Ra đời năm 2003, những chủ nhân giải thưởng Golden Boy dành cho cầu thủ U21 xuất sắc có số phận rất khác nhau. Có những người trở thành huyền thoại như Lionel Messi, Wayne Rooney, cũng có những tài năng sớm nở chóng tàn như Alexander Pato, Mario Balotelli, Mario Gotze hay Anderson.

Người đoạt giải năm 2016 - Renato Sanches - lại có một câu chuyện đặc biệt: rực sáng từ khi còn rất trẻ, chìm nghỉm không lâu sau dưới áp lực kỳ vọng, để rồi hồi sinh từ đống tro tàn và trở lại là nhân tố đột phá trong đội hình tuyển Bồ Đào Nha như chính cách anh từng xuất hiện trước vũ đài bóng đá thế giới năm năm trước.

Từ đỉnh cao tới vực sâu

Trong hành trình vô địch Euro 2016 của tuyển Bồ Đào Nha, bên cạnh những ngôi sao đã thành danh như Cristiano Ronaldo, Luis Nani hay Pepe, cái tên Sanches xuất hiện như một cánh chim lạ. Anh chỉ mới ra mắt đội tuyển vào tháng 3/2016 khi vào sân thay thế William Carvalho trong trận giao hữu với Bulgaria, nhưng thăng tiến nhanh đến chóng mặt chỉ vài tháng sau đó.

Tháng 5/2016, Sanches cùng Benfica vô địch Bồ Đào Nha, đồng thời nhận giải Cầu thủ đột phá của năm. Cũng trong thời gian này, anh trở thành bản hợp đồng xuất khẩu kỷ lục của giải Bồ Đào Nha khi được Bayern chiêu mộ với giá 48,5 triệu USD. Một tháng sau, Sanches là thành viên trẻ tuổi nhất tham dự một giải đấu lớn của tuyển Bồ Đào Nha, phá vỡ kỷ lục tồn tại hơn một thập niên của Ronaldo.

Euro 2016 còn ghi nhận Sanches từ kép phụ trở thành nhân tố mang tới đột biến của Bồ Đào Nha. Vóc dáng, kiểu tóc của Sanches gợi nhớ nhiều tới Edgar Davids, nhưng bản thân cầu thủ này lại so sánh lối chơi của anh với một người Hà Lan khác: Clarence Seedorf. Giống Seedorf, Sanches sở hữu sức mạnh, thể lực dồi dào và khả năng đóng góp vào những đợt tấn công. Với cầu thủ này ở tuyến giữa, Bồ Đào Nha như có thêm một cỗ máy huỷ diệt, hoạt động rộng khắp sân, sẵn sàng thực hiện những pha tranh cướp bóng, đấu tay đôi và là một "họng pháo" với những cú sút xa sấm sét.

Bàn thắng gỡ hoà 1-1 trước Ba Lan là một ví dụ kiểu mẫu, khi Sanches thực hiện cú sút từ ngoài vòng cấm khiến thủ môn đối phương không thể cản phá. Trong lượt đá luân lưu, Sanches là một trong những cầu thủ thực hiện thành công đưa đội nhà vào bán kết. Anh tiếp tục góp mặt trong đội hình chính ra sân trước Xứ Wales và Pháp trong hai trận cuối cùng và kết thúc giải đấu với chức vô địch kèm theo danh hiệu Cầu thủ trẻ hay nhất Euro 2016.

Lúc đó, ai cũng nghĩ Bayern vớ được một món hời khi có trong tay một cầu thủ mới 18 tuổi với tương lai xán lạn. Nhưng ít ai ngờ tới sự tuột dốc không phanh của Sanches vài năm sau đó. Trên giấy tờ, Sanches có đến bốn danh hiệu bao gồm hai Bundesliga trong thời gian khoác áo Bayern. Nhưng trong thực tế, thời gian anh ra sân trong một mùa trọn vẹn tại Benfica thậm chí còn nhiều hơn tổng thời gian ... ba mùa kế tiếp cộng lại!

Theo The Athletic, phong cách chơi bóng tự do, đi bóng qua đối thủ với sức mạnh và tốc độ của Sanches không phù hợp với Bayern, đội khi đó đang sở hữu những tài năng tuyến giữa như Xabi Alonso, Arturo Vidal hay Thiago. Dù ban đầu được huyền thoại Philipp Lahm khẳng định là "một cầu thủ xuất sắc", Sanches nhanh chóng cho thấy anh không hợp đất Đức.

