Tạ Mekong Startup 2022 diễn ra tại TP Cao Lãnh (Đồng Tháp) chiều ngày 20/12, các diễn giả đã có nhiều thảo luận để tìm ra giải pháp xanh hóa chuỗi thủy sản. Phiên đặt vấn đề và ý kiến có sự tham gia của ông Lê Văn Sử - Phó chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau, bà Trương Thị Lệ Khanh - Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Vĩnh Hoàn và ông Nông Văn Thạch - đại diện Hợp tác xã nông nghiệp tổng hợp Ba Đình.

Mở đầu phiên báo cáo tóm tắt kết quả đối thoại, bà Trương Thị Lệ Khanh - Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Vĩnh Hoàn nêu những thuận lợi và khó khăn trong canh tác và sản xuất ngành hàng cá tra. Bà cho rằng, bên cạnh dư địa phát triển, việc sản xuất con cá tra hiện nay được đánh giá còn manh mún, năng suất và chất lượng chưa cao. Cụ thể, hệ số FCR (hệ số chuyển đổi thức ăn, tỷ lệ kg thức ăn trên một kg cá tăng trưởng) ghi nhận còn thấp, công nghệ tự động và tư duy số hóa canh tác chưa phổ biến. Bên cạnh đó, quy hoạch vùng nuôi cũ như đào ao sâu vẫn tồn tại nhiều, khó áp dụng công nghệ tuần hoàn.

Tuy vậy, theo lãnh đạo Tập đoàn Vĩnh Hoàn, những thách thức trên là cơ hội cho hệ sinh thái khởi nghiệp. Bà Khanh bày tỏ, đã đến lúc cần có những đề án nghiên cứu về nâng tỷ lệ sống con cá tra, tăng hệ số FCR, giảm chi phí canh tác và chất thải nuôi trồng ra môi trường. Ngành thủy sản cần có những nhà phát triển vaccine cho cá giống, cải tiến chất lượng lương thực, ứng dụng phế phẩm sinh học vào chuỗi thức ăn...

"Startup nên vận dụng các công nghệ nuôi tuần hoàn, tự động hóa để gần gũi với điều kiện tự nhiên, khí hậu và thổ nhưỡng vùng đồng bằng sông Cửu Long, giúp tiết kiệm chi phí, đảm bảo chất lượng và năng suất con cá tra", bà Khanh cho biết.

Lãnh đạo Tập đoàn Vĩnh Hoàn đưa ra lưu ý cho các nhà startup khi tham gia vào chuỗi thủy sản. Thứ nhất, cần nên ưu tiên thực hiện đề án nuôi giống cá tra chất lượng cao, minh bạch các sở sở cung cấp giống. Ngoài ra, các nhà khởi nghiệp cần áp dụng công nghệ sinh học, chuyển đổi số vào canh tác, nuôi trồng, góp phần giảm phát thải. Doanh nghiệp cần quan tâm công tác đào tạo cho những người tham gia vào chuỗi sản xuất này và các ngành hàng khác cùng hưởng lợi trên dòng sông Mekong về ý thức, trách nhiệm bảo vệ môi trường.

Về kiến nghị chính sách, vị này cho rằng nhà nước cần có những chính sách hỗ trợ tối đa về vốn, thuế cho các doanh nghiệp trẻ tham gia nghiên cứu, giải quyết chính sách kịp thời, nhanh chóng, tránh vụt mất cơ hội. Song song đó, bà cũng nêu vấn đề cần xây dựng cơ sở hạ tầng, tăng cường truyền thông để thu hút đầu tư. Thông qua diễn đàn, đại diện Vĩnh Hoàn kêu gọi cần nên tổ chức quỹ phát triển thị trường cho công tác nghiên cứu đề án giảm phát thải ngành cá tra. Dẫn ví dụ ở Na Uy, nhờ vào nguồn lực của quỹ phát triển thị trường, sản phẩm cá hồi nước này tạo tiếng vang toàn cầu về chất lượng.

"Chúng tôi hiểu rằng nông nghiệp xanh là xu thế, tương lai và sự sống còn của ngành thủy sản. Đại diện ngành hàng cá tra, chúng tôi cam kết đồng hành cùng Chính phủ để bền vững hóa ngành này", bà Khanh nhận định.

Sau phần tóm tắt của lãnh đạo Tập đoàn Vĩnh Hoàn, ông Nông Văn Thạch - đại diện hợp tác xã Nông nghiệp tổng hợp Ba Đình (Bạc Liêu) có những chia sẻ về mô hình canh tác tôm lúa. Theo ông Thạch, tôm lúa là phương thức áp dụng từ lâu tại một vài địa phương đồng bằng sông Cửu Long, được các nhà khoa học đánh giá chống biến đổi khí hậu, ít ảnh hưởng môi trường.

