"Tình hình lúc đó ngày càng trở nên tồi tệ hơn, khó khăn hơn. Chúng tôi tổ chức phòng thủ tới chừng nào còn có thể cầm cự được", Vladyslav Zhaivorono, 29 tuổi, kể về những ngày ẩn náu trong nhà máy thép Azovstal ở thành phố Mariupol hồi tháng 3. Sau lưng anh là biểu ngữ lớn ghi dòng chữ "Giải cứu những người bảo vệ Mariupol" được treo trên tòa thị chính.
Zhaivorono là thành viên Tiểu đoàn Azov thuộc Vệ binh Quốc gia Ukraine, lực lượng nòng cốt trong nỗ lực phòng thủ Mariupol. Tuy nhiên, Moskva coi Tiểu đoàn Azov là "tổ chức tân phát xít".
Nga mở chiến dịch quân sự ở Ukraine ngày 24/2 và chỉ trong vòng vài ngày đã bao vây Mariupol, trung tâm cảng công nghiệp chiến lược ở Biển Azov. Giao tranh tại nhà máy thép Azovstal là một trong những trận đánh ác liệt nhất ở Ukraine 6 tháng qua.
Khi Mariupol bị bao vây hồi tháng 3, đơn vị của Zhaivoronok chiếm giữ các vị trí trong nhà máy Azovstal trong nỗ lực chiến đấu tuyệt vọng. Bị pháo kích liên tục, Zhaivoronok cố thủ trong boongke đã đổ nát một nửa, ra ngoài vào ban ngày để thực hiện nhiệm vụ điều khiển máy bay không người lái.
"Toàn bộ khu vực la liệt mảnh vỡ từ các tòa nhà bị phá hủy. Chúng tôi thiếu nước, lương thực và vũ khí. Tình hình chỗ nào cũng tồi tệ", anh nói.
Vladyslav Zhaivoronok trên một con phố ở thủ đô Kiev của Ukraine hôm 16/8. Ảnh: AFP.
Trong lúc trao đổi với phóng viên, Zhaivoronok mặc quần short màu xanh rêu kiểu quân đội, với chân bên trái bị cắt cụt quá đầu gối. Những người qua đường đều ngoái lại nhìn anh.
Theo Zhaivoronok, tình hình tại Azovstal xấu đi nhanh chóng, song các binh sĩ cố giữ vững tinh thần. "Những ngày cuối cùng, tôi đã dự đoán trận chiến sẽ có kết cục thế nào. Chúng tôi chờ đợi và sẵn sàng cho điều này", anh cho hay.
Ngày 15/5, Zhaivoronok bị thương vì một quả tên lửa chống tăng. Tại boongke y tế, anh được đặt trên bàn phẫu thuật dã chiến trong tình trạng cận kề cái chết. Mắt phải của anh cũng bị thương nặng trong vụ nổ. Sáng hôm sau, Zhaivoronok bị cắt cụt chân.
Chỉ vài giây sau khi tỉnh lại, anh được đưa ra khỏi nhà máy. Khi được cáng ra ngoài, anh thấy những bộ quân phục của binh sĩ Nga có gắn biểu tượng "Z".
Khác với nhiều đồng đội, vì bị thương nặng, Zhaivoronok không bị đưa đến nhà tù Olenivka do dân quân Cộng hòa Nhân dân Donetsk tự xưng kiểm soát, nơi xảy ra vụ nổ khiến hàng chục tù binh Ukraine thiệt mạng tháng trước.
Zhaivoronok nói rằng những tuần được điều trị tại bệnh viện ở Donetsk, anh không được liên lạc với người thân hay sử dụng điện thoại. Dịch vụ chăm sóc y tế ở mức "rất thấp" và thuốc men thiếu thốn.
Sau một tháng rưỡi nằm viện, Zhaivoronok bất ngờ được trả tự do. "Chúng tôi bị đánh thức lúc 4h sáng, danh sách được đọc, chúng tôi được đưa ra ngoài, lên xe buýt và di chuyển đến tận tối", anh nói.
Zhaivoronok và hơn 100 thương binh Ukraine được rời bệnh viện theo một thỏa thuận trao đổi tù binh. "Tôi không dám thở mạnh cho đến khi ở trên lãnh thổ Ukraine, ngoài tầm pháo binh Nga", Zhaivoronok kể lại.
Zhaivoronok vẫn tiếp tục thực hiện một số nhiệm vụ trong quân đội, dù là thương binh nặng.
Ngày 21/5, quân đội Nga thông báo toàn bộ binh sĩ Tiểu đoàn Azov trong nhà máy thép Azovstal ở thành phố Mariupol đã đầu hàng. Nga đang chuẩn bị đưa binh sĩ Ukraine bị bắt tại Azovstal ra xét xử công khai vào 24/8, đúng thời điểm nước này kỷ niệm Ngày Độc lập, cũng là ngày đánh dấu 6 tháng Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine.
Huyền Lê (Theo AFP)