"Chúng tôi vẫn cho phép ngũ cốc Ukraine quá cảnh, nhưng sẽ giám sát chặt để mặt hàng này không lưu thông trên thị trường Ba Lan", tân Bộ trưởng Nông nghiệp Ba Lan Robert Telus ngày 7/4 thông báo sau cuộc gặp với người đồng cấp Ukraine Mykola Solskyi.
Ông Telus cho biết phía Ukraine đã đề xuất quyết định ngừng nhập khẩu ngũ cốc này. Nhập khẩu nông sản từ các quốc gia khác vào Ba Lan không bị ảnh hưởng.
Tân Bộ trưởng Nông nghiệp Ba Lan Robert Telus. Ảnh: Tygodnik
Tuyên bố được Bộ trưởng Telus đưa ra một ngày sau khi nhậm chức. Người tiền nhiệm của ông là Henryk Kowalczyk đã từ chức ngày 5/4, sau khi nông dân Ba Lan biểu tình để phản đối giá ngũ cốc trên thị trường giảm mạnh do ảnh hưởng từ nông sản Ukraine.
Ba Lan là một trong những nước ủng hộ Ukraine tích cực nhất khi nước này xảy ra xung đột với Nga. Tuy nhiên, chính phủ Ba Lan gần đây hứng làn sóng chỉ trích, khi nông dân cho rằng ngũ cốc giá rẻ Ukraine đang đe dọa tới sinh kế của họ.
Theo sáng kiến của Liên minh châu Âu (EU), tất cả mức thuế và hạn ngạch đã được dỡ bỏ đối với ngũ cốc Ukraine xuất khẩu sang 27 quốc gia thành viên khối, nhằm tạo điều kiện vận chuyển mặt hàng này tới các khu vực khác trên khắp thế giới, trong đó có châu Phi.
Nhưng lượng lớn ngũ cốc Ukraine đã không thể rời một số quốc gia Đông Âu như Ba Lan, Hungary và Romania, do vấn đề về khả năng vận chuyển liên quan đến khác biệt trong tiêu chuẩn khổ đường ray Ba Lan và EU.
Tình trạng này khiến giá ngũ cốc trên thị trường Ba Lan giảm mạnh. Nông dân Ba Lan phàn nàn rằng nông sản nội địa phải cạnh tranh với lượng ngũ cốc nhập khẩu tăng vọt từ Ukraine, từ mức gần 100.000 tấn trước chiến sự lên 2,45 triệu tấn vào năm 2022.
Romania và Bulgaria chứng kiến làn sóng bất ổn tương tự, khi nông dân tổ chức biểu tình ở thủ đô và chặn các cửa khẩu biên giới.
Nông dân Romania lái máy kéo phản đối ngũ cốc Ukraine giá rẻ ở Remetea Mare, hạt Timis, hôm 7/4. Ảnh: Reuters
Lãnh đạo 5 quốc gia, trong đó có Ba Lan, tháng trước viết thư cho Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, yêu cầu hành động về nông sản Ukraine. EU đã phê duyệt 56,3 triệu euro hỗ trợ ngành nông nghiệp Bulgaria, Ba Lan và Romania, nhưng nông dân các nước mô tả số tiền này như "muối bỏ bể".
Ngoài xuất khẩu bằng đường bộ qua lãnh thổ các nước láng giềng phía tây, Ukraine còn vận chuyển ngũ cốc qua Biển Đen. Nga đồng ý cho Ukraine xuất khẩu ngũ cốc qua hành lang an toàn trên Biển Đen, đổi lại phương Tây sẽ dỡ hạn chế với nông sản và phân bón của Moskva.
Thỏa thuận ban đầu có thời hạn 120 ngày, đã được gia hạn thêm 120 ngày vào tháng 11/2022. Nga hôm 12/3 thông báo đồng ý gia hạn thỏa thuận thêm 60 ngày. LHQ cho biết hơn 24,1 triệu tấn lương thực và nông sản đã được xuất khẩu theo thỏa thuận, trong đó ngô chiếm 1/2 và lúa mì chiếm 1/4 tổng lượng hàng.
Đức Trung (Theo Reuters, Politico)