Tây Ban Nha được coi là mạnh nhất Euro 2024, dựa trên những gì họ đã thể hiện trong sáu trận vừa qua, cùng thành tích toàn thắng và ghi nhiều bàn nhất. Trong trận chung kết, siêu máy đánh giá thầy trò Luis de la Fuente có 60% khả năng vô địch, so với Anh chỉ 40%.

Và người Tây Ban Nha cũng luôn biết cách chiến thắng.

Đội tuyển và các CLB Tây Ban Nha đã có mặt trong 26 trận chung kết World Cup, Euro, Champions League và Europa League trong 23 năm qua, và lần nào cũng thắng. Lần duy nhất một đội Tây Ban Nha thất bại, là khi họ gặp một đối thủ cũng đến từ nước này.

Người Anh cũng hiểu rõ sự đáng sợ của Tây Ban Nha ở các trận tranh cup, khi các CLB Ngoại hạng Anh đã chín lần thua đối thủ Tây Ban Nha tại chung kết giai đoạn này. Tuyển Anh cũng đã không giành một danh hiệu lớn nào kể từ World Cup 1966.

Tuy nhiên, Tây Ban Nha vẫn có những điểm yếu mà đoàn quân Gareth Southgate có thể khai thác, trong đó có sự mong manh ở hàng thủ.

Không như Anh, sức mạnh của Tây Ban Nha được xây dựng dựa trên lối chơi tấn công mạnh mẽ và áp đặt. Họ mới thủng lưới ba lần trong sáu trận, nhưng thông số này chỉ nói lên phần nào khả năng hàng thủ của HLV Fuente. Trung bình mỗi trận, đối thủ của họ tạo ra số cơ hội có tổng xác suất thành bàn là 109% (chỉ số bàn thắng kỳ vọng xG 1,09). Thông số này của Tây Ban Nha tệ thứ hai trong các đội vào tứ kết. Điều đó có nghĩa nếu đối thủ chắt chiu hơn, họ đã phải thủng lưới khoảng sáu bàn.

Có những trận đấu, Tây Ban Nha chơi áp đảo và không có đối thủ có cơ hội nào đáng kể, như trận thứ hai vòng bảng gặp Italy. Khi đó, đoàn quân Luciano Spalletti chỉ tạo ra 0,16 bàn thắng kỳ vọng. Tuy nhiên, Croatia và Đức lần lượt tạo ra chỉ số kỳ vọng 2,38 và 2,15 bàn trước Tây Ban Nha. Đội duy nhất ngoài Tây Ban Nha có hai trận phải chịu trên 2 bàn thua kỳ vọng là Gruzia.

Harry Kane và đồng đội sẽ phải tận dụng tốt hơn các cơ hội họ sẽ có trước Tây Ban Nha. Tuy nhiên do mới thủng hai bàn, nếu không tính phản lưới, thủ thành Unai Simon cũng sẽ là chốt chặn khó vượt qua.

Vị trí hai trung vệ cũng có thể là vấn đề với Tây Ban Nha, khi họ tin dùng Robin Le Normand và Aymeric Laporte. Ở CLB Real Sociedad, Normand chủ yếu chơi lệch trái, nhưng anh phải đá bên phải trên tuyển. Trung vệ gốc Pháp đá phản lưới ở vòng 1/8, rồi sớm bị thay ra sau giờ giải lao tứ kết, và bị treo giò tại bán kết.

HLV Fuente có thể để Nacho đá chính trong trận chung kết, nhưng khả năng chuyền bóng của trung vệ CLB Real Madrid không thể bằng Normand. Giới chuyên môn dành thuật ngữ chuyền bóng phát triển (progressive pass) cho những đường chuyền từ 2/3 cuối sân, đưa bóng gần hơn ít nhất 25% tới cầu môn đối thủ. Nacho mới chuyền bóng phát triển 7 lần trong 255 phút thi đấu, trung bình 2,5 lần trên 90 phút, chưa bằng một nửa so với thông số của Laporte.

