Đứng trước cơ hội về đích trong top 3 hoặc thậm chí là giành chiến thắng, Lewis Hamilton đã nhiều lần từ chối những tư vấn từ Mercedes khi họ nhắc nhở là nên thay lốp và khi nào thì nên thay lốp. Hamilton xuất phát ở vị trí thứ 11 nhưng tới khi cuộc đua chỉ còn 15 vòng, ngôi sao người Anh đã vươn lên thứ tư và có thể nhìn thấy kình địch Max Verstappen ngay trước mặt.
Verstappen đã về pit để chuyển sang bộ lốp trung gian mới và Hamilton, dù sở hữu bộ lốp đã mòn hơn, vẫn giữ được tốc độ bám đuổi. Trong hoàn cảnh đó, không có gì lạ khi Hamilton từ chối yêu cầu về pit. Lời nhắc nhở của đội nhà, theo Hamilton nhận định, "vẫn là một lựa chọn mạo hiểm".
Hamilton đã rất thất vọng khi thất bại ở Thổ Nhĩ Kỳ khiến anh mất đầu bảng cá nhân vào tay Max Verstappen. Ảnh: AFP
Nếu tay đua Anh không thay, lốp xe của anh có thể giữ đủ lâu để hoàn thành trên bục. Trong trường hợp này, nếu đường đua nhanh chóng khô ở cuối cuộc đua và các tay đua phải về pit để chuyển sang bộ lốp dành cho trời khô ráo, thì cơ hội chiến thắng thậm chí còn trong tầm tay của Hamilton. Tuy nhiên, lựa chọn này mạo hiểm ở chỗ lốp xe của Hamilton có thể mất độ bám đường đáng kể ở những vòng cuối và anh có thể lao dốc xuống vị trí thứ sáu hoặc thậm chí thứ bảy. Hoặc một chiếc lốp có thể bị nổ vì quá mòn và buộc anh phải bỏ cuộc - tình huống xấu nhất có thể xảy ra.
Nhưng nếu Hamilton về pit, anh ấy chắc chắn sẽ tụt xuống thứ năm. Sẽ có cơ hội về đích ở vị trí thứ tư hoặc thậm chí có thể là thứ ba, nhưng các pha vượt mặt nhiều rủi ro sẽ quyết định thành bại. "Nếu tôi không thay lốp, bạn không biết liệu tôi có giữ được vị trí hay không, nhưng tôi là người chấp nhận rủi ro nên tôi sẽ muốn mạo hiểm. Thật khó để từ bỏ điều gì đó khi bạn không có được cái nhìn tổng thể", Hamilton nói.
Mercedes đã cho Hamilton ít phút để cân nhắc thiệt hơn và tự lựa chọn. Nhưng cuối cùng họ đã gọi về pit. Tay đua Anh sau đó cán đích thứ 5 và kém 8 điểm so với Verstappen, người hiện dẫn đầu một trong những cuộc song đấu tới chức vô địch sít sao nhất trong nhiều năm qua với khoảng cách sáu điểm khi mùa giải chỉ còn sáu chặng.
Ai đã đúng? Liệu Hamilton có nên ở lại đến cuối cùng, đánh cược rằng các lốp xe sẽ hoạt động tốt và anh có thể giữ vị trí thứ ba? Hay tay đua người Anh nên lắng nghe đội nhà và về pit ngay khi họ yêu cầu lần đầu tiên, 10 vòng trước khi Hamilton về pit trên thực tế?
Ngay cả khi nhìn lại cuộc đua, cũng khó có thể chắc chắn đâu là câu trả lời chính xác dù với gần 15 năm kinh nghiệm tại F1 và bảy chức vô địch thế giới, trực giác đua xe của Hamilton được cho là một trong những vũ khí quý giá nhất mà Mercedes có trong kho vũ khí chiến thuật của đội đua này.
