"Độ tuổi nào phụ huynh nên bắt đầu rèn con tự học" là chủ đề thảo luận tại tọa đàm trực tuyến "Rèn con tự học Toán thời 4.0 - Giải pháp mùa dịch và xu hướng tương lai" do VnExpress và VioEdu tổ chức.
Trả lời câu hỏi này, bà Trần Kim Thành - chuyên gia tâm lý giáo dục cho biết, trẻ cần có kỹ năng tự học càng sớm càng tốt, mẹ có thể rèn điều này khi đang mang thai. "Nhiều người nghĩ con trong bụng thì không biết gì, thực ra mẹ học điều gì thì con biết điều đó vì trẻ kết nối trực tiếp với mẹ hoàn toàn", bà Thành nói.
Ví dụ trong thời gian mang bầu mẹ tìm hiểu về nghệ thuật, âm nhạc hay ngoại ngữ, Toán học đem lại nhiều lợi ích cho trẻ. Chị em có thể trò chuyện với con, đặt câu hỏi rồi khoảng 3 giây (khoảng thời gian giúp hình thành suy nghĩ) để nghe câu trả lời của con. Đáp án của bé bạn không nghe thấy tiếng nhưng có thể cảm nhận bằng trực giác. Bạn có thể nói rằng "mẹ nghĩ là như thế này... con thấy có hay không...". Đây là cách đối thoại, trò chuyện với bé giúp tăng cường khả năng đặt câu hỏi, giải quyết vấn đề, tư duy...
Chuyên gia giải thích thêm, nhiều người nghĩ, rèn tự học là xây dựng ý thức tự giác ngồi vào bàn, làm bài tập. Tuy nhiên, kỹ năng là khả năng tự tiếp nhận, tìm tòi mọi thứ trong cuộc sống. Nếu hình thành kỹ năng ngay từ nhỏ thì bước vào cấp 1, cấp 2 sẽ thuận lợi trên hành trình chinh phục tri thức.
Từ 0-6 tuổi là giai đoạn vàng rèn kỹ năng tự học, cha mẹ định hướng cho trẻ tìm tòi bằng cách để con hỏi nhiều hơn. Ví dụ, trong tình huống cho bé uống viên bổ sung viatmin, bé hỏi tại sao phải uống? Đây là tín hiệu đáng mừng, thể hiện trẻ tò mò, mong muốn khám phá thế giới xung quanh. Lúc này, cha mẹ trả lời, diễn đạt dễ hiểu, không quên khuyến khích bé hỏi thêm, hoặc người lớn đố ngược lại... Thực tế, việc con thắc mắc là đang rèn kỹ năng tự học. "Rất tiếc, nhiều người lớn không biết, cảm thấy phiền, không cho bé hỏi", bà Thành cho biết.
Mỗi ngày, cha mẹ có thể đọc sách cùng bé tại góc học tập không có ti vi, điện thoại, cả nhà cùng tham gia trò chơi. Dần dần, con sẽ hình thành ý thức tự học.
Bà Trần Kim Thành - chuyên gia tâm lý giáo dục chia sẻ về cách rèn con tư học tại tọa đàm trực tuyến "Rèn con tự học Toán thời 4.0 - Giải pháp mùa dịch và xu hướng tương lai".
Giai đoạn từ 6 tuổi, nếu trẻ chưa có tư duy tự học thì cha mẹ khẩn trương rèn ngay, không nên giao phó cho nhà trường hoàn toàn bởi lớp học đông, thầy cô không thể theo sát. Tiểu học là giai đoạn nền tảng hình thành các kỹ năng học tập cho bé.
Với trẻ dưới 12 tuổi thì vai trò định hướng của cha mẹ rất quan trọng. Độ tuổi các em tò mò, muốn khám phá mọi thứ nhưng chưa phận biệt được đúng sai. Vì vậy, phụ huynh đồng hành, cho con quyết định nhưng vẫn giữ vai trò cố vấn, quan sát, phát hiện sở trường, đam mê để đưa ra định hướng nghề nghiệp tương lai. Chuyên gia cũng lưu ý, phụ huynh cần để ý, tránh những ảnh hưởng tiêu cực từ internet nhưng cũng cần thông minh tận dụng ưu thế của nền tảng công nghệ để dạy con.
Bà Thành thông tin thêm, khi Covid-19 bùng phát, tác động đến mọi mặt của đời sống, trong đó có giáo dục. Từ cuối học kỳ 2 năm học 2020-2021, nhiều học sinh dừng việc đến trường, thay bằng hình thức học trực tuyến. Đây là giai đoạn khiến cho học sinh, phụ huynhh xem xét khả năng tự học của con, trong giai đoạn vừa rồi trẻ có nhiều xáo trộn, bí bách hơn vì không thể đến tường, học tập trong không gian chật hẹp, không có bạn bè để con chơi cùng, không chạy nhảy.
"Nhiều phụ huynh tại Hà Nội gọi điện cho tôi nói rằng họ áp lực hơn cả học sinh. Các con nhận được nhiều phiếu ôn tập, cha mẹ kèm cặp, cùng con ôn luyện. Qua đó, cũng có thể thấy rằng, trẻ chưa có năng lực tự học", bà Thành chia sẻ.
Bàn về vấn đề này, ông Đào Chí Mạnh, hiệu trưởng Tiểu học Kim Ngọc, Vĩnh Phúc, cho rằng, bất kỳ thời điểm nào thì năng lực tự học cũng rất quan trọng. Hiện, chương trình giáo dục mới tập trung chuyển hướng từ việc phát triển kiến thức kỹ năng sang chú trọng năng lực phẩm chất, tập trung vào 5 phẩm chất, 10 năng lực. Trong đó có năng lực: tự học, tự chủ, giao tiếp, hợp tác, giải quyết vấn đề của sáng tạo. "Tự học là phương pháp tuyệt vời nhất, quá trình chinh phục kiến thức chủ động, nguồn gốc của sự sáng tạo", anh Mạnh nói.
Theo nghiên cứu mới nhất của các nhà xã hội học, một người sống trong thời 4.0 trung bình trải qua 4 công việc, có nghĩa là 4 nghề. Trước đây, cha mẹ của chúng ta có thể chỉ làm một nghề. Bây giờ, các bạn trẻ có thể thường xuyên thay đổi nghề nghiệp. Bởi vậy, thay vì dạy cho học sinh một kiến thức cố định, người lớn cần rèn năng lực tự học để tìm tòi, thích nghi với tình hình sẽ đem lại các giá trị tốt cho xã hội, giúp các em thành công, hạnh phúc trong cuộc sống.
Lê Nguyễn
