Khái niệm xe điện hoá bao hàm từ hình thái cơ bản - môtơ điện bổ trợ cho động cơ đốt trong - đến các dòng xe vận hành hoàn toàn bằng năng lượng điện. Tùy vào vai trò, sự đóng góp của môtơ điện, các dòng xe điện hoá được chia thành các loại như mild-hybrid, hybrid đến thuần điện hoàn toàn.
Hybrid (lai, kết hợp) là hình thái được xem như cầu nối chuyển tiếp từ động cơ xăng, dầu truyền thống lên thuần điện. Tùy vào định hướng của mỗi hãng, xe hybrid được sản xuất nhiều hay ít, là sản phẩm mang tính thêm thắt cho khách hàng hay đóng vai trò chiến lược trong kinh doanh.
Xe hybrid kết hợp động cơ đốt trong và môtơ điện. Mức độ đóng góp của môtơ điện trong quá trình vận hành lại chia xe hybrid thành hai loại là mild-hybrid (lai nhẹ) và thuần hybrid.
Hình thái mild-hybrid như tên gọi của chúng, là cấp bậc cơ bản nhất trong nấc thang điện hóa ôtô. Ở những mẫu xe này, môtơ điện được lắp thêm để hỗ trợ động cơ đốt trong với thời gian rất ngắn, thường chỉ khoảng vài giây ở quá trình khởi hành.
Mild-hybrid tại Việt Nam xuất hiện phổ biến ở các dòng hạng sang như Mercedes, Audi, BMW, Maserati... Các hãng xe châu Âu trang bị thêm môtơ điện để giúp động cơ xăng hoạt động êm hơn khi khởi hành, hỗ trợ quá trình tăng tốc mượt mà, ít tốn nhiên liệu hơn.
Hình thái cao hơn một chút là loại hybrid, với môtơ điện được cung cấp năng lượng bởi bộ pin lưu trữ. Ở hình thái này, xe hybrid lại chia thành hai loại là hybrid tự sạc (HEV) và hybrid sạc ngoài (PHEV).
Loại HEV có pin được sạc thông qua quá trình thu hồi năng lượng khi xe giảm tốc, đồng thời động cơ xăng cũng sạc trực tiếp cho hệ thống pin. Môtơ điện trên dòng xe này có thể hoạt động độc lập trong một số trường hợp như chạy trớn, tốc độ ổn định, giúp xe giảm đáng kể mức tiêu hao nhiên liệu. Khi cần tăng tốc, môtơ điện bổ trợ cho động cơ đốt trong như loại mild-hybrid.
Tại Việt Nam, Toyota tiên phong bán các sản phẩm HEV. Những mẫu xe của hãng này như Altis, Camry, Corolla Cross, Yaris Cross, Innova Cross có các biến thể lắp động cơ kiểu Full hybrid, giá bán thuộc hàng đắt nhất phân khúc. Ngoài Toyota, xe HEV còn có các mẫu như CR-V của Honda, Santa Fe của Hyundai hay Sorento của Kia.
Một trường hợp thú vị của dòng HEV là Kicks. Mẫu crossover của Nissan giống xe thuần điện bởi dẫn động bánh xe hoàn toàn bằng môtơ điện. Nhưng xe có động cơ xăng đóng vai trò là máy phát điện, cung cấp năng lượng cho bộ pin trên xe. Đây là kiểu hybrid nối tiếp (series hybrid).
PHEV (Plug-in hybrid) là hình thái cao hơn so với HEV, khi vai trò của môtơ điện được thể hiện rõ ràng hơn. Dẫn động chính vẫn là động cơ đốt trong, nhưng pin trên các dòng PHEV thường có dung lượng lớn hơn HEV để lưu trữ nhiều năng lượng. Bằng cách cắm sạc từ nguồn điện bên ngoài (Plug-in), xe PHEV có thể vận hành hoàn toàn bằng điện như một mẫu thuần điện.
Ở Việt Nam, chưa có nhiều mẫu xe PHEV bán ra thị trường. Số ít từ các mẫu xe của Volvo như XC60 Recharge, XC90 Recharge. Mảng xe phổ thông có Kia Sorento là đại diện duy nhất.
Xe thuần điện EV là hình thái cao nhất trong các cấp bậc điện hóa phương tiện. Dòng xe này không lắp động cơ đốt trong, nhiệm vụ dẫn động do môtơ điện đảm trách và pin cũng có kích thước lớn nhất nếu so với các loại hybrid.
