Đây là cách tiếp cận tốt mà các báo điện tử, truyền hình ở các nước phát triển đã thực hiện từ lâu.
Năm 2020, tôi đăng nhiều dự báo về bão, lũ lụt, sạt lở... ở miền Trung trên Facebook cá nhân. Với những thiên tai cực đoan mà xác nhận thấy dự báo của mình có xác suất đúng cao thì tôi thường nhờ mọi người chia sẻ cho người thân, bạn bè của họ.
Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Huy trong một chuyến công tác ở miền Trung. Ảnh: Nhân vật cung cấp.
Khi VnExpress liên hệ phỏng vấn về bão, lũ, tôi luôn sẵn lòng trả lời báo. Bài viết và thông tin của tôi đăng trên báo VnExpress với số lượng người được tiếp cận nhiều hơn thì đó là điều đáng mừng. Thêm một người được biết đề phòng tránh thì thêm được người tự cứu được họ, hoặc ít ra họ có được kế hoạch tốt để bảo vệ tài sản của họ trong thiên tai.
Theo tôi, báo nên đa dạng nguồn tin về các bản tin thời tiết cực đoan như báo lâu nay đang bắt đầu tiếp cận. Tuy nhiên cần tránh sự xung đột về thông tin đưa ra trong trường hợp có nhiều dự báo khác nhau của cùng một sự kiện thiên tai. Những lúc như thế việc trích dẫn nguồn tin cần rõ ràng và rành mạch. Trong trường hợp đó, việc đưa tin cần cẩn trọng nếu không sẽ gây hoang mang hoặc thờ ơ từ phía người dân. Cả hai việc hoang mang và thờ ơ đều có hại trong công tác ứng phó thiên tai.
Một điểm quan trọng nữa là tránh giật tít khi đưa tin thiên tai. Các báo thường muốn thu hút lượng người đọc bằng title hấp dẫn, gây sốc nhưng với bản tin thiên tai thì việc này nên tránh. Hãy đưa đúng nội dung, đúng mực và không giật title giật gân nếu mức độ thiên tai không đến mức nguy cấp. Muốn làm điều này phải đọc kỹ bản tin thiên tai trước khi lựa chọn chủ đề cho bài viết.
Tôi lấy ví dụ cơn bão vừa rồi ở Philippines đã có báo giật title là bão đang hướng vào Biển Đông. Trên thực tế cơn bão này không vào Biển Đông nhưng đa số tàu thuyền của ngư dân khi đọc tin bão thì chần chừ việc ra khơi đánh cá sau Tết Nguyên đán. Như vậy là lỡ cơ hội của họ.
Tôi mạnh dạn đề xuất VnExpress mở một chuyên mục mới về môi trường và khí hậu. Đây là vấn đề hàng ngày và là xu hướng hướng đến giá trị sống mà mỗi người dân đều cần đến. Các bài viết sẽ nhằm cung cấp thông tin hiện trường về thiên tai, tác động của biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và quá trình phục hồi nó ở khía cạnh khoa học nhưng với ngôn ngữ bình dân.
Các bài viết có thể là phóng sự được thực hiện bởi phóng viên của báo hoặc là các bài viết của chuyên gia với các cập nhật từ giới khoa học quốc tế. Thông qua đó đọc giả được tiếp cận đa chiều hơn, thay đổi nhận thức và có những hành động hướng đến bảo vệ môi trường, hướng đến an toàn trong bối cảnh thiên tai ngày càng nhiều và tác động của biến đổi khí hậu ngày càng rõ rệt.
Chúc mừng VnExpress cùng đội ngũ của báo đã làm nên một hành trình 20 năm ấn tượng và chúc cho báo tiếp tục lớn mạnh, đặc sắc và có nhiều nguồn tin bổ ích cho bạn đọc.
Nguyễn Ngọc Huy
Chuyên gia về biến đổi khí hậu
