Chuyên trang quân sự Anh Forces News ngày 12/2 công bố ảnh và video về tổ hợp phòng không Gravehawk với bệ phóng đặt trong container. Bệ phóng có hai giá lắp vũ khí được tháo từ tiêm kích như mẫu Su-27, trên đó gắn tên lửa không đối không R-73 được chỉnh sửa để phóng từ mặt đất.
Gravehawk do một đơn vị thuộc Bộ Quốc phòng Anh và một nhóm nhà thầu quân sự tư nhân phát triển trong vòng 18 tháng với kinh phí gần 7,5 triệu USD. Mỗi tổ hợp Gravehawk có giá khoảng 1,2 triệu USD.
Tổ hợp phòng không Gravehawk. Video: Forces News
Gravehawk nhiều khả năng được đặt trên xe tải Leyland DAF với giá bốc dỡ container chuyên dụng. Kíp vận hành cần đặt container chứa Gravehawk xuống đất, trước khi khai hỏa tên lửa qua phần mái có thể đóng mở. Chưa rõ hệ thống này có thể hoạt động khi vẫn còn trên phương tiện vận chuyển hay không.
Gravehawk có kíp vận hành 5 người, được trang bị một hệ thống cảm biến với camera hồng ngoại dùng để phát hiện, theo dõi và chỉ thị mục tiêu cho tên lửa R-73. Bộ điều khiển cùng camera được đặt trong một vali chống sốc.
Bộ Quốc phòng Anh cho biết Gravehawk chuyên hạ các mục tiêu như máy bay không người lái (UAV) Geran 2 của Nga, cùng một số loại tên lửa và máy bay khác. Anh và Đan Mạch đã chuyển hai tổ hợp Gravehawk cho Ukraine, nước này dự kiến nhận thêm 15 hệ thống nữa.
Container chứa tổ hợp Gravehawk đặt phía sau xe vận chuyển. Ảnh: BQP Anh
Theo Forces News, Ukraine ban đầu không muốn nhận Gravehawk và đề nghị phương Tây chuyển thêm hệ thống phòng không do họ chế tạo cùng tiêm kích F-16. "Tuy nhiên, cách Gravehawk hoạt động đã thuyết phục được Ukraine và nước này muốn nhận thêm", Forces News cho biết.
R-73 là tên lửa không đối không tầm ngắn được Liên Xô phát triển từ đầu những năm 1970 và biên chế năm 1984. R-73 tương thích với nhiều mẫu tiêm kích do Liên Xô, Nga, Ấn Độ và Trung Quốc chế tạo.
Liên Xô từng biên chế lượng lớn tên lửa R-73 cho các đơn vị không quân triển khai trên lãnh thổ Ukraine ngày nay. Nhiều bộ phận quan trọng của R-73, trong đó có đầu dò hồng ngoại, cũng được chế tạo tại nước này dưới thời Liên Xô.
Các phi đội MiG-29 và Su-27 Ukraine gần như không thể đối đầu trực tiếp với tiêm kích Nga, trong khi tên lửa hành trình và máy bay không người lái (UAV) luôn là mục tiêu khó đối phó, khiến cơ hội dùng vũ khí tầm ngắn như R-73 là rất hiếm.
Quân đội Ukraine đã hoán cải tổ hợp phòng không tầm ngắn Osa để dùng R-73 thay cho đạn nguyên bản đang khan hiếm. Ukraine còn lắp tên lửa này lên xuồng không người lái để đối phó với trực thăng Nga trên Biển Đen.
Hệ thống điều khiển của tổ hợp Gravehawk. Ảnh: BQP Anh
Tên lửa R-73 phóng từ tiêm kích có thể đánh trúng mục tiêu bay đối đầu từ khoảng cách 30 km và bám đuổi mục tiêu ở cách 14 km. Tuy nhiên, tầm bay của nó sẽ giảm đáng kể khi phóng từ mặt đất, vì không tận dụng được độ cao và tốc độ có sẵn của máy bay.
"Tầm bắn của R-73 khai hỏa trên mặt đất có thể vào khoảng 10-12 km", biên tập viên Thomas Newdick của chuyên trang quân sự Mỹ War Zone nhận định.
Biên tập viên Joseph Trevithick của War Zone cho biết R-73 sử dụng đầu dò hồng ngoại, giúp các tổ hợp lắp đạn tên lửa này tránh bị hệ thống tác chiến điện tử của Nga phát hiện hoặc trở thành mục tiêu của tên lửa diệt radar.
Theo Trevithick, nỗ lực phát triển Gravehawk chủ yếu do nhu cầu của Ukraine trong đối phó UAV tự sát tầm xa và tên lửa hành trình Nga, cũng như đến từ mối lo ngại rằng kho đạn tên lửa cho các tổ hợp từ thời Liên Xô sẽ cạn kiệt.
Đây không phải lần đầu tiên R-73 và các loại tên lửa không đối không từ thời Liên Xô được chỉnh sửa để phóng từ bệ mặt đất. Lực lượng Houthi tại Yemen từng chế tạo hệ thống tương tự từ cách đây nhiều năm.
Nguyễn Tiến (Theo TWZ, AP, AFP)