Ở khoảng 20 vòng đua, đường đua dần khô hơn, vẫn có một số đoạn đường có mưa nhưng còn rất ít vũng nước đọng lại. Việc trời ngừng mưa vẫn chưa đủ để chuyển từ lốp trời mưa sang lốp bình thường. Vì thế một số tay đua trì hoãn việc thay lốp để chờ đợi đường khô hẳn mới về pit. Trường hợp về pit sớm để chuyển sang lốp bình thường như Sebastian Vettel (Aston Martin) thì gặp một cuộc đua thảm họa khi lại phải về pit thêm một lần để trở về dùng lốp trời mưa.
Trời mưa đã khiến chặng đua ở Thổ Nhĩ Kỳ trở thành một cuộc cân não thực sự. Ảnh: AFP
Mưa đã giảm xuống thành mưa phùn và hoàn toàn ngừng trong nửa sau của cuộc đua, nhưng đường đua không bao giờ thực sự khô. Giả sử rằng một chiếc lốp trung gian có khả năng thoát ra 30 lít nước mỗi giây khỏi bề mặt đường đua khi nó đang chạy với tốc độ 300km/h, người ta kỳ vọng rằng 20 chiếc xe với bốn chiếc lốp mỗi chiếc sẽ nhanh chóng làm khô đường đua, nhưng điều đó đã không xảy ra trên thực tế.
Trước cuộc đua, mô hình máy tính của Mercedes đã dự đoán đường đua sẽ khô ở vòng 10, trong khi bản thân Hamilton dự đoán đường sẽ bắt đầu khô ở vòng 30. Tuy nhiên, sau 58 vòng, đường vẫn chưa sẵn sàng cho lốp bình thường, làm cho các tính toán chiến thuật phức tạp hơn nhiều.
Tại thời điểm giao thời này, việc thay sang lốp mới cũng gặp nhiều khó khăn khi dải nhiệt độ hoạt động của lốp trời mưa thấp hơn lốp bình thường. Hợp chất siêu mềm trên lốp trung gian đã "tạo hạt" trên bề mặt, có nghĩa là lớp cao su trên cùng cuộn lại thành những quả cầu nhỏ dính trên bề mặt lốp thay vì văng ra đường đua. Trong vài vòng đầu, các tay đua sẽ rất vất vả để đạt được hiệu suất cho đến khi vấn đề được giải quyết, cao su trên bề mặt lốp bắt đầu nhẵn và sau đó mang lại hiệu suất thực sự của nó.
Vì thế bài toán kiểm soát được nhiệt độ của lốp khi mới thay lốp khiến các tay đua nhức đầu, nhiều trường hợp bề mặt lốp đã bị nổi hạt chỉ sau vài vòng thay lốp mới và thành tích sụt giảm nhanh chóng. Hai tay đua thay lốp ở khoảng thời gian này là Charles Leclerc và Hamilton đều gặp khó với vấn đề này này dẫn đến việc họ suýt bị các đối thủ phía sau vượt qua. Tuy nhiên chỉ sau vài vòng, họ đều vượt qua được thử thách.
Về tổng thể khi nhìn lại cuộc đua, thời điểm thích hợp để dừng lốp là thời điểm từ vòng 35 đến 42, thời điểm khi Red Bull gọi Verstappen cùng đồng đội Sergio Perez, và Mercedes gọi Valtteri Bottas về pit. Trước khi Perez về pit ở vòng 37, tay đua người Mexico đã chiến đấu quyết liệt để kìm chân Hamilton và giữ vững vị trí thứ tư. Sau các lần vào pit của Bottas và Verstappen, họ vẫn xếp trên dù tạm trao vị trí dẫn đầu cho Charles Leclerc của Ferrari, người đã chạy rất ấn tượng ở vị trí thứ 3 suốt hơn nửa cuộc đua.