Trong hai trận gần nhất, Tây Ban Nha đều thắng với tỷ số 2-1, trước Đức và Pháp. Trong cả hai trận, họ đều chơi an toàn sau khi dẫn bàn. Thay vì đẩy cao tốc độ để tìm thêm bàn, Rodri và đồng đội chơi chậm và chắc hơn để bảo toàn cách biệt. Họ gần như không tạo ra nhiều cơ hội kể từ khi dẫn bàn.

Đức đã tận dụng được điều đó, khi Florian Wirtz gỡ hòa 1-1 ở phút 89, đưa trận đấu vào hiệp phụ. Trong trận bán kết, Kylian Mbappe cũng có cơ hội tốt gần cuối trận để gỡ hòa 2-2, còn Aurelien Tchouameni và Theo Hernandez cũng phung phí nhiều tình huống. Tây Ban Nha dẫn bàn trong 104 phút ở hai trận này, và họ chỉ dứt điểm 5 lần, trong khi đối thủ có tới 19 cơ hội.

Điều đó có nghĩa, nếu Tây Ban Nha dẫn trước trong trận chung kết, Anh vẫn có cơ hội lật ngược tình thế. Trong cả ba trận vòng knock-out, thầy trò Southgate cũng bị dẫn trước nhưng đã vượt qua.

Tây Ban Nha may mắn khi có tiền vệ đánh chặn giỏi nhất như Rodri trong đội hình, nhờ đó tuyến giữa có thể dâng cao để áp sát đối thủ và chấp nhận mạo hiểm. Các tiền vệ khác sẵn sàng xâm nhập cấm địa thường xuyên, để Rodri làm nhiệm vụ đánh chặn, bọc lót cho đồng đội.

Nhờ đó, Fabian Ruiz mới đang trải qua giải đấu thăng hoa khi anh đã ghi dấu giày vào bốn bàn, chỉ sau Dani Olmo. Tiền vệ CLB PSG đã đoạt bóng 12 lần ở 1/3 cuối sân, nhiều gấp đôi các cầu thủ khác tại giải.

Tuy nhiên, nếu Anh vượt qua được tuyến phòng ngự từ xa của Tây Ban Nha, họ sẽ có nhiều khoảng trống để khai thác, ở hai phía của Rodri. Nếu Phil Foden hay Jude Bellingham nhận được bóng trong những khu vực này, Anh có thể tạo ra cơ hội ăn bàn.

Điểm yếu cuối cùng của Tây Ban Nha là hàng công thiếu chiều sâu, trái ngược với Anh. Olmo đang là siêu dự bị với hai bàn và một kiến tạo khi vào sân, nhưng anh đã được đôn lên đá chính sau chấn thương của Pedri ở tứ kết.

HLV Fuente thường đưa Mikel Merino và Mikel Oyarzabal vào sân cuối hiệp hai, để giúp đội giữ bóng tốt hơn. Ferran Torres cũng là một mũi công bên cánh, nhưng ngoài ra đội không còn tiền đạo nào được tin tưởng.

Tiền đạo đội trưởng Alvaro Morata đã không ghi bàn ở kể từ phút 29 trận ra quân gặp Croatia, tức là anh đã tịt ngòi hơn sáu tiếng thi đấu liên tiếp. Anh thậm chí không dứt điểm cầu môn lần nào kể từ trận thứ hai gặp Italy, có nghĩa là tiền đạo này cũng không nhận được nhiều cơ hội.

Tây Ban Nha vẫn còn nhiều phương án tấn công khác, nhưng Alex Baena, Joselu, Ayoze Perez và Fermín Lopez mới chơi tổng cộng 155 phút tại Euro 2024, trong đó đã có tới 109 phút ở trận thủ tục vòng bảng gặp Albania.

Nếu Anh có thể duy trì thế trận cho tới khi phải thay người, ưu thế sẽ nghiêng về. "Tam Sư".

Xuân Bình (theo Analyst)