Nổi tiếng tại Nhật Bản, cosplay ban đầu là các hoạt động hóa trang, đóng giả những nhân vật trong truyện tranh và phim hoạt hình. Sau này, cosplay mở rộng sang trò chơi điện tử khi văn hóa chơi game phát triển. Dù vậy, ít người biết nguồn gốc sơ khai của cosplay lại bắt đầu từ những năm 30 tại Mỹ. Tại sự kiện dành cho fan tiểu thuyết khoa học viễn tưởng năm 1939 ở New York, một vài người hâm mộ đã hóa trang thành các nhân vật trong sách. Đây là hình thức đầu tiên của cosplay. Thập niên 80, trào lưu này phát triển mạnh mẽ tại Nhật Bản do sự phát triển của ngành công nghiệp truyện tranh và phim hoạt hình.

Game trở thành một đề tài cosplay được yêu thích, vì các fan trò chơi điện tử đều muốn được hóa thân vào các nhân vật nổi tiếng. Từ những game cổ điển như: Super Mario, Sonic cho đến World of Warcraft, Mass Effect, Liên Minh Huyền Thoại, Genshin Impact ... Ngày nay, có hàng nghìn trò chơi điện tử truyền cảm hứng cho những ý tưởng và trang phục mới, việc cosplay cũng trở nên phức tạp, chi tiết và đắt tiền hơn. Các nhà phát triển trò chơi điện tử yêu thích các cosplayer vì họ có một cộng đồng tích cực và hấp dẫn.

Trong một báo cáo của Alliedmarket Research cho biết quy mô thị trường trang phục cosplay toàn cầu được định giá 4,6 triệu USD vào năm 2020 và dự kiến sẽ đạt 23 triệu USD vào năm 2030, tốc độ tăng trưởng hàng năm là 17,4%.

Trong khi đó, trò chơi điện tử là một trong những ngành công nghiệp lớn nhất trên thế giới. Năm 2021, doanh thu từ ngành công nghiệp game trên toàn thế giới ước tính đạt khoảng 180 tỷ USD, theo Newzoo. Game thủ trở thành trung tâm của ngành công nghiệp này. Họ tạo ra tiền bạc từ trò chơi điện tử và tiêu tiền cho các trò chơi điện tử. Cosplay cũng là một phần của vòng tuần hoàn này.

Thị trường cosplay liên quan đến trò chơi điện tử tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương đang gia tăng, với doanh thu 137 triệu USD trong năm 2022, theo Animationxpress. Sự tăng trưởng này đến từ sự phát triển của game, đặc biệt là thể thao điện tử trong khu vực. Các hội nghị game diễn ra thường xuyên với quy mô năm trước lớn hơn năm sau cũng thúc đẩy nhu cầu liên quan đến cosplay.

Trong nhiều cách thu hút công chúng đến sự kiện, các công ty game, đơn vị truyền thông, nhà phát triển trò chơi sử dụng cosplay như một hoạt động không thể thiếu. Cosplay và Gaming là sự cộng sinh hoàn hảo. Chẳng hạn như năm 2014, Bioware - nhà phát triển game tại Canada tung riêng bộ thiết kế nhân vật mô tả chi tiết với độ phân giải cao để các cosplayer dễ dàng sử dụng khi tạo trang phục, trang điểm và làm phụ kiện. Nhờ đó, nhà phát triển game này có thể tiếp cận những phản hồi từ người hâm mộ qua cộng đồng cosplay để thực hiện các phiên bản cập nhật, cải tiến trò chơi.

Theo Jennifer Larsen, người mẫu chuyên cosplay tại Mỹ, hiện làm biên tập viên cho một chuyên trang game, cosplay ngày càng gắn kết mật thiết với cộng đồng game. Khi một người đam mê chơi game, họ yêu thích tất cả các khía cạnh của trò chơi đó và muốn được sống thực với bối cảnh. Chính vì vậy, các fan trò chơi điện tử rất thích thú khi bắt gặp cosplayer hóa trang thành nhân vật game.

