Chiều 17/10, TAND TP HCM tiếp tục công bố bản án đối với bà Trương Mỹ Lan, 68 tuổi, và 33 bị cáo về các sai phạm trong giai đoạn 2 vụ án xảy ra tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát.
Bà Trương Mỹ Lan và các bị cáo trước giờ tuyên án, chiều 17/10. Video: Quỳnh Trần
Theo HĐXX, các tài liệu chứng cứ trong hồ sơ và lời khai của các bị cáo có đủ cơ sở xác định bà Lan và đồng phạm đã thực hiện loạt hành vi: Lừa đảo chiếm đoạt tài sản (30.081 tỷ đồng của 35.824 trái chủ) thông qua việc phát hành trái phiếu khống; Rửa tiền (445.747 tỷ đồng) và Vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới (4,5 tỷ USD - tương đương 106.730 tỷ đồng).
Hành vi của các bị cáo là đặc biệt nguy hiểm cho xã hội, gây ảnh hưởng tới nhiều bị hại nên cần có mức án nghiêm khắc để răn đe, giáo dục. "Cần phải xem xét hành vi phạm tội của các bị cáo theo nguyên tắc nghiêm trị những người cầm đầu, khoan hồng cho người giúp sức. Bị cáo Lan là người cầm đầu có vai trò chính nên phải áp dụng mức án nghiêm khắc nhất của điều luật", tòa nêu quan điểm xác định bà Lan phải chịu trách nhiệm cao nhất trong vụ án.
Từ đó, HĐXX tuyên phạt bà Lan mức án chung thân về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản; 12 năm tù tội Rửa tiền và 8 năm tù tội Vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới. Tổng hợp hình phạt, bà Lan phải chịu án chung thân.
Về trách nhiệm dân sự, tòa xác định, toàn bộ tiền chiếm đoạt từ hành vi phát hành trái phiếu, các bị cáo đều chuyển cho bà Lan sử dụng vào các mục đích cá nhân, nên bà Lan phải có trách nhiệm bồi thường thiệt hại. Toà tiếp tục kê biên các tài sản của bà Lan và gia đình, có liên quan đến hành vi sai phạm, để đảm bảo cho việc thi hành án.
Ngoài ra, HĐXX cũng đưa ra phán quyết xử lý các tài sản đã thu giữ, bị kê biên, phong tỏa trong vụ án. Về 2 túi Hermes da cá sấu bạch tạng (giá hơn chục tỷ đồng) mà bà Lan xin trả lại "để làm kỷ niệm cho con cháu", HĐXX xác định tài sản này có nguồn gốc từ tiền phạm tội nên tiếp tục kê biên.
Hồi tháng 4, ở giai đoạn một vụ án, bà Lan bị TAND TP HCM tuyên phạt mức án tử hình về 3 tội Đưa hối lộ; Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng và Tham ô tài sản. Bản án này chưa có hiệu lực pháp luật do bà Lan và các bị cáo đã kháng cáo. Đến nay, tòa phúc thẩm chưa ấn định ngày xét xử.
Bà Trương Mỹ Lan tại tòa hôm nay. Ảnh: Quỳnh Trần
Với vai đồng phạm ở tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, Trương Huệ Vân (Tổng giám đốc Công ty tập đoàn quản lý bất động sản Windsor) bị phạt 5 năm tù.
Bị xác định giúp vợ Rửa tiền hơn 30 tỷ đồng, ông Chu Lập Cơ bị phạt 2 năm tù. Ông được ghi nhận có nhiều tình tiết giảm nhẹ: ăn năn hối cải, thành khẩn khai báo, đã khắc phục hậu quả 19 tỷ đồng, tích cực hợp tác giúp cơ quan tố tụng làm rõ bản chất của vụ án.
Đồng phạm với bà Lan ở cả 3 tội danh, bị cáo Trương Khánh Hoàng (cựu tổng giám đốc SCB) lĩnh 23 năm tù.
Đối với Võ Tấn Hoàng Văn, HĐXX cho rằng bị cáo có vai trò chỉ đạo mạng lưới điều hành, giúp sức tích cực cho bà Lan trong việc chiếm đoạt tiền của các bị hại. Bị cáo còn lợi dụng nghiệp vụ ngân hàng để chỉ đạo, giúp sức bà Lan trong việc chuyển tiền qua biên giới. Từ đó, tòa tuyên phạt ông Văn 17 năm tù về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản và Vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới.
>> Mức án chi tiết của 34 bị cáo và hình phạt ở giai đoạn một vụ án
Trương Huệ Vân (giữa) và các bị cáo có vai trò thứ yếu trong vụ án, chiều 17/10. Ảnh: Quỳnh Trần
Trước đó, trong hơn 3 giờ làm việc buổi sáng, ở hành vi Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, tòa xác định bà Trương Mỹ Lan nắm giữ phần lớn cổ phần của tập đoàn Vạn Thịnh Phát và SCB. Nhằm xử lý khó khăn về tài chính cho SBC, bị cáo đã họp với các lãnh đạo chủ chốt của Vạn Thịnh Phát và SCB đưa ra chủ trương phát hành trái phiếu thông qua 4 công ty thuộc Vạn Thịnh Phát (An Đông, Sunny World, Quang Thuận và Setra); đồng thời chọn 5 công ty khác thuộc hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát ký hợp đồng mua sơ cấp số trái phiếu của 4 công ty trên và Công ty cổ phần đầu tư Sai Gon Peninsula (đối tác) để lên phương án tạo dòng tiền khống tại SCB, hợp thức tư cách trái chủ sơ cấp.