Nhận diện về những thách thức, đại diện hợp tác xã Ba Đình chỉ ra rằng, biến đổi khí hậu, xâm nhập mặn ở các khu vực các tỉnh miền Tây là tác nhân ảnh hưởng trực tiếp đến canh tác, đặc biệt là cơ cấu cây trồng và nông sản. Ngoài ra, lúa gạo hiện là mặt hàng cung vượt cầu, sản phẩm làm ra thường gặp cảnh được mùa, mất giá. Việc tổ chức mô hình hợp tác xã hiện nay vẫn còn nhiều bất cập, thành viên và người dân đa phần chưa quen với hợp đồng kinh tế, các công ty đặt nhiều tiêu chí nhưng giá cả không đủ hấp dẫn người sản xuất, dẫn đến không thể ký kết hợp đồng...

Sau khi nêu những khó khăn, ông Thạch chỉ ra các lợi thế của mô hình hợp tác xã canh tác lúa tôm Ba Đình. Đầu tiên là về cơ hội sản phẩm. Vị này phân tích, lúa tôm là mô hình sản xuất ít rủi ro, phù hợp với đa số nông dân và cho hiệu quả kinh tế cao. Khi nuôi tôm, đất sản xuất bổ sung thêm lượng phù sa và dinh dưỡng lớn, từ đó góp phần chi phí giảm phân bón cũng như thuốc bảo vệ thực vật. Ngược lại sau vụ lúa, đất được cải tạo môi trường thuận lợi giúp nuôi tôm mau lớn, ít rủi ro dịch bệnh, đồng thời tận dụng phế phẩm rơm rạ làm thức ăn cho tôm, ít tốn chi phí canh tác.

Về cơ hội chính sách, đại diện đơn vị chia sẻ, việc thành lập và hỗ trợ hợp tác xã được nhà nước đặc biệt quan tâm. Hiện mô hình tại đơn vị được đánh giá sản xuất ổn định, giảm được rủi ro trong sản xuất.

"Chúng tôi áp dụng chuyển đổi số trong vận hành hợp tác xã và canh tác lúa tôm, hướng đến nâng cao năng suất sản phẩm, làm nông nghiệp bền vững, hữu cơ", ông Thạch cho biết.

Đại diện hợp tác xã Ba Đình đưa ra 4 mong muốn để gia tăng vai trò startup trong thời gian tới. Thứ nhất, doanh nghiệp khởi nghiệp cần được hỗ trợ về chính sách, vốn, tăng cường hơn nữa công tác khuyến khích người dân tham gia hợp tác xã. Thứ hai, cần có thêm nhiều chương trình đào tạo chuyên sâu về giảm phát thải, quản trị, kinh doanh và mua bán hàng hóa. Tiếp đến, hợp tác xã kiến nghị nhà nước ưu tiên đầu tư, nâng cấp cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất và vận chuyển. Cuối cùng, các địa phương, doanh nghiệp cần tổ chức mạng lưới liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm lúa tôm.

Phát biểu tổng kết phiên thảo luận, ông Lê Văn Sử - Phó chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau đồng tình với những nhận định tiềm năng và cơ hội của chuỗi thủy sản đồng bằng sông Cửu Long mà đại diện doanh nghiệp, startup trình bày. Đồng thời ông cũng nêu quan điểm rằng chuỗi ngành này còn tồn tại nhiều thách thức cần ngồi chung để giải quyết. Ông Sử đề cao tính bền vững của mô hình nuôi rong biển, kỳ vọng đây sẽ trở thành ngành hàng tạo ra giá trị cộng hưởng là tăng trưởng kinh tế và giảm phát thải.

Lãnh đạo UBND tỉnh Cà Mau góp ý một số kiến nghị, giải pháp để phát triển bền vững ngành thủy sản, trong đó nhấn mạnh yếu tố thay đổi nhận thức của người dân và doanh nghiệp.

"Chúng ta nói nhiều nhưng chưa hiểu rõ, đủ về khái niệm chuyển đổi. Cốt yếu ở đây là cần đẩy mạnh thực hiện các giải pháp, tăng cường nhận thức để xanh hóa ngành thủy sản", ông Sử nói.

Về giải pháp lâu dài, ông Sử cho rằng cần nên có cách làm chính sách mới, cho phép các địa phương thực hiện các dự án thí điểm khởi nghiệp. Lãnh đạo Cà Mau cũng đề xuất gửi các bộ ngành hỗ trợ hợp tác xã xây dựng hạ tầng, liên kết cung ứng đầu vào và đầu ra sản phẩm. Ngoài ra, ông Sử cũng đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần có những chương trình, dự án để phát triển ngành hàng mới trong khuôn khổ giảm phát thải như ngành hàng rong biển.

Mekong Startup 2022 chủ đề "Nông nghiệp hiện đại, tuần hoàn, phát thải thấp", lần đầu diễn ra từ ngày 19-20/12 tại TP Cao Lãnh (Đồng Tháp). Diễn đàn là dịp để các doanh nghiệp, ban ngành thảo luận vấn đề cơ hội, thách thức xoay quanh các chuỗi ngành hàng trọng điểm và toàn ngành nông nghiệp đồng bằng sông Cửu Long. Mục tiêu chính của phiên toàn thể Mekong Startup 2022 hướng tới là huy động mọi nguồn lực để phát triển nền nông nghiệp bền vững, đổi mới sáng tạo, đảm bảo hài hòa các lợi thế tự nhiên và tạo nên những dấu ấn riêng.

Hoàng Khải