Thay vì đến một sự kiện chỉ để chơi trò chơi, cộng đồng game thủ có cơ hội để làm nhiều hơn thế. Họ có thể thấy các nhân vật yêu thích đang xuất hiện thực ngay trước mặt. Họ có thể hòa mình vào văn hóa trò chơi theo một cách mới, trực quan và mang tính cá nhân cao. Họ được sống với cộng đồng cùng chung sở thích và thậm chí là ước mơ.

"Tôi coi cosplay là một loại hình nghệ thuật; là cách để đưa các nhân vật hư cấu yêu thích vào cuộc sống thực. Đó là một cách tôi thể hiện tình yêu và sự ngưỡng mộ dành cho những thứ đã mang đến cho tôi hàng giờ giải trí, nguồn cảm hứng và bài học cuộc sống thông qua trò chơi điện tử", cosplayer Cappy Lannoire đến từ Malaysia chia sẻ.

Nhờ vai trò tích cực, các sự kiện dành cho game thủ luôn luôn có chỗ cho cộng đồng cosplay. Như Game Expo – hội chợ game lớn nhất thế giới - cũng có không gian dành cho các cosplayer biểu diễn và chụp ảnh, bên cạnh các gian hàng trò chơi điện tử. Hay tại Tokyo Game Show hội nghị trò chơi điện tử hàng năm được tổ chức tại Chiba, Nhật Bản cũng không thiếu những màn hóa thân thành các nhân vật trong game.

Ở góc độ các cosplayer, hoá thân thành các nhân vật yêu thích cũng là cách thể hiện cá tính. Những người chơi biến hóa ngoại hình bằng những mái tóc nhiều màu sắc, trang điểm đậm cùng trang phục "không giống số đông". Họ không ngại trở thành tâm điểm chú ý tại nơi công cộng và vui hơn khi được xuất hiện cùng nhau trong các lễ hội.

Tại Nhật Bản có sự kiện dành riêng cho các cosplayer là World Cosplay Summit diễn ra thường niên tại thành phố Nagoya. Đây là ngày hội lớn nhất thế giới dành riêng cho các tín đồ đến từ 30 quốc gia.

Cosplay bắt đầu du nhập vào Việt Nam giai đoạn 2006-2007. Từ các lễ hội tự phát của cộng đồng, những sự kiện cosplay cũng được tổ chức chuyên nghiệp và quy mô hơn. Đoàn Ngọc Anh (biệt danh Dan Gyokuei) - nhân vật có tiếng trong cộng đồng cosplay Việt chia sẻ mấy năm gần đây nhiều người đã nhìn thiện cảm hơn với các bạn trẻ tham gia bộ môn này.

"Trước đây, mỗi khi tôi hóa thân mọi người không ai hiểu tôi đang làm gì. Nhờ Internet, mọi người dần hiểu cosplay nên không còn những ánh nhìn khác lạ hay xì xào bàn tán mỗi khi thấy các cosplayer", Ngọc Anh nói.

Không nằm ngoài xu hướng này, Cosplay Contest nằm trong khuôn khổ Ngày hội Game Việt Nam 2023, là cuộc thi dành riêng cho cộng đồng đam mê cosplay trên toàn quốc, khởi động từ ngày 8/3. Lần đầu tiên tại Việt Nam, một sự kiện lớn cho ngành game được tổ chức, thu hút sự chú ý của các cosplayer.

Cosplay Contest vừa kết thúc giai đoạn bình chọn từ độc giả và ban giám khảo để tìm ra 10 đội vào chung kết. Ngoài 5 bài dự thi được bình chọn cao nhất từ độc giả, 5 bài dự thi trong số còn lại sẽ được ban giám khảo lựa chọn theo tiêu chí - trang phục, trang điểm, nội dung, hiệu ứng ảnh, biểu cảm.

Vòng chung kết Cosplay Contest sẽ tổ chức ngày 2/4 tại TP HCM. Top 10 sẽ trình diễn tại sân khấu chính của sự kiện trong 5-7 phút theo chủ đề thích hợp với nhân vật được cosplay. Hội đồng giám khảo sẽ chấm điểm và chọn ra các thí sinh thắng cuộc, tương ứng với các giải nhất, nhì, ba.

Yên Chi