Nhóm Công dân vì Trách nhiệm và Đạo đức ở Washington (CREW) hồi tháng 9 đại diện cho 6 cử tri Colorado đệ đơn kiện lên Tòa án Quận Denver cho rằng cựu tổng thống Donald Trump không đủ tiêu chuẩn để tranh cử theo Mục 3, Tu chính án thứ 14 của hiến pháp Mỹ.
Mục 3 trong tu chính án này cấm cá nhân giữ vị trí trong chính quyền nếu họ từng tham gia "nổi dậy hoặc nổi loạn" sau khi đã tuyên thệ ủng hộ và bảo vệ hiến pháp Mỹ. Tòa án ở thành phố Denver ngày 30/10 bắt đầu xét xử vụ kiện, do thẩm phán Sarah Wallace phụ trách.
"Ông Trump đã kích động đám đông bạo lực tấn công Đồi Capitol để cản trở quá trình chuyển giao quyền lực hòa bình theo hiến pháp", Eric Olson, luật sư của CREW, lập luận, nhắc đến vụ bạo loạn tại tòa nhà quốc hội Mỹ đầu năm 2021. "Sự kiện ngày 6/1 là cuộc nổi loạn chống lại hiến pháp và ông Trump có tham gia".
Theo ông Olson, họ khởi kiện ra tòa bởi sau vụ bạo loạn Đồi Capitol, ông Trump vẫn cho rằng mình có quyền tái tranh cử tổng thống. "Nhưng theo hiến pháp của chúng ta, ông ấy không thể làm như vậy", ông nói.
CREW kiến nghị tổng thư ký bang Colorado, quan chức bầu cử cấp cao nhất tại bang này, loại ông Trump khỏi phiếu bầu tổng thống năm 2024 ở bang này.
Cựu tổng thống Mỹ Donald Trump tại sự kiện vận động ở Las Vegas, bang Nevada, ngày 28/10. Ảnh: Reuters
Luật sư Scott Gessler, đại diện cho ông Trump, cho rằng vụ kiện là "phi dân chủ" và kêu gọi thẩm phán bãi bỏ nó. "Người dân Mỹ mới là bên ra quyết định khi chọn người lãnh đạo đất nước. Chúng ta có các cuộc bầu cử. Đây là vụ kiện vi phạm pháp luật, tìm cách can thiệp bầu cử tổng thống", ông Gessler nói.
Gessler nhấn mạnh thân chủ đã dùng từ "hòa bình" nhiều lần khi phát biểu ở Washington trước vụ bạo loạn và trong bài đăng trên Twitter ngày 6/1/2021. Bên bào chữa sẽ cung cấp bằng chứng cho thấy ông Trump đã có biện pháp để tránh bạo lực xảy ra trong ngày 6/1/2021 và cuộc biểu tình bên ngoài Đồi Capitol diễn ra "ôn hòa".
Luật sư Grant Sullivan, đại diện tổng thư ký bang Colorado Jena Griswold thuộc đảng Dân chủ, nói Griswold sẽ chỉ đạo các cấp phó thảo luận về cách văn phòng của bà thực thi luật bầu cử.
Quá trình xét xử dự kiến kéo dài một tuần. Thẩm phán Wallace nói bà muốn ra phán quyết trước Lễ Tạ ơn ngày 23/11. Điều này cho phép các bên có thể kháng cáo trước khi quá trình in phiếu cho cuộc bầu cử sơ bộ đảng Cộng hòa ở Colorado bắt đầu vào tháng 1/2024. Cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa dự kiến diễn ra ngày 5/3/2024.
Colorado được giới quan sát trung lập nhận định là bang an toàn của Dân chủ. Do đó, dù ông Trump có tên trên phiếu bầu hay không, ứng viên tổng thống đảng Dân chủ, có thể là Tổng thống đương nhiệm Joe Biden, được dự báo thắng bang này.
Vụ kiện nhiều khả năng sẽ kết thúc tại Tòa án Tối cao Mỹ, nơi phe bảo thủ đang chiếm ưu thế 6-3 trong số 9 thẩm phán. Thẩm phán liên bang Colorado Philip A. Brimmer trước đó đã bác đề nghị từ phía ông Trump về việc chuyển vụ kiện lên tòa án liên bang.
Ông Trump cũng đang đối mặt các vụ kiện tương tự ở bang Minnesota, New Hampshire, Arizona và Michigan. Colorado là bang đầu tiên bắt đầu xét xử trong khi Minnesota dự kiến bắt đầu quá trình này vào ngày 2/11. Cựu tổng thống Mỹ cho rằng các vụ kiện này "không có cơ sở pháp lý".
Như Tâm (Theo AFP, CNN)