Hội nghị thượng đỉnh Liên đoàn Arab tại Cairo đã thông qua kế hoạch tái thiết Dải Gaza do Ai Cập đề xuất, theo tuyên bố của Tổng thống Abdel Fattah al-Sisi trong bài phát biểu bế mạc ngày 4/3. Đây là nỗ lực của khối Arab tìm kiếm giải pháp thay thế cho kế hoạch tái thiết Dải Gaza mà Tổng thống Mỹ Donald Trump đề xuất hồi tháng trước.
Kế hoạch cần huy động khoảng 53 tỷ USD, với tầm nhìn đặt khu vực này dưới sự quản lý của Chính quyền Palestine (PA) do Tổng thống Mahmoud Abbas đứng đầu. Đề xuất tập trung vào cứu trợ khẩn cấp, khôi phục cơ sở hạ tầng bị phá hủy và phát triển kinh tế dài hạn.
Trong tài liệu mô tả sáng kiến dài 112 trang, chính phủ Ai Cập trình bày nhiều hình ảnh mô phỏng bằng AI về các khu nhà ở, công viên và trung tâm cộng đồng, cùng kế hoạch xây dựng cảng thương mại, trung tâm công nghệ, khách sạn ven biển và sân bay.
Kế hoạch sẽ được triển khai theo ba giai đoạn. Giai đoạn đầu tiên kéo dài khoảng 6 tháng, gọi là giai đoạn khôi phục sơ bộ, tập trung vào dọn dẹp khối lượng lớn đống đổ nát cũng như bom, đạn chưa phát nổ. Hai giai đoạn tiếp theo sẽ kéo dài trong nhiều năm. Trong thời gian này, khoảng 1,5 triệu người Palestine bị mất nhà cửa sẽ được bố trí ở các khu nhà tạm bằng container.
Người Palestine trở về thành phố Gaza City, giờ đây chỉ còn những đống đổ nát, ngày 7/2. Ảnh: AP
Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah al-Sisi nhấn mạnh kế hoạch này sẽ đảm bảo người Palestine có thể "ở lại trên đất của họ", trái ngược với tầm nhìn của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ông chủ Nhà Trắng hồi tháng 2 nêu ý tưởng Mỹ sẽ tiếp quản Gaza, di dời người Palestine đến tái định cư ở quốc gia khác và biến dải đất thành "Riviera Trung Đông". Riviera là địa danh nghỉ dưỡng, du lịch nổi tiếng ven Địa Trung Hải, trải dài từ Pháp đến Italy.
Tuy nhiên, đề xuất của Ai Cập không nêu rõ vai trò tương lai của Hamas trong điều hành Dải Gaza sau khi tái thiết, chỉ đề cập đến "ủy ban hành chính Palestine" tại vùng đất này. Bản kế hoạch có mô tả thách thức từ "các nhóm vũ trang" tại Gaza, nhưng khẳng định vấn đề này có thể được giải quyết bằng "tiến trình chính trị đáng tin cậy" nhằm khôi phục quyền lợi của người Palestine và mở ra tương lai mới.
Ở thảo luận trong hội nghị, một số quốc gia Arab ủng hộ giải thể hoàn toàn Hamas, trong khi những nước khác cho rằng điều này nên do người Palestine tự quyết định. Trong những tháng qua, một số thành viên cấp cao Hamas nói tổ chức này sẽ chấp nhận không tham gia quản lý Dải Gaza trong tương lai, nhưng xem yêu cầu giải giáp là "lằn ranh đỏ".
Tổng thống Abdel Fattah al-Sisi tiếp Tổng thống Mahmoud Abbas của Chính quyền Palestine (PA) tại Cairo ngày 4/3. Ảnh: Reuters
Trong tuyên bố chung cuối cùng, hội nghị thông báo "kế hoạch toàn diện của khối Arab" về tái thiết Dải Gaza đã được phê duyệt và kêu gọi cộng đồng quốc tế ủng hộ. Tuyên bố nhấn mạnh rằng mọi nỗ lực tái thiết sẽ song hành với tiến trình chính trị ở khu vực, hướng tới thành lập Nhà nước Palestine.
"Từ giờ, kế hoạch của Ai Cập cũng là kế hoạch của khối Arab", Tổng thư ký Liên đoàn Arab Ahmed Aboul Gheit khẳng định, nhấn mạnh lập trường của khối là bác bỏ mọi hình thức di dời người Palestine, dù là tự nguyện hay cưỡng bức.
Hamas đã hoan nghênh ý tưởng của Ai Cập và kêu gọi thực hiện các biện pháp đảm bảo kế hoạch được triển khai thành công. Chính phủ Mỹ và Israel chưa đưa ra bình luận.
Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres tuyên bố tổ chức này sẵn sàng hợp tác với Liên đoàn Arab. "Tôi hoan nghênh và hoàn toàn ủng hộ sáng kiến do các nước Arab dẫn dắt nhằm huy động hỗ trợ tái thiết Dải Gaza", ông nói.
Ông Guterres cũng kêu gọi nối lại ngay lập tức các cuộc đàm phán nhằm duy trì lệnh ngừng bắn tại Dải Gaza. Cuộc xung đột sau 16 tháng đã khiến gần 50.000 người Palestine thiệt mạng.
Thanh Danh (Theo Reuters, AFP, BBC)