Các cá nhân được thuê lập, ký khống các chứng từ giao dịch (nộp, rút tiền mặt, chuyển khoản) và hạch toán khống giao dịch trên hệ thống SCB trong cùng một ngày, nhằm tạo nguồn tiền 30.869 tỷ đồng cho các trái chủ sơ cấp chuyển tiền cho 4 công ty phát hành để mua gần 309 triệu trái phiếu. Sau khi hợp pháp hóa tư cách trái chủ sơ cấp, bà Lan và đồng phạm hoàn thành việc tạo lập 25 gói trái phiếu khống và bán cho 35.824 nhà đầu tư thứ cấp.
HĐXX xác định, quá trình phát hành trái phiếu có sự tham gia của nhiều cá nhân thuộc Vạn Thịnh Phát và SCB phối hợp triển khai. Sau đó, SCB có hàng loạt hoạt động dụ dỗ người mua trái phiếu (phần lớn là người gửi tiền ở SCB). Các bị cáo sử dụng thủ đoạn gian dối từ việc lựa chọn các công ty phát hành, các công ty mua sơ cấp đến việc xử lý dòng tiền khống và dẫn dụ khách hàng mua trái phiếu. Như vậy, tội phạm hoàn thành từ thời điểm tiền của bị hại đã chuyển vào SCB.
Sau khi chiếm đoạt, các bị cáo đã thực hiện tiếp nhiều thủ đoạn gian dối để rút tiền mặt, che giấu dòng tiền sử dụng vào nhiều mục đích không đúng với phương án phát hành. Các bị cáo đã xây dựng một quy trình từ việc lựa chọn công ty phát hành, ký các hợp đồng khống, chạy dòng tiền khống, bán cho các công ty sơ cấp, phân phối cho hàng trăm nghìn người dân. Quy trình này thể hiện ý thức chiếm đoạt có từ trước khi thực hiện hành vi.
Đối với tội Rửa tiền, tòa xác định, từ 1/1/2018 đến 7/10/2022, bà Lan nhằm che giấu nguồn gốc và hợp thức số tiền hơn 415.000 tỷ tham ô của SCB (ở giai đoạn một vụ án), đã chỉ đạo các thuộc cấp thực hiện nhiều thủ đoạn chuyển tiền ra khỏi hệ thống SCB; hoặc chuyển khoản cho cá nhân, pháp nhân rút tiền mặt ra khỏi tài khoản. Hành vi này nhằm tránh việc các cơ quan chức năng phát hiện, truy vết dòng tiền.
Tổng hợp với số tiền lừa đảo chiếm đoạt của các trái chủ (hơn 30.000 tỷ đồng), bà Lan và đồng phạm đã thực hiện hành vi Rửa tiền tổng cộng 445.747 tỷ đồng.
Các bị cáo trước giờ tuyên án, ngày 17/10. Ảnh: Quỳnh Trần
Với một số bị cáo khác là đồng phạm của bà Lan, tòa xét một cách tổng thể, xác định các bị cáo đã giúp bà Lan chuyển một số tiền đặc biệt lớn rút từ SCB để sử dụng vào những mục đích khác nhau trong bối cảnh ngân hàng đang gặp khó khăn. Do đó, các bị cáo có cơ sở để biết nguồn tiền là do bà Lan "thực hiện các hành vi phạm tội mà có" dựa trên hoàn cảnh thực tế khách quan. Vì vậy không có căn cứ chấp nhận quan điểm của các luật sư và bị cáo.
Ngoài ra, trong vòng 10 năm (từ 27/10/2012 đến 7/10/2022) đã có 21 công ty thuộc tập đoàn Vạn Thịnh Phát thực hiện 78 giao dịch chuyển tiền ra nước ngoài trái quy định với tổng số tiền hơn 1,5 tỷ USD. 21 công ty thuộc Tập đoàn Vạn Thịnh Phát đã nhận tiền từ nước ngoài chuyển về trái quy định, với 152 giao dịch (tổng cộng hơn 3 tỷ USD). Như vậy, bà Lan và đồng phạm đã Vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giớihơn 4,5 tỷ USD.
Quá trình xét xử, bà Lan không kêu oan, nhiều lần nhắc lại quan điểm "tôn trọng nội dung VKS truy tố. Song, bà cho rằng không phải là người đề ra chủ trương phát hành trái phiếu, không chiếm đoạt tiền của các trái chủ. Tuy nhiên, bà cam kết dùng toàn bộ tài sản của mình để bồi thường cho 35.824 trái chủ.
Ở giai đoạn một đại án, bà Trương Mỹ Lan bị xác định trong 10 năm thâu tóm SCB đã chỉ đạo đồng phạm giải ngân cho nhóm công ty trong hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát tổng cộng hơn 2.500 khoản vay. Đến tháng 10/2022, nhóm bà Lan và Vạn Thịnh Phát còn gần 1.300 khoản vay dư nợ 677.000 tỷ đồng gốc và lãi. Tuy nhiên, đến thời điểm xét xử sơ thẩm, đã có một số khoản vay được tất toán, bị cáo Lan cũng nộp thêm một số tiền khắc phục hậu quả nên còn bồi thường hơn 673.800 tỷ đồng.
Hải Duyên - Quốc Thắng