Từ rạng sáng, đoạn đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa phía trước trụ sở tòa bị hạn chế giao thông và người dân. Cảnh sát cơ động, CSGT... và nhiều lực lượng khác cũng phong tỏa các cổng khác - tiếp giáp các tuyến đường xung quanh tòa.
Hàng chục ôtô đưa các bị cáo đến tòa. Video: Nguyễn Điệp
Gần 7h, 81 bị cáo được hàng chục ôtô bít bùng đưa đến tòa. Họ được đưa thẳng vào phòng lưu phạm, sát phòng xét xử lớn nhất. Bà Trương Mỹ Lan, Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, mặc áo sơ mi trắng, ôm tập tài liệu, trông tươi tỉnh và trẻ hơn so với tuổi 68.
Phiên tòa do thẩm phán Phạm Lương Toản (Chánh tòa Hình sự TAND TP HCM) làm chủ tọa, dự kiến kéo dài đến 29/4.
Khoảng 200 luật sư tham gia bào chữa, bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp cho các bị cáo; riêng bà Lan có 5 luật sư. Tòa cũng triệu tập hơn 2.400 người có quyền, nghĩa vụ liên quan.
Bà Trương Mỹ Lan. Ảnh: Thanh Tùng
Chủ tịch Vạn Thịnh Phát trả lời HĐXX về nhân thân. Video: Trung tâm báo chí TP HCM
Tại phần thủ tục phiên tòa, trong khoảng 3 phút trả lời HĐXX về nhân thân, giọng bà Lan chậm, rõ. Bà cho biết là người dân tộc Hoa, quốc tịch Việt Nam, hiện sức khỏe và tinh thần "ổn định".
Nêu ý kiến khi được tòa gọi tên, bị cáo Chu Nap Kee Eric (tức Chu Lập Cơ, doanh nhân Hong Kong, 68 tuổi) cho biết không nghe rõ phần tội danh bị truy tố được nêu trong quyết định xét xử. HĐXX sau đó yêu cầu phiên dịch lại cho ông Cơ rõ, đồng thời hỏi thăm sức khỏe vì sáng nay nơi giam giữ báo rằng bị cáo gặp sự cố nhỏ. Ông Cơ đáp "sức khỏe của tôi ổn định".
>> Ảnh: Các bị cáo được đưa đến tòa
Bị cáo Trương Huệ Vân. Ảnh: Thanh Tùng
Bị cáo Trương Huệ Vân trả lời tòa, tại phần thủ tục. Video: Quốc Thắng
Đến trưa nay, là người cuối cùng bị thẩm vấn, ông Nguyễn Cao Trí (Chủ tịch HĐQT Công ty Văn Lang và Công ty Capella) cho biết bị chấn thương cột sống. Trong vụ án, bị cáo đã hợp tác với cơ quan điều tra và gia đình đã khắc phục toàn bộ thiệt hại, nên xin HĐXX vắng mặt trong những ngày không liên quan đến hành vi của mình.
Trả lời các kiến nghị của luật sư, HĐXX cho biết đã triệu tập đại diện Ngân hàng Nhà nước, Công ty thẩm định giá Hoàng Quân. Để đẩy nhanh tiến độ xét xử, tòa có thể làm việc cả thứ 7 và chủ nhật.
Dự kiến chiều nay VKS sẽ công bố cáo trạng.
Các bị cáo tại tòa. Video: Nguyễn Điệp
Bà Trương Mỹ Lan bị TAND TP HCM xét xử về tội Đưa hối lộ, Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng và Tham ô tài sản liên quan đến việc chiếm đoạt 304.000 tỷ đồng của SCB.
Ông Chu Lập Cơ bị cáo buộc giúp vợ "rút ruột" SCB, gây thiệt hại hơn 9.116 tỷ đồng (trong tổng số hơn 304.000 tỷ). Trương Huệ Vân (cháu bà Lan, 36 tuổi, Tổng giám đốc Tập đoàn Vạn Thịnh Phát) bị xác định vai trò giúp sức tích cực cho bà Lan, gây thiệt hại gần 1.100 tỷ đồng.
Trong 82 bị cáo còn lại có 45 cựu lãnh đạo, cán bộ Ngân hàng SCB; 15 cựu cán bộ Ngân hàng Nhà nước; 3 cựu cán bộ Thanh tra Chính phủ; một cựu cán bộ Kiểm toán Nhà nước bị VKSND Tối cao truy tố về các tội: Tham ô tài sản, Nhận hối lộ, Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ, Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng và Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng. 5 người trong số này là cựu lãnh đạo SCB và các chi nhánh, hiện đã bỏ trốn.
Riêng bị cáo Nguyễn Cao Trí bị xét xử về cáo buộc Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản 1.000 tỷ đồng của bà Lan.
