của vũ khí thật, số khác còn được gắn thêm tháp pháo với động cơ điện để tự quay.
Xe tăng T-72 Nga bơm hơi trong video đăng tháng 11/2023. Video: X/Archer83Able
Công nghệ vũ khí mồi nhử dự kiến còn trở nên tinh vi hơn nữa trong thời gian tới. I2K Defense, công ty chuyên sản xuất khí tài bơm hơi của Mỹ, dự đoán các sản phẩm trong tương lai sẽ sử dụng loại vải có độ bền cực cao, giúp tăng khả năng chống chịu môi trường khắc nghiệt.
Chúng sẽ được triển khai tự động, không cần con người can thiệp. Những hệ thống này cũng có khả năng được tích hợp cảm biến để tăng hiệu quả tác chiến.
Công ty TEMERLAND có trụ sở tại Ukraine còn đi xa hơn khi đưa ra khái niệm "vũ khí mồi nhử chủ động", tức là khung vỏ xe tăng giả gắn lên xe tải dân sự điều khiển từ xa. Nó không có chức năng của xe tăng, nhưng tính cơ động giúp hệ thống này chuyển vị trí giống hàng thật và khiến đối phương dễ bị đánh lừa hơn.
Sản phẩm xe tăng mồi nhử của TEMERLAND trong video đăng hồi tháng 2. Ảnh: TEMERLAND
"Trong bối cảnh cả hai quốc gia gặp khó khăn trong duy trì lực lượng chiến đấu vì hạn chế nguồn lực, các khí tài mồi nhử là giải pháp mang tính thực tế. Tuy nhiên, chúng sẽ phải liên tục cải tiến để chạy đua với các công nghệ trinh sát của đối phương", Mittal nhận định.
Phạm Giang (Theo Forbes)