Anh kết thúc mùa giải đầu tiên tại Bayern mà không có nổi một bàn thắng hay kiến tạo và chỉ một lần đá trọn 90 phút tại Bundesliga. Huyền thoại Lothar Matthaus đưa Sanches vào danh sách ba cầu thủ gây thất vọng nhất mùa giải, và những gì Sanches thể hiện ở ngoài sân càng không cải thiện được hình ảnh bản thân.

Trong khi đàn anh Arjen Robben ở lại tập thêm khi hết giờ tập, Sanches lại nhanh chóng đi về với tai nghe đeo trên tai như thể muốn tách biệt khỏi thực tại. Anh kể lại trên tờ Record năm 2020: "Vấn đề là sự thích nghi. Tôi tới Đức và mọi thứ không hề diễn ra như tôi mong đợi. Tôi mới 18 tuổi, đơn độc tại một đất nước xa lạ. Trong những tình huống như vậy, sẽ thật tốt nếu có một đội ngũ giúp bạn hoà nhập, nhưng chuyện đó không xảy ra".

Một năm sau khi trở thành nhà vô địch Euro trẻ nhất lịch sử, Sanches chuyển tới Ngoại hạng Anh để khoác áo Swansea City theo dạng cho mượn. Từ một cầu thủ từng được Man Utd theo đuổi và đang khoác áo Bayern, đây có thể xem là một bước lùi. HLV Paul Clement của Swansea từng làm trợ lý cho Carlo Ancelotti và được HLV người Italy đồng ý cho mượn Sanches. Clement kỳ vọng có một ngôi sao trong đội hình, trong khi Bayern muốn Sanches được ra sân nhiều hơn trong một giải đấu giàu sức cạnh tranh.

Nhưng cả ba bên - bao gồm chính Renato Sanches - đều phải thất vọng. Clement sớm bị sa thải và được thay thế bởi HLV người Bồ Đào Nha Carlos Carvahal. Những nỗ lực của Carvahal không thành khi Swansea phải xuống hạng khi kết thúc mùa giải. Về phần Sanches, khoảnh khắc đáng nhớ nhớ của anh tại Anh lại là một tình huống đáng xấu hổ.

Trong trận gặp Chelsea tại Stamford Bridge tháng 11/2017, Renato Sanches trở thành trò cười trên mạng xã hội với đường chuyền như một cầu thủ nghiệp dư. Nhận bóng từ đồng đội Roque Mesa, anh chuyền bóng thẳng sang một ... tấm biển quảng cáo màu đỏ - cùng màu áo với Swansea. Máy quay nhanh chóng lia tới băng ghế huấn luyện của Swansea, nơi HLV Clement và các đồng đội dường như không tin vào mắt họ.

Đó không phải đường chuyền hỏng duy nhất của Sanches trong trận đấu, khi có đến một phần ba lần số đường chuyền của anh không đến chân được đồng đội. Một cầu thủ giấu tên của Swansea chia sẻ trên The Athletic: "Đường chuyền hỏng ấy tôi vẫn gặp trên sân tập hàng ngày. Cậu ta hay chuyền bóng trượt vài mét và ... đổ lỗi cho tôi. Tôi cho rằng cậu ấy thực sự đánh mất sự tự tin. Trong giờ nghỉ giữa hai hiệp, HLV nói trước mặt cả đội rằng Renato là một cầu thủ rất giỏi và đã chứng tỏ được điều đó, nhưng giờ đây cậu ấy đang ở trạng thái rất tệ và tất cả phải ở bên cậu ấy. Clement dường như đã nhận ra sự tự tin của Sanches đã chạm đáy và cố gắng bảo vệ cậu ấy".

Không lâu sau, Clement bị sa thải. Khi nhắc đến Sanches vài tháng sau trên The Times, ông mô tả anh là "một cầu thủ bị tổn thương sâu sắc hơn nhiều so với những gì tôi tưởng tượng" và là "một cậu nhóc mang gánh nặng cả thế giới trên vai".

Sự trở lại của Cậu bé Vàng

Với HLV đồng hương Carvahal trên ghế chỉ đạo, số phận của Sanches tại Swansea vẫn không khá khẩm hơn. Anh vật lộn với chấn thương trong ba tháng và khi trở lại chỉ được góp mặt trên ghế dự bị. Từ một cầu thủ được kỳ vọng sẽ khiến người hâm mộ mê đắm từng cú chạm bóng, Sanches chỉ được ra sân vỏn vẹn 703 phút tại Ngoại hạng Anh. Anh đến với vị thế của một vị cứu tinh được chào đón, để rồi kết thúc cảm thấy còn chịu áp lực nặng nề hơn cả khi khoác áo Bayern!