>> Danh sách 86 bị cáo trong vụ án
Các bị cáo được đưa đến tòa. Ảnh: Thanh Tùng
Hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát với hơn 1.000 công ty. Đồ hoạ: Đăng Hiếu
Cáo trạng của VKSND Tối cao xác định, Vạn Thịnh Phát có hơn 1.000 công ty "ma" trong và ngoài nước, không có hoạt động kinh doanh, chia thành nhiều tầng lớp tạo thành một hệ sinh thái. Trong đó, Vạn Thịnh Phát là trung tâm, kiểm soát toàn bộ hoạt động. Các công ty "ma" chủ yếu được bà Lan dựng lên để phục vụ việc đứng tên các khoản vay khống và chuyển nhượng cổ phần.
Từ năm 2011, bà Lan đã thâu tóm 3 ngân hàng tư nhân để hợp nhất thành Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) và lợi dụng hoạt động của ngân hàng để huy động vốn phục vụ kinh doanh cá nhân. Bà Lan sử dụng SCB như một công ty tài chính để cấp vốn cho hệ sinh thái của Vạn Thịnh Phát.
Với việc sở hữu 91,5% cổ phần của SCB thông qua nhiều cá nhân, pháp nhân, bà Lan đã chỉ đạo lãnh đạo ngân hàng cùng cán bộ chủ chốt ở Vạn Thịnh Phát rút tiền của SBC bằng hình thức lập các hồ sơ vay khống; có khi chỉ đạo rút tiền trước, hoàn thiện hồ sơ sau.
Cựu cục trưởng Đỗ Thị Nhàn bị cáo buộc nhận hối lộ 5,2 triệu USD của bà Lan. Ảnh: Thanh Tùng
Để thực hiện kế hoạch, bà Lan đã tuyển chọn những người thân tín có kinh nghiệm lâu năm về lĩnh vực tài chính, ngân hàng nắm giữ vị trí chủ chốt tại SCB. Những người này được bà trả lương 200-500 triệu đồng một tháng, tặng thưởng tiền, cổ phần dịp lễ Tết để dễ bề chi phối.
Để rút tiền, bà Lan chỉ đạo nhóm cấp dưới chủ chốt ở Vạn Thịnh Phát dùng các công ty "ma", thuê hoặc nhờ các cá nhân đứng tên tài sản, cổ phần, ký hợp thức hóa hồ sơ vay khống. Ngoài ra, bà Lan còn chỉ đạo những người được giao quản lý các công ty có hoạt động kinh doanh thực tế, trong đó có cháu ruột Trương Huệ Vân và chồng là Chu Lập Cơ... ký hồ sơ lập phương án vay vốn khống.
Bà Lan cũng bị cáo buộc chỉ đạo cấp dưới móc nối với loạt công ty thẩm định giá nâng khống giá trị tài sản đảm bảo lên hàng chục lần, hoặc đưa vào các tài sản không đủ pháp lý, không đăng ký giao dịch bảo đảm để dễ dàng lấy các tài sản có giá trị lớn ra và thay thế bằng các tài sản khác thấp hơn. Hầu hết các khoản vay của bà Lan và Vạn Thịnh Phát đều được giải ngân trước rồi hợp thức hồ sơ sau, trong đó có nhiều khoản không có phê duyệt của cấp có thẩm quyền tại SCB.
Chỉ người có giấy triệu tập của tòa mới được vào trong. Ảnh: Quỳnh Trần
Cơ quan điều tra xác định, trong 10 năm liên tiếp (từ 2012 đến 2022), SCB đã giải ngân cho nhóm của bà Lan hơn 2.500 khoản vay với tổng số tiền hơn 1.066.000 tỷ đồng, chiếm 93% số tiền cho vay của ngân hàng, 7% còn lại là nhóm khách hàng thông thường.
Cụ thể, giai đoạn 2012 đến 2017, bà Lan đã chỉ đạo lập hồ sơ khống cho 304 khách hàng, vay 368 khoản. Đến năm 2022 các khoản vay này còn dư nợ hơn 132 tỷ đồng gồm gốc và lãi. Sau khi cấn trừ vào số tài sản đảm bảo các khoản vay này gây thiệt hại 64.600 tỷ đồng.
Từ tháng 2/2018 đến tháng 10/2022, bà Lan chỉ đạo lập khống 916 hồ sơ vay vốn của SCB 545.000 tỷ đồng và chiếm đoạt 304.000 tỷ; gây thiệt hại gần 130.000 tỷ đồng tiền lãi phát sinh. Như vậy, tổng cộng, bà Lan gây thiệt hại cho SCB 498.000 tỷ đồng.
Cơ quan điều tra xác định, để che giấu thực trạng yếu kém của SCB, giúp nhà băng thoát khỏi diện kiểm soát đặc biệt, bà Lan đã chỉ đạo thuộc cấp mua chuộc đoàn cán bộ thanh tra. Trong đó, riêng bà Đỗ Thị Nhàn, Cục trưởng Thanh tra giám sát của Ngân hàng Nhà nước nhận 5,2 triệu USD.
Nhóm phóng viên