Cuộc tranh luận tối 27/6 được đánh giá là màn thể hiện lép vế của Tổng thống Joe Biden trước đối thủ đảng Cộng hòa Donald Trump, ông đôi lúc nói vấp, phát biểu không trôi chảy và giọng nói nhỏ. Giới chuyên gia nhận định cựu tổng thống Trump đã áp dụng chiến lược công kích dồn dập đối thủ ngay từ đầu, đẩy ông Biden vào thế bị động.
Ông Trump thường phớt lờ các câu hỏi về chính sách từ người dẫn chương trình đề để chĩa mũi dùi vào Tổng thống Biden. Khi MC Jake Tapper hỏi về cách giảm chi phí chăm sóc trẻ em, ông Trump phớt lờ và chỉ tập trung công kích Tổng thống Biden về biên giới.
"Ông ấy là tổng thống tệ nhất trong lịch sử và đã phá hủy đất nước chúng ta. Ông ấy đột nhiên tìm cách thắt chặt biên giới một chút và đã đưa ra một thỏa thuận chả có gì cả. Nó giúp giảm một chút người nhập cư bất hợp pháp, không đáng kể", cựu tổng thống nói, đề cập sắc lệnh ông Biden công bố hồi đầu tháng về cấm cấp quyền tị nạn cho người di cư vào Mỹ bất hợp pháp, khi con số này vượt 2.500 người mỗi ngày.
Ông Trump gọi ông Biden là "tổng thống tệ nhất trong lịch sử". Video: CNN
Xuyên suốt cả quá trình, ông Trump khẳng định khả năng thống trị sân khấu, trong khi ông Biden không đáp trả đủ nhanh, đôi khi thiếu mạch lạc, không thể hoàn thành lập luận của mình trước khi hết thời gian cho phép.
"Chúng tôi đảm bảo rằng chúng tôi có thể giúp tất cả mọi người đủ điều kiện để được hưởng những gì tôi có thể làm với...", ông nói ngập ngừng khi đề cập tới vấn đề y tế. "Covid-19, à không phải, xử lý bằng mọi thứ chúng ta có - à - nếu - cuối cùng chúng ta đánh bại Medicare (chương trình bảo hiểm y tế quốc gia của Mỹ)".
Trump lập tức nắm lấy cơ hội phản công: "Ông ấy nói đúng, ông ấy đã đánh bại Medicaid (bảo hiểm cho người thu nhập thấp). Ông ấy đã đánh chết nó và hủy hoại Medicare".
Ông Biden phát biểu thiếu mạch lạc khi đang nói về thuế trong cuộc tranh luận. Video: WSJ
Việc cựu tổng thống 78 tuổi thể hiện khả năng linh hoạt, phản ứng nhanh trước các thông điệp từ Tổng thống Biden, 81 tuổi, tạo ra độ tương phản rõ rệt giữa hai ứng viên, khi vốn tồn tại nhiều lo ngại về tuổi tác của ông Biden.
Nhiều thông tin ông Trump đưa ra không chính xác, nhưng điểm mấu chốt là chúng liên tục đẩy ông Biden vào thế phải phòng thủ. Trong khi cố gắng tìm cách đáp trả, các đòn công kích của Tổng thống trở nên chậm chạp và thiếu sắc bén hơn.
Ngay cả khi cựu tổng thống Trump tung ra những thông tin sai lệch có thể đoán trước được về kết quả cuộc bầu cử năm 2020 hay chính sách phá thai, Tổng thống Biden cũng không nắm bắt được cơ hội để phản bác người tiền nhiệm hay giành lại quyền kiểm soát cuộc tranh luận mà chính ông đã tham gia đặt ra các quy tắc.
Sự khác biệt trở nên rất rõ ràng. Một người bình tĩnh tăng dần sức ép lên đối thủ, trong khi người kia liên tục để "hở sườn" trước mỗi đòn tấn công. Tổng thống Biden không ít lần cố gắng hướng cuộc tranh luận trở lại vấn đề chính sách, song điều này không giúp ích gì nhiều cho ông trong việc vô hiệu hóa những đòn công kích một chiều lặp đi lặp lại từ cựu tổng thống Trump.