HLV Carvalhal thậm chí còn khắt khe cho rằng Sanches đã "ngưng học hỏi từ khi rời Benfica và nên trở lại Bồ Đào Nha". Cựu tuyển thủ Bồ Đào Nha Helder Cristovao bày tỏ quan điểm: "Tôi hiểu ý Carlos, nhưng trong bóng đá, mọi thứ diễn ra quá nhanh. Tại Benfica, mọi người và cậu ấy hiểu lẫn nhau, và Renato được quan tâm và chấp nhận những lỗi lầm. Nhưng với một bản hợp đồng lớn từ Bayern đối với cả đội bóng lẫn gia đình cậu ấy, Renato không thể chối từ. Sai lầm không phải là đến Bayern mà là chuyển tới Swansea, nơi tất cả đều kỳ vọng cậu ấy sẽ cứu lấy đội bóng".

Sau một năm đáng quên tại Swansea, Sanches trở lại Bayern và có HLV thứ tư chỉ trong vòng hai năm: Niko Kovac. Anh tiếp tục không hoà nhập được, dành phần lớn thời gian đánh bạn với ghế dự bị và thậm chí còn thể hiện những động thái nổi loạn bất cần. Sanches muốn ra đi và được toại nguyện, với bản hợp đồng trị giá 25 triệu euro sang Lille hè 2019.

Tại Pháp - nơi Renato Sanches bước ra ánh sáng tại Euro 2016, anh như được tái sinh trên sân cỏ. Nếu tại Bayern, Sanches chỉ có hai bàn thắng sau 53 trận thì tại Lille, anh đóng góp năm bàn thắng sau 59 trận. Quan trọng hơn, Sanches còn tìm lại được niềm vui chơi bóng và là một trong những nhân tố giúp Lille lần đầu dành chức vô địch Pháp sau 10 năm. Đây là một chiến công của Lille, xét tới việc đại gia PSG sở hữu tiềm lực và dàn siêu sao vượt trội phần còn lại của Ligue 1.

Vì chấn thương, Sanches chỉ góp mặt trong 14 trận đấu quốc nội cùng Lille mùa giải qua. Nhưng anh vẫn có những đóng góp to lớn, như giám đốc thể thao Olivier Letang nhận định: "Rõ ràng cậu ấy rất quan trọng trong hành trình tới chức vô địch. Cậu ấy có thể chơi nhiều vị trí, và có những trận đấu tuyệt hay như khi chúng tôi đánh bại PSG 1-0. Renato đã trưởng thành hơn và cải thiện lối chơi của bản thân. Hiện có một số CLB thể hiện sự quan tâm tới cậu ấy, và đây là điều hoàn toàn bình thường với một cầu thủ hàng đầu".

Không chỉ trở lại ở cấp CLB, Sanches còn được gọi lại đội tuyển Bồ Đào Nha sau khi bỏ lỡ World Cup 2018. Tại Euro 2021, những màn trình của Sanches làm khán giả nhớ lại lý do anh từng đánh bại Marcus Rashford để nhận giải Cậu Bé Vàng 2016. Vào sân thay Carvalho trong trận gặp Đức, Sanches mang tới sức sống mới với sức mạnh, tốc độ và thậm chí còn đưa bóng chạm cột dọc khung thành Manuel Neuer. Đó là một cú sút xa quyết đoán, cho thấy sự tự tin đã trở lại với Sanches.

Trong trận cuối vòng bảng, anh cùng Joao Moutinho là một trong hai sự thay đổi quan trọng của HLV Fernando Santos tại tuyến giữa. Kinh nghiệm của Moutinho cùng sự năng nổ của Sanches giúp hàng tiền vệ Bồ Đào Nha chơi ngang ngửa, thậm chí có phần lấn lướt bộ đôi Paul Pogba - N'Golo Kante của đối phương. Các thống kê về Sanches trong trận gặp Pháp rất thuyết phục: 95 lần chạm bóng, chuyền chính xác 93%, chín lần thắng tranh chấp tay đôi, tám lần thu hồi bóng thành công - nhiều nhất trên sân, và tạo ra một cơ hội.

Trước đối thủ mạnh Bỉ ở vòng 1/8 hôm nay, Sanches nhiều khả năng sẽ tiếp tục ra sân để đương đầu với những tiền vệ hàng đầu thế giới. Nếu tiếp tục phong độ cao, sẽ không ngạc nhiên nếu Sanches lại một lần nữa lọt vào radar các ông lớn châu Âu. Bất kỳ đội bóng nào sở hữu Sanches sẽ có trong tay một cầu thủ tài năng, mới chỉ 23 tuổi những đã sở hữu một khối kinh nghiệm khổng lồ của cả vinh quang lẫn thất vọng.

Thịnh Joey