Khi cuộc đua chỉ còn 18 vòng, khoảng cách trong top 4 chỉ là 15 giây. Hamilton chỉ kém Verstappen có ba giây và cả hai đều đạt tốc độ tương đương nhau. Lúc này, Hamilton và Leclerc đều nhận thấy họ dư sức duy trì được bộ lốp xuất phát cho tới cuối cuộc đua. Vì vậy, khi Mercedes lần đầu gọi về pit, không có gì lạ khi tay đua người Anh từ chối. Tuy nhiên, tình thế nhanh chóng đảo ngược sau vài vòng.
Đột nhiên, lốp xe của Leclerc bắt đầu xuống cấp nhanh chóng và Bottas sau vài vòng ổn định với bộ lốp mới sớm rút ngắn khoảng cách và dễ dàng vượt qua đối thủ để lấy lại ngôi đầu khi cuộc đua chỉ còn 10 vòng. Hamilton vẫn chưa thay lốp, nhưng lúc này Mercedes tin rằng cuộc chơi đã an bài. Lốp của Hamilton đã bị rỗ và đội đua nước Đức sợ rằng chúng sẽ sớm bị hỏng.
Một số lốp xe của các tay đua đã bị mòn vẹt và Pirelli ngay lập tức khuyên các đội không nên chạy bộ lốp xuất phát tới cuối cuộc đua. Mercedes biết rằng họ đã lọt vào tình thế lơ lửng giữa dòng và bây giờ phải sớm áp dụng chiến lược vãn hồi vì thế họ quyết định phải gọi Hamilton về thay lốp.
Họ vẫn để Hamilton tự do trong vài vòng đua tiếp với hy vọng xuất hiện xe an toàn, nhưng thời gian trôi dần mà không có biến cố trên đường đua. Mercedes cuối cùng đã yêu cầu tay đua người Anh về pit khi vẫn còn cơ hội về đích ở vị trí thứ năm, trước Pierre Gasly có thể gây nguy hiểm. Họ thấy rằng, càng chậm trễ thì nguy cơ vỡ trận là càng lớn.
Vào khoảng thời gian này, Mercedes cũng đưa ra kết luận chính xác rằng bộ lốp trung gian hiện tại của Hamilton sẽ không thể hoàn thành hết cuộc đua. Theo dõi nhiệt độ, họ có thể thấy rằng hiệu suất của tay đua người Anh đang giảm nhanh chóng và nhìn vào lốp xe bằng mắt thường, họ có thể bắt đầu thấy một số phần lõi của lốp nổi lên trên lốp trước bên trái. Các sợi màu màu trắng trong lõi lốp trở nên nhìn thấy rõ khi không còn lớp cao su trên bề mặt lốp và rõ ràng là Hamilton đang có nguy cơ không chỉ suy giảm hiệu suất mà còn có khả năng hỏng lốp.
Hamilton cuối cùng đã về pít khi đang chạy thứ 3 ở vòng đua thứ 50, khi cuộc đua chỉ còn 8 vòng. Lúc đó, tay đua người Anh chậm hơn Perez một giây mỗi vòng, nhưng lại dẫn trước tới 12,5 giây. Nhưng ở những vòng tiếp theo, dù Hamilton có bộ lốp mới, tay đua người Mexico vẫn chạy nhanh hơn mỗi vòng tầm một giây.
Chiếc xe của Hamilton. Ảnh: AFP
Nếu Hamilton không thay lốp, anh sẽ phải phòng thủ với lợi thế khoảng cách 10 hoặc 11 giây trong tám vòng trước một chiếc xe chạy nhanh hơn hai giây mỗi vòng và một Leclerc cũng không xa phía sau Perez. Đây sẽ là một thử thách cực lớn ngay cả khi lốp xe của Hamilton không bị xuống cấp ở những vòng tiếp theo.
Ví dụ thực tế với một tay đua cố gắng duy trì bộ lốp xuất phát cho tới cuối cuộc đua là Esteban Ocon, người đã bị suy giảm thành tích nghiêm trọng tầm 3-5 giây mỗi vòng ở vài vòng cuối. Sau chặng đua, Ocon và Pirelli thừa nhận tay