Lá cờ xanh, trắng, đen với ba ngôi sao ở giữa của lực lượng nổi dậy Syria được kéo lên khắp các quảng trường trung tâm Damascus, khi các tay súng Hồi giáo ngày 8/12 tiến vào thủ đô, lật đổ chính quyền tổng thống Basha al-Assad.
Một số người Damascus đã đổ xuống đường reo hò, chào đón lực lượng nắm quyền mới. Những người bạo dạn hơn kéo tới lục soát dinh tổng thống, kinh ngạc trước của cải tích lũy trong hơn 50 năm cầm quyền của gia tộc Assad, trong khi người dân Syria lún sâu trong đói nghèo.
"Chúng tôi chỉ muốn cảm nhận khoảnh khắc này", Siham Bader, 55 tuổi, nói khi cùng đám đông đi qua phòng làm việc trang trí lộng lẫy của bà Asma, vợ ông Assad. "Chúng tôi đang vui và tràn ngập hy vọng".
Người đàn ông tung em bé lên trời, phía sau là một người phụ nữ vẫy cờ của lực lượng lật đổ chính phủ Syria, tại trung tâm Damascus ngày 9/12. Ảnh: AFP
Việc chính quyền tổng thống Assad sụp đổ quá chóng vánh khiến người dân thủ đô Syria choáng váng. Một ngày sau, nhiều người mới dám ra đường để chứng kiến sự thay đổi. Trong những ngày sau đó, niềm háo hức ban đầu dần phủ bóng bởi nỗi lo, khi họ không rõ lực lượng Hayat Tahrir al-Sham (HTS) có thể giúp họ vượt qua những khó khăn trong cuộc sống hay không.
"Chúng tôi không biết gì về họ", Bader nói, đề cập đến HTS và các nhóm vũ trang đang kiểm soát đất nước.
Hai tuần trước, liên minh chống chính phủ xuất phát từ tỉnh Idlib ở phía bắc, nhanh chóng tiến công hết thành phố này tới thành phố khác mà không gặp bất kỳ trở ngại nào. HTS, nhóm vũ trang Hồi giáo dòng Sunni tách ra từ al-Qaeda và tự nhận là đại diện cho phe đối lập Syria, là lãnh đạo liên minh.
Các thành viên HTS tỏa đi khắp thành phố, lập chốt lại các trụ sở ban ngành, cố gắng trấn an người dân đang hoang mang rằng họ đủ năng lực ổn định đất nước đang tổn thương sâu sắc sau hơn một thập kỷ nội chiến.
"Sau 14 năm đau thương và tàn phá, chúng tôi rất vui khi đủ sức bắt đầu một nhà nước dân sự", Abu Abdulrahman, chỉ huy HTS đóng quân tại quảng trường Umayyad, nói.
Xung quanh Abdulrahman là những tay súng mặc đồ kaki, cầm súng AK-47 và súng chống tăng B41 nhảy khỏi xe bán tải trong lúc cư dân lái xe ngang qua. Một số người bóp còi hoặc dừng lại chụp ảnh selfie. Quảng trường vang lên tiếng súng ăn mừng đinh tai, bất chấp lệnh cấm bắn chỉ thiên của các chỉ huy.
Thành viên nhóm HTS mặc trang phục cảnh sát điều khiển giao thông ở Damascus ngày 9/12. Ảnh: AFP
Sau ngày hỗn loạn ở thủ đô, HTS đang cố gắng khôi phục hoạt động của lực lượng cảnh sát đảm bảo an ninh trật tự, nhưng vẫn chưa có dấu hiệu nào cho thấy các sĩ quan cảnh sát đã làm nhiệm vụ trở lại.
"An ninh không tốt lắm", tay súng Abu Malik, 23 tuổi, người cầm vũ khí chiến đấu cho HTS từ năm 13 tuổi, thừa nhận.
Trong lúc Malik nói chuyện, khói bốc lên từ một tòa nhà là trụ sở tình báo gần đó, nơi vừa bị Israel không kích hôm trước. Đối với một số người, nguy cơ an ninh cấp thiết nhất là vụ không kích vào những nơi mà Ngoại trưởng Israel ngày 8/12 tuyên bố có thể là "kho vũ khí và vũ khí hóa học" của quân đội chính quyền Assad.
"Chúng tôi cho rằng người Israel muốn xóa sổ mọi tài liệu bí mật cho thấy mối quan hệ của họ với chính quyền Assad", Khalid Kassah, 27 tuổi, nói.
Kassah đến quảng trường để "cho thế giới nhìn thấy tôi hạnh phúc thế nào", nhưng tâm trạng anh cũng vô cùng phức tạp bởi "chúng tôi cũng lo sợ, bởi xã hội Syria có rất nhiều tôn giáo".
"Đây cũng là một trong nhiều nỗi lo hiện nay của người dân Dasmascus. Nhưng đây là lần đầu tiên trong đời, chúng tôi cảm thấy tự do", anh nói.
Bên ngoài nơi từng là văn phòng làm việc của ông Assad, một chỉ huy HTS trấn an đám đông rằng lực lượng đã lên kế hoạch vực dậy đồng bảng Syria, đồng tiền đang sụt giá chưa từng có trong lịch sử từ khi chính quyền Assad bị lật đổ.
Người này cho hay đồng lira của Thổ Nhĩ Kỳ sẽ từng bước được đưa vào sử dụng, giống kế hoạch họ đã thực hiện ở tỉnh Idlib tại miền bắc. Sẽ mất khoảng một tuần để "kiểm soát tình hình", tay súng gốc Ấn đứng bên cạnh cho biết.
Liên minh các nhóm vũ trang tham gia chiến dịch lật đổ chính phủ đang kiểm soát 2/3 diện tích Syria, dân quân người Kurd và các lực lượng nổi dậy khác kiểm soát phần còn lại. Nhà nước Syria mới sẽ được định hình như thế nào phụ thuộc vào mức độ đồng thuận của các phe phái, những bên đã đánh nhau suốt nhiều năm. Người Syria đều chung hy vọng vào một tương lai không đổ máu.
Khói bốc lên từ một tòa nhà chính phủ ở Damascus ngày 9/12. Ảnh: AFP
Đường cao tốc trải dài từ biên giới Lebanon đến Damascus vắng bóng xe cộ hôm 9/12. Một số phương tiện chạy vòng vèo qua đống đổ nát sau cuộc không kích của Israel và những xác xe tăng khổng lồ bị quân đội Syria bỏ lại.
Ngay tại cửa ngõ vào thủ đô, chốt an ninh của quân đội bị bỏ hoang. Một số thi thể nằm rải rác trên đường chưa được thu dọn.
Bên trong phòng làm việc của cựu đệ nhất phu nhân, đám đông nhảy múa reo hò. "Thống nhất, thống nhất, thống nhất, người Syria là một", họ hô to giữa cảnh tượng tan hoang của nơi từng là dinh thự lộng lẫy.
Hồng Hạnh (Theo Washington Post)