Người bệnh cần lưu ý gì trước khi quyết định chạy thận nhân tạo?

Tập 6 talkshow "Thận khỏe - Đời vui" mang chủ đề "Những điều cần biết trước khi quyết định chạy thận nhân tạo" phát sóng trên HTV7 lúc 17h ngày 9/11, giúp người xem hiểu đúng, hiểu đủ và có sự chuẩn bị tinh thần, thể chất tốt nhất trước khi quyết định chạy thận nhân tạo. Tập 6 có sự tham gia của PGS.TS.BS Phạm Văn Bùi - Chủ tịch Hội Lọc máu quốc tế (2023-2027), Chủ tịch Hội Lọc máu TP HCM bên cạnh ThS.BSCKII Vũ Thị Minh Hoa - Phó chủ tịch Hội Lọc máu TP HCM, Trưởng khoa Thận - Lọc máu, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương (TP HCM).

Chuỗi talkshow "Thận khỏe - Đời vui" do Hội Lọc máu TP HCM phối hợp với Tập đoàn Y khoa Nipro và Đơn vị Công nghệ Y tế của FPT thực hiện trước bối cảnh bệnh thận mạn đang gia tăng nhanh và ngày càng trẻ hóa, nhằm cung cấp kiến thức từ góc nhìn của chuyên gia, nâng cao hiểu biết về căn bệnh tới cộng đồng.

Cùng với ghép thận và lọc màng bụng, chạy thận nhân tạo là một trong ba phương pháp điều trị thay thế thận dành cho người bệnh thận mạn giai đoạn cuối. Phương pháp này sử dụng máy lọc máu và màng lọc nhân tạo để loại bỏ các chất cặn bã, nước dư thừa và độc tố ra khỏi cơ thể, giúp duy trì sự sống cho người bệnh.

Tuy nhiên, chạy thận nhân tạo chỉ thay thế được một phần chức năng lọc của thận. Thực tế, cơ quan này còn đảm nhiệm nhiều vai trò quan trọng khác, như góp phần tạo máu, điều hòa huyết áp và duy trì sức khỏe của xương... Vì vậy, dù giúp kéo dài tuổi thọ bệnh nhân, chạy thận nhân tạo không thể thay thế hoàn toàn chức năng tự nhiên của thận.

Khi nào người bệnh cần chạy thận nhân tạo?

Người bệnh cần bắt đầu chạy thận nhân tạo khi bệnh thận mạn tiến triển đến giai đoạn cuối, khi các phương pháp điều trị nội khoa hay bảo tồn đã thất bại. Liều chạy thận nhân tạo sẽ do bác sĩ điều trị trực tiếp chỉ định, và khác nhau giữa các bệnh nhân. Liều lượng chạy thận phụ thuộc vào các yếu tố biểu hiện lâm sàng của bệnh nhân như huyết áp cao hay thấp, tình trạng quá tải thể tích dịch, mức độ phù, khó thở hay có mắc các bệnh lý đi kèm như suy tim cấp...

Khi bắt đầu chạy thận nhân tạo, bệnh nhân có thể phải chạy thận 4-5 lần mỗi tuần. Khi đã vào giai đoạn chạy thận nhân tạo ổn định, bệnh nhân thường cần chạy thận 3 lần mỗi tuần và 4 giờ mỗi lần. Điều này cũng phù hợp với quy định mà bảo hiểm y tế thanh toán cho bệnh nhân hiện nay.

Các vấn đề cần quan tâm khi quyết định chạy thận

Theo các chuyên gia, cả bác sĩ và bệnh nhân cần đánh giá lại tình trạng sức khỏe bệnh nhân trước khi quyết định chọn phương pháp chạy thận nhân tạo. Đầu tiên cần quan tâm đến các rối loạn tim mạch ở bệnh nhân vì đây là rối loạn chính thường gặp ở bệnh nhân thận mãn tính.

Yếu tố thứ hai cần quan tâm là tình trạng nhiễm của bệnh nhân, nhằm đảm bảo không lây nhiễm chéo giữa các người bệnh trong quá trình chạy thận nhân tạo. Ba xét nghiệm cần làm nhiều nhất là viêm gan B, viêm gan C và HIV.

Thứ ba, bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng dinh dưỡng của bệnh nhân vì dinh dưỡng tốt thì hiệu quả chạy thận nhân tạo sẽ tốt hơn. Ngoài ra, bác sĩ cũng cần làm các xét nghiệm, xem xét mức độ rối loạn nội môi của cơ thể bệnh nhân, từ đó sẽ quyết định số lần chạy thận nhân tạo.

Những lưu ý về dinh dưỡng đối với bệnh nhân chạy thận

Bước vào giai đoạn chạy thận nhân tạo, bệnh nhân cần thay đổi một chút về chế độ ăn uống, tập luyện so với các giai đoạn trước. Bệnh nhân vẫn được khuyến khích ăn uống đủ các chất để có đủ năng lượng cho việc sinh hoạt hàng ngày. Trong đó, lượng đạm một ngày được tính theo công thức: cứ 1 kg trọng lượng cơ thể cần 1,2 gram đạm. Các chuyên gia cho biết, ở giai đoạn này, bệnh nhân được ăn đạm thoải mái hơn trước, gần như người bình thường, vì trong quá trình chạy thận, đạm - axit amin có thể bị thất thoát.

Tuy nhiên, bệnh nhân chạy thận nhân tạo cần tuân thủ chặt chẽ chế độ ăn uống theo lời khuyên của bác sĩ để kiểm soát các chỉ số sức khỏe. Người bệnh có thể cần hạn chế đường và tinh bột nhằm giữ đường huyết ổn định; giảm mỡ để phòng ngừa các biến chứng tim mạch; và giảm muối để tránh phải uống quá nhiều nước. Ở giai đoạn này, việc hạn chế lượng nước nạp vào cơ thể là rất quan trọng, vì nếu uống quá nhiều, người bệnh có thể bị ứ dịch, phù, hoặc khó thở.

Đặc biệt, bệnh nhân cần hạn chế thực phẩm giàu kali - một khoáng chất có nhiều trong rau xanh và trái cây. Khi thận không còn hoạt động hiệu quả, kali dễ tích tụ trong máu, ảnh hưởng xấu đến tim mạch. Tuy nhiên, để đảm bảo nguồn cung cho vitamin C và chất xơ, người bệnh không nên tránh hoàn toàn, mà có thể ăn rau quả trước khi lọc thận, và cần kiêng kỹ hơn sau khi đã lọc thận xong.

Để đảm bảo hiệu quả điều trị, các chuyên gia khuyến cáo bệnh nhân cần được theo dõi sát sao trong lúc chạy thận với các chỉ số như mạch, huyết áp, nhiệt độ. Ngoài ra, cần theo dõi định kỳ: tái khám mỗi một hoặc vài ba tháng, để bác sĩ có đánh giá tổng quát, xem bệnh nhân còn có yếu tố nguy cơ nào khác không, điều trị hiệu quả không.

Trong tập 6, các chuyên gia còn hướng dẫn người chạy thận nhân tạo nên lưu ý gì khi đi du lịch, cách chọn công việc phù hợp với sức khỏe, cách tối ưu chi phí và thời gian điều trị khi lọc thận nhân tạo, những lưu ý nếu bệnh nhân muốn lọc thận tại nhà... Theo dõi tập 6, khán giả cũng được giải đáp câu hỏi: "khi nào thì bệnh nhân có thể dừng chạy thận nhân tạo".

Kim Anh