10 vở sân khấu tiêu biểu của TP HCM 50 năm qua

Nghệ sĩ Kim Cương (trái) bên Ngọc Đan Thanh (giữa), Ngọc Đức trong một phân cảnh của Lá sầu riêng - vở kinh điển thuộc đoàn kịch Kim Cương, do bà làm đạo diễn kiêm soạn giả. Đây là một trong 10 vở được Hội sân khấu TP HCM đề cử vào cuộc bình chọn 50 tác phẩm thuộc nhiều lĩnh vực của TP HCM, hướng đến kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước (30/4/1975-30/4/2025).

Kịch bản lấy bối cảnh đầu thế kỷ 20, kể về Diệu - một người mẹ nghèo, sống bằng nghề mò cua bắt ốc, nuôi con trai tên Sang trưởng thành. Lớn lên, Sang lấy được bằng bác sĩ, có người yêu là con nhà giàu. Lo gia đình bạn gái từ chối vì không môn đăng hộ đối, Sang nói dối anh vốn là con của một đốc phủ sứ, cha mẹ đã mất. Nghệ sĩ Kim Cương cho biết sau 60 năm, tác phẩm là vở ăn khách bậc nhất của đoàn. Thập niên 1970-1980, nhiều lần đoàn về tỉnh diễn cho hàng chục nghìn khán giả, đông đảo người xem khóc theo nỗi đau của nhân vật.

Nghệ sĩ Thanh Nga trong vở cải lương Tiếng trống Mê Linh, một trong những vở nổi tiếng sau năm 1975. Tác phẩm xoay quanh cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng, góp phần đưa Thanh Nga (vai Trưng Trắc), Thanh Sang (vai Thi Sách) trở thành tên tuổi hàng đầu của cải lương thời vàng son. Bản dựng của đạo diễn Ngô Y Linh được xem là chuẩn mực cho các thế hệ nghệ sĩ sau mỗi khi làm lại vở.

Vở cải lương Người ven đô (đoàn Sài Gòn 1) từng gây tiếng vang khi phát trên Đài truyền hình TP HCM năm 1976. Tác phẩm xoay quanh câu chuyện người dân 18 thôn Vườn Trầu (thuộc huyện Hóc Môn, quận 12 và một phần huyện Củ Chi ngày nay) bảo vệ quân đội, giúp các chiến sĩ hoàn thành nhiệm vụ kháng chiến. Cố nghệ sĩ Út Trà Ôn (phải), Thành Được đóng vai Tám Khỏe, Bảy Đờn, những lão nông yêu nước.

Nghệ sĩ Thành Lộc trong Dạ cổ hoài lang - vở kịch gây tiếng vang của sân khấu 5B thập niên 1990. Anh đóng vai ông Tư, gặp lại ông Năm (nghệ sĩ Việt Anh) - người bạn thiếu thời - trên đất Mỹ. Trường đoạn ông Tư mời ông Năm sang nhà ăn giỗ vợ với chiếc bánh kem và vài nén hương khắc sâu trong ký ức người xem về lối diễn chân chất, tung hứng mảng miếng bi, hài đậm chất Nam bộ.

Tác phẩm thành công ngoài sức mong đợi của Thành Lộc và dàn nghệ sĩ lúc đó. Khi công diễn, vở được sắp lịch vào mùa Tết với ba suất mỗi ngày - sáng, chiều, tối. Thành Lộc nhớ khi xem kịch, khán giả xếp hàng dài hàng trăm mét, từ Hồ Con Rùa (quận 3) đến Nhà hát 5B để mua vé.

Vở Lê công kỳ án (đạo diễn Hữu Danh) là tác phẩm duy nhất ở thể loại hát bội góp mặt trong danh sách. Tác phẩm ca ngợi danh tướng triều Nguyễn - Tả quân Lê Văn Duyệt. Ông làm Tổng trấn Gia Định thành (1813-1815 và 1820-1832), chăm lo cuộc sống cho người dân, dẹp trừ quan tham, hà hiếp dân lành. Sau vụ án xét xử Phó tổng Huỳnh Công Lý - cha vợ của vua Minh Mạng, ông được người dân tôn kính, gọi là "Lê Công".

Tác phẩm cải lương Rồng phượng (tác giả Lê Duy Hạnh) từng gây chú ý thập niên 2000. Vở được Hoàng Song Việt chuyển thể cải lương, công diễn tại Nhà hát Trần Hữu Trang, đoạt giải A trong Liên hoan Sân khấu toàn quốc năm 2005, với sự tham gia của nghệ sĩ Thoại Miêu, Thoại Mỹ, Kim Tiểu Long.

Vở rối nước Anh hùng Nguyễn Trung Trực (Nhà hát nghệ thuật Phương Nam), xoay quanh cuộc đời của thủ lĩnh phong trào khởi nghĩa chống Pháp ở miền Nam cuối thế kỷ 19. Ngoài rối nước, đạo diễn kết hợp rối bóng trong phân đoạn kể thời gian Nguyễn Trung Trực chiến đấu ở Kiên Giang. Ảnh: Lâm Nguyễn

À ố show là vở xiếc tạo dấu ấn nhiều năm qua, sử dụng đạo cụ chính từ tre. Các thanh tre trở thành xà ngang, xà dọc nâng đỡ diễn viên, giúp họ tung hứng, nhào lộn. Đạo diễn sắp đặt các bối cảnh như sông quê, con đò, vách tường nhà để khai thác nét đẹp làng quê Việt. Ảnh: Luna Production

Vở cải lương Chiến binh xoay quanh bối cảnh thời chiến đến thời bình. Nhân vật chính là Sáu Thành do nghệ sĩ Trọng Phúc (giữa) đóng, một người lính quả cảm, cương trực, có phần ngang tàng. Không chấp nhận luồn cúi, thỏa hiệp, cuộc đời anh luôn gặp trắc trở. Vì sự ngay thẳng, anh bị đồng đội cũ tìm cách đẩy đến trước vành móng ngựa. Vở còn có sự tham gia của Tấn Giao, Quế Trân, Lê Tứ. Ảnh: Thúy Bình

Tác phẩm thứ 10 là cải lương Chim Việt cành Nam, vở nổi tiếng của Nhà hát Trần Hữu Trang những năm đầu thống nhất đất nước. Nghệ sĩ Đặng Vinh Quang vào sinh viên yêu nước Nguyễn Thái Bình, bên cạnh Thanh Vi (vai mẹ Nguyễn Thái Bình), Kiều Lại Mai (vai bà mẹ Mỹ).