Khi trả lời câu hỏi về cuộc khủng hoảng thuốc giảm đau gây nghiện opioid và tình trạng sử dụng thuốc quá liều, vốn đã gia tăng dưới cả thời Biden và Trump, thay vì đi thẳng vào vấn đề, cựu tổng thống quay lại cuộc trao đổi trước đó về thương mại và tung ra một loạt lời chỉ trích nhằm vào Tổng thống Biden trong vòng chưa đầy một phút.
Cựu tổng thống Mỹ Donald Trump trong cuộc tranh luận với Tổng thống Joe Biden ở thành phố Atlanta, bang Georgia, tối 27/6. Ảnh: AFP
Ông kết thúc khi vẫn còn 67 giây cho phần nói của mình. Người dẫn chương trình Jake Tapper buộc phải nhắc nhở ông về câu hỏi ban đầu, Trump trả lời một cách ngắn gọn về vấn đề sử dụng thuốc quá liều trước khi chuyển trọng tâm sang vấn đề biên giới và tiếp tục công kích đối thủ cho đến khi hết thời gian.
Phản ứng của Tổng thống Biden trước hàng loạt đòn tấn công đó là nói về chính sách. Ông bảo vệ những nỗ lực của chính quyền mình trong việc ngăn chặn fentanyl (loại opioid mạnh, gây nghiện cao) tuồn vào qua biên giới tốt hơn, đồng thời phê phán cựu tổng thống vì đã phản đối một thỏa thuận lưỡng đảng hồi đầu năm vốn nhằm tăng nguồn tài trợ cho biên giới.
"Khi chúng tôi sắp hoàn tất thỏa thuận đó, ông ấy đã gọi cho các đồng nghiệp đảng Cộng hòa và bảo họ 'đừng làm điều đó. Nó sẽ khiến tôi bị tổn hại về chính trị'", Tổng thống Biden nói.
Đó là lời chỉ trích rằng ông Trump đã đặt chính trị lên trên chính sách. Tuy nhiên, sau khi đi sâu vào chính sách, ông Biden không phản bác được những lời chỉ trích từ đối thủ, dù chúng mơ hồ và không liên quan đến câu hỏi.
Mỗi khi đến lượt phát biểu, ông Trump luôn tìm cách chuyển hướng về vấn đề nhập cư và biên giới, điều mà các cuộc thăm dò nhìn chung cho thấy cử tri tin tưởng ông hơn Tổng thống đương nhiệm.
Dưới thời Tổng thống Biden, số người vượt biên bất hợp pháp qua đường biên giới dài hơn 3.000 km ngăn cách Mỹ với Mexico đã tăng kỷ lục, với mức đỉnh điểm hàng tháng là 300.000 người, tức 10.000 người mỗi ngày, vào tháng 12/2023.
Ngay từ đầu cuộc tranh luận, Biden đã chỉ trích chính sách chia cắt gia đình ở biên giới và bắt giam trẻ em di cư thời Trump. Nhưng Tổng thống đã bỏ lửng câu trả lời, làm suy yếu thông điệp ông muốn truyền tải.
"Tôi sẽ tiếp tục hành động cho đến khi chúng ta nhận được lệnh cấm hoàn toàn..., một sáng kiến tổng thể liên quan đến những gì chúng ta có thể làm khi tăng quân số lực lượng biên phòng và nhân viên xử lý tị nạn", ông Biden nói.
"Tôi thực sự không hiểu ông ấy nói gì. Tôi không nghĩ ông ấy hiểu điều mình nói", ông Trump đáp trả.
"Không phải là Tổng thống Biden không cố gắng chống đỡ đối thủ và tung đòn tấn công. Nhưng đôi khi ông thiếu mạch lạc trong lời nói, bị sa lầy vào nội dung chính sách hoặc mắc kẹt trong những câu công kích yếu ớt không thể giúp ông chiếm thế thượng phong", bình luận viên Brakkton Booker, Jessica Piper và Isabella Ramirez từ Politico nhận xét.
