"Phần lớn chiến sự Ukraine xoay quanh các cuộc đấu pháo và mạng lưới phòng tuyến nhiều lớp. Tuy nhiên, quân đội Nga đã liên tục thích ứng chiến trường, dần xây dựng chiến thuật 'bộ ba hỏa lực hiệp đồng' và đặt các đơn vị Ukraine vào thế tiến thoái lưỡng nan", Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh Hoàng gia Anh (RUSI) cho biết trong tài liệu công bố hôm 16/3.
Tài liệu được nhóm tác giả Jack Watling và Nick Reynolds tổng hợp dựa trên các nghiên cứu thực địa tại Ukraine từ tháng 11/2024 đến tháng 2/2025, cho thấy Moskva dường như đã hoàn thiện phương án tiến công nhằm bào mòn phòng tuyến và lực lượng của Kiev.
"Nga tiếp tục dùng các đơn vị bộ binh và cơ giới để buộc Ukraine duy trì các đơn vị dọc tiền tuyến dài khoảng 1.000 km. Điều này mang lại lợi thế cho quân đội Nga, vốn áp đảo đối phương về quân số và hỏa lực", tài liệu có đoạn.
Bom lượn UMPK của Nga tập kích cứ điểm Ukraine tại tỉnh Kursk hồi tháng 2. Video : BQP Nga
Lực lượng Ukraine không thể tự do cơ động trên chiến trường và liên tục bị bào mòn bởi thiết bị bay không người lái góc nhìn thứ nhất (drone FPV) và máy bay không người lái (UAV) tự sát Lancet, cũng như pháo binh bắn đạn nổ mạnh và rải mìn từ xa.
Không quân Nga còn tăng cường tần suất sử dụng bom gắn Mô-đun Dẫn đường và Cánh nâng Hợp nhất (UMPK) nhằm vào những đơn vị Ukraine phụ trách phòng thủ cứ điểm kiên cố.
"Điều này tạo ra tình thế tiến thoái lưỡng nan cho các đơn vị Ukraine. Họ phải chọn giữa bám trụ tại cứ điểm để tránh thiệt hại từ drone tự sát và pháo binh Nga, hay liên tục cơ động trên chiến trường để tránh bom lượn UMPK có sức hủy diệt lớn và chuyên phá hủy mục tiêu cố định", RUSI cho biết.
Trong giai đoạn đầu xung đột, chiến đấu cơ và oanh tạc cơ Nga phải hoạt động xa tiền tuyến để tránh mối đe dọa từ lưới phòng không dày đặc của Ukraine, hạn chế đáng kể khả năng kiểm soát bầu trời và yểm trợ đồng đội.
Sự xuất hiện của bom UMPK đã trở thành chìa khóa giúp không quân Nga khôi phục vai trò trong chiến sự và trở thành yếu tố có thể quyết định cục diện xung đột. Loại bom này thực chiến lần đầu từ năm 2023, được triển khai rộng rãi trong năm 2024 và tần suất sử dụng có thể tiếp tục tăng trong năm nay.
Quân nhân Nga chuẩn bị cho drone cất cánh tập kích vị trí Ukraine tháng 12/2024. Ảnh: BQP Nga
Theo các tác giả, một số chuyên gia phương Tây ban đầu coi bom UMPK là mối đe dọa riêng lẻ, không thay đổi được cục diện chiến trường và thậm chí là dấu hiệu cho thấy Nga đang tuyệt vọng.
"Dù vậy, việc Nga chế tạo lượng lớn bom lượn trong thời gian ngắn cho thấy loại vũ khí này mang lại lợi thế rất quan trọng. Chiến đấu cơ Nga có thể thả bom lượn từ khoảng cách hàng chục km, ngoài tầm bắn của phần lớn tổ hợp phòng không Ukraine, mà vẫn bảo đảm độ chính xác của đòn đánh", báo cáo có đoạn.
Watling và Reynolds cho rằng bom lượn Nga kém chính xác hơn so với mẫu JDAM do Mỹ chế tạo, nhưng sở hữu sức công phá lớn hơn, nhất là với những dòng FAB-1500 và FAB-3000 với khối lượng 1,5-3 tấn, không có trong biên chế phương Tây. Uy lực của bom lượn Nga đủ sức phá hủy chiến hào hoặc công sự Ukraine, ngay cả khi chúng không rơi trúng mục tiêu.
"Nga chế tạo 40.000 quả bom lượn UMPK trong năm 2024 và dự kiến nâng con số lên 70.000 quả trong năm nay. Điều này sẽ làm tăng đáng kể thương vong của binh sĩ Ukraine khi bám trụ phòng tuyến", RUSI cho hay.
Phương thức hiệp đồng hỏa lực của Nga buộc các đơn vị Ukraine tránh tập trung đông người tại một khu vực. Binh sĩ Ukraine phải phân tán hoặc ẩn náu trong công sự ngầm, phụ thuộc vào các thiết bị không người lái để ngăn cản hoặc tập kích đối phương từ xa.
Trong hai năm đầu chiến sự, Moskva đã áp dụng chiến thuật bào mòn đối phương bằng drone, pháo binh và bom lượn, song các đòn tập kích diễn ra đơn lẻ và Kiev vẫn tìm ra cách đối phó. Tuy nhiên, quân đội Nga giờ đây phối hợp ba loại hỏa lực này chặt chẽ hơn nhiều, gây ra nhiều thách thức với lực lượng vũ trang Ukraine.
Pháo tự hành 2S19 Msta-S của Nga trên tiền tuyến tháng 2/2023. Ảnh: BQP Nga
Dù vậy, RUSI cho rằng chiến thuật hiệp đồng hỏa lực này "không phải thuốc chữa bách bệnh cho những khiếm khuyết trong quân đội Nga, như cơ chế chỉ huy và kiểm soát cứng nhắc".
Họ cũng nhận định chiến thuật chưa tạo ra bước đột phá lớn cho Nga, một trong các quốc gia sản xuất vũ khí hàng đầu thế giới và có dân số gấp 4 lần Ukraine. Các đơn vị Ukraine đã tận dụng chiến hào, drone và vũ khí tầm xa để gây thiệt hại cho lực lượng Nga đang tiến công.
"Nga đã tìm ra phương thức gây thương vong nặng nề cho quân đội Ukraine, song họ vẫn chưa tìm ra cách phá vỡ phòng tuyến đối phương mà không phải chịu tổn thất lớn về nhân sự và thiết bị quân sự", các chuyên gia của RUSI kết luận.
Nguyễn Tiến (Theo AP, AFP, Business Insider)