Tùy vào cách tiếp điện cho bộ pin, EV được chia làm hai loại chính là dùng pin sạc ngoài (BEV) và xe điện dùng pin nhiên liệu (FCEV).
Xe điện BEV đang là hình thái phổ biến nhất ở mảng điện hóa. Hầu hết các hãng trên thế giới hoặc VinFast tại Việt Nam đều chế tạo xe điện dùng pin sạc ngoài. Pin được sạc từ nguồn dân dụng hoặc các trạm sạc công cộng, loại một chiều AC hay xoay chiều DC.
Với xe FCEV, phổ biến nhất hiện nay là pin nhiên liệu hydro. Thay vì cắm sạc điện cho pin, xe FCEV được tiếp hydro. Thông qua quá trình phản ứng hoá học giữa hydro với oxy trong không khí, năng lượng tạo ra sẽ chạy qua một pin nhiên liệu và biến đổi thành điện năng và dẫn động bánh xe. Kết quả của quá trình này còn tạo ra nước, thứ không gây độc hại với môi trường.
Tại Việt Nam, hình thái xe FCEV chưa xuất hiện bởi rào cản chi phí sản xuất cao. Trên thế giới, cũng chỉ một vài hãng như Toyota hay Hyundai nghiên cứu công nghệ này. Nhu cầu về dòng xe này cũng hạn chế.
Để người dùng xe ở Việt Nam hiểu rõ hơn về các dạng thức xe điện hoá, lần đầu tiên có một Triển lãm Xe điện hoá, do báo VnExpress tổ chức. Sự kiện diễn ra vào 9h-17h, ngày 13-14/1 ở Công viên Yên Sở (Hoàng Mai, Hà Nội) là cơ hội để công chúng thưởng lãm, tìm hiểu và trải nghiệm hàng chục mẫu xe điện hoá đang có mặt trên thị trường.
>> Đăng ký tham dự Triển lãm Xe điện hóa Việt Nam
VinFast, hãng xe Việt Nam đang vươn mình ra thế giới mang đến triển lãm đầy đủ dải sản phẩm, từ nhỏ đến lớn như VF 5, VF 6, VF 7, VF 8, VF 9 trải dài từ phân khúc A+ đến cỡ E. Toàn bộ các mẫu xe máy điện cũng được hãng trưng bày và một dòng bus điện.
Hyundai chọn Triển lãm Xe điện hoá Việt Nam để lần đầu tiên giới thiệu đến công chúng dòng xe hạng sang thuần điện Genesis G80. Bên cạnh đó, nhà phân phối Hyundai Thành Công cũng trưng bày Ioniq 5 lắp ráp trong nước và phiên bản hybrid của Santa Fe.
Nissan mang đến trưng bày Kicks và giới thiệu công nghệ e-Power. SAIC Motor tạo gia vị lạ với dòng xe điện thể thao mui trần MG Cyberster, công suất 536 mã lực, mô-men xoắn 725 Nm, khả năng tăng tốc 0-100 km/h trong 3,2 giây.
>> Đăng ký tham dự Triển lãm Xe điện hóa Việt Nam
Honda đưa dòng hybrid duy nhất của hãng đến triển lãm, mẫu CR-V e:HEV RS. Haval có dòng H6 sử dụng cấu hình full hybrid, mức tiêu hao nhiên liệu 5,5 lít/ 100 km, thấp nhất phân khúc. Wuling mang mẫu MiniEV, ôtô giá rẻ nhất thị trường, khởi điểm từ 239 triệu đồng. Haima đưa chiếc MPV cỡ trung thuần điện 7X-E duy nhất phân khúc, nhập khẩu từ Trung Quốc...
Không chỉ chiêm ngưỡng và trải nghiệm công nghệ, khách tham quan triển lãm sẽ được trực tiếp cầm lái, vận hành các dòng xe điện hoá đáng chú ý trên thị trường, từ các thương hiệu VinFast, Hyundai, Nissan, Honda, Wuling, MG... Cung đường lái thử được các hãng xe thiết kế riêng, gồm đường đô thị, nội khu hoặc cao tốc, giúp người dùng có thể tự đưa ra lựa chọn phù hợp với bản thân.
Triển lãm Xe điện hoá Việt Nam diễn ra từ 9h-17h trong hai ngày, 13 và 14/1 tại Công viên Yên Sở, quận Hoàng Mai, TP Hà Nội. Độc giả đăng ký tham dự triển lãm tại đây.
Phạm Trung