Biden tập trung đòn tấn công vào chủ đề kinh tế, chỉ trích Trump về mọi khía cạnh, từ vấn đề thất nghiệp và lạm phát đến thâm hụt quốc gia, nỗ lực cắt giảm An sinh xã hội và Đạo luật Chăm sóc Giá cả phải chăng, cắt giảm thuế cho người giàu và kế hoạch thuế quan do ông đề xuất.
Ông lên án ứng viên đảng Cộng hòa vì đã khiến nền kinh tế "tổn thương" và "suy tàn", đổ lỗi cho Trump gây ra lạm phát "vì những hành động sai lầm khi xử lý đại dịch Covid-19".
Biden cũng công kích Trump trên khía cạnh cá nhân. Trong một cuộc đấu khẩu đặc biệt nảy lửa, Tổng thống đã gọi người tiền nhiệm là "người bị kết tội", có "đạo đức như một con mèo hoang" khi đã ngủ với một sao khiêu dâm khi vợ ông đang mang thai.
Nhưng phần lớn đòn công kích của ông đều yếu ớt và nhạt nhòa.
Trong một lần đấu khẩu, khi cựu tổng thống đặt nghi vấn về độ minh mẫn và thể chất của ông Biden, Tổng thống đã mỉa mai chiều cao và cân nặng của người tiền nhiệm, ám chỉ đến việc ông phải lưu hồ sơ tại nhà tù quận Fulton ở Atlanta. Ông thậm chí đề nghị một cuộc đấu tay đôi để xem ai là người chơi golf giỏi hơn.
Khi người dẫn chương trình tìm cách đưa cả hai ứng viên trở lại vấn đề chính, Trump đáp lại bằng một câu ngắn gọn: "Đừng hành động như trẻ con nữa!".
Trump - Biden tranh luận về golf. Video: CNN
Sau khi màn thể hiện của ông làm dấy lên cơn khủng hoảng trong đảng Dân chủ, tại cuộc vận động tranh cử ở Bắc Carolina hôm 28/6, Tổng thống Biden thừa nhận ông không còn đi lại dễ dàng, nói năng trôi chảy hay tranh luận tốt như trước".
"Nhưng tôi biết cách nói sự thật và biết phải làm công việc này như thế nào", ông Biden nói trong tiếng hò reo của người ủng hộ. Ông nhấn mạnh "vấp ngã ở đâu thì sẽ đứng lên ở đó", khẳng định đã không quyết định tái tranh cử nếu không tin "bằng cả trái tim và tâm hồn" rằng bản thân có thể tiếp tục đảm nhiệm vai trò tổng thống.
Ông Biden nói rằng ông Trunp "lập kỷ lục mới về số lần nói dối trong một cuộc tranh luận". "Donald Trump là mối đe dọa thật sự với đất nước, sự tự do và nền dân chủ. Ông ấy là mối đe dọa với mọi thứ nước Mỹ đại diện", ông nhấn mạnh.
Ông Trump sau đó nhận xét rằng "bài phát biểu của ông Biden vào hôm 28/6 hay hơn, dường như ông ấy đã thoát ra khỏi trạng thái mơ màng".
Một số người chỉ ra các tổng thống đương nhiệm thường gặp khó khăn trong cuộc tranh luận đầu tiên của kỳ bầu cử. Tổng thống Obama đã lật ngược thế cờ trong cuộc tranh luận thứ hai, sau khi lép vế trong sự kiện đầu tiên của mùa bầu cử năm 2012. Một số người kỳ vọng ông Biden có thể làm được điều đó khi cuộc tranh luận tiếp theo diễn ra vào ngày 10/9. Tuy nhiên, ông Obama là một trong những tổng thống trẻ nhất trong lịch sử Mỹ, trong khi ông Biden là tổng thống lớn tuổi nhất.
Tại cuộc mít tinh ở Virginia, ông Trump nói vói những người ủng hộ về cuộc đối đầu sắp tới: "Tôi không biết chuyện gì sẽ xảy ra".
Vũ Hoàng (Theo Politico, Reuters, AFP)