Hậu vệ Nguyễn Phong Hồng Duy (trái) và Nguyễn Thanh Bình (phải) truy cản tiền đạo Trung Quốc Wu Lei ở vòng loại World Cup 2022 trên sân Sharjah. Ảnh: AFP
Có ba điều đáng tiếc cho Việt Nam sau trận thua Trung Quốc. Đầu tiên, đội tuyển hoàn toàn có thể thắng. Thứ hai, thầy trò HLV Park Hang-seo lẽ ra không nên thua ở những phút bù giờ. Và cuối cùng, theo một cách gián tiếp, đội tuyển đã có vị trí thuận lợi hơn sau khi Oman thua Australia ở trận đấu cùng ngày. Ba điều nói trên có thể chẳng liên quan đến nhau, nhưng nó lại dẫn đến một vấn đề có tính cốt lõi của Việt Nam hiện tại. Đó là, đội tuyển đang chơi bóng theo kiểu cố không thua hay để tìm cho mình một cột mốc tiến bộ?
Gần bốn tháng trước, cũng tại UAE, đội bóng của HLV Park Hang-seo thua chủ nhà 2-3 trong một màn ngược dòng không trọn vẹn mang theo nhiều chữ "giá như". Đó là trận đấu mà đội tuyển đã nhìn thấy một vài cơ hội thắng trận trước một đối thủ lớn hơn rất nhiều. Quan điểm đó càng được củng cố sau các trận đấu tương đối thành công về thế trận trước Saudi Arabia rồi Australia. Đội tuyển vẫn trắng tay, nhưng theo cách có thể "ngẩng cao đầu", chưa kể đến những bất lợi từ VAR. Trận đấu với Trung Quốc chính là cơ hội để Việt Nam thay đổi tâm thế, trở thành một đội bóng chiến thắng đúng nghĩa.
Đó không phải kỳ vọng quá đáng. Tính cả UAE ở vòng loại thứ hai, trong bốn trận đấu với những đối thủ lớn hơn, Việt Nam ghi được đến năm bàn. Còn nhìn vào bảng B hiện tại, số bàn của đội tuyển là 3, tức là chỉ kém Saudi Arabia (7 bàn) và Australia (5 bàn), nhưng nhiều hơn Oman (2) và Nhật Bản (1). Điều quan trọng hơn, các bàn đó đều là kết tinh của những pha dàn xếp kỳ công, và cách bóng đi vào lưới cũng khiến người hâm mộ cảm thấy tự hào. Nghĩa là, Việt Nam không cần đến may mắn, không phải "gồng mình" chịu trận để chờ đối phương "tặng" một cơ hội nào đó... Trong hai trận thua có cùng tỷ số trước UAE và Trung Quốc, rõ ràng Việt Nam chỉ cần vài phút ngắn ngủi để gây áp lực và ghi bàn nhanh chóng. Khả năng chuyển đổi từ phòng ngự sang tấn công, sự vững vàng về tinh thần là những điểm mạnh nhìn thấy rất rõ.
Đáng tiếc cũng ở đó. Đội tuyển đã tự đặt mình vào tư thế phải ngược dòng thay vì có cách tiếp cận mạnh dạn hơn hoặc có những điều chỉnh kịp thời hơn, nhất là sau hiệp một rất thành công trước Trung Quốc vốn không có nhịp điệu và sự gắn kết trong lối chơi. Lẽ ra, HLV Park phải có những thay đổi về con người ngay đầu hiệp hai thay vì đợi đến khi thủng lưới từ bàn thua bất ngờ. Các thông số quan trọng nhất của trận đấu như số lần dứt điểm cầu môn, phạt góc, đá phạt và cả thời lượng kiểm soát bóng đều nghiêng về Việt Nam. Một lần nữa, chúng ta lại thua dù... ngẩng cao đầu, nhưng lần này không đáng như vậy.
HLV Park dường như vẫn mạo hiểm đặt cược vào khả năng phòng ngự trước khi nghĩ đến chuyện tấn công để tìm chiến thắng. Nhưng kể từ khi bắt đầu trở lại hành trình vòng loại World Cup từ tháng 6, chỉ duy nhất một trận mà hàng thủ Việt Nam không thủng lưới (thắng Indonesia 4-0). Sự thật là đội bóng của thầy Park không còn giữ được sự vững chắc trong phòng ngự. Điều này trái ngược hoàn toàn với năm trận đầu tiên của vòng loại thứ hai, nơi đội tuyển chỉ thua một bàn duy nhất.
Khi chưa thể gia cố hàng thủ, đội tuyển cần có những thay đổi ở mặt trận tấn công để bù đắp, tạo thế cân bằng. Nhưng việc tự đẩy mình vào thế khó, bị dẫn bàn trước rồi mới tấn công đối thủ dẫn đến việc cấu trúc đội hình bị phá vỡ và các sai sót trong phòng ngự sẽ càng lộ ra nhiều hơn. Giữa việc ghi bàn trước và lùi thấp đội hình để hỗ trợ phòng thủ, bảo vệ tỷ số sẽ khác với việc phải lao lên tìm bàn gỡ trong bối cảnh hàng thủ đang mất dần sự tin cậy. Trong hoàn cảnh như thế, việc HLV Park đưa cầu thủ trẻ Thanh Bình vào sân rõ ràng là một thử nghiệm không đúng lúc. Mọi thứ sẽ tốt hơn nếu đang dẫn trước và cần thêm người để phòng thủ.
Điều đáng tiếc đầu tiên, dẫn đến điều đáng tiếc thứ hai là một bàn thua không đáng có ở phút bù giờ, và qua đó cũng khiến cho thầy trò HLV Park lỡ cơ hội tạo ra được một bược ngoặt cho giấc mơ World Cup. Nếu có điểm trước Trung Quốc, thậm chí là ba điểm, Việt Nam đã đến Oman trong một trạng thái tinh thần khác hẳn thay vì phải cố tìm cách thay đổi lối chơi trong vòng vài ngày ngắn ngủi. Thay vì có thể gây áp lực cho Oman, bây giờ, đội tuyển lại có thêm một trận đấu "phải thắng". Một lần nữa, tự chúng ta đặt mình vào thế khó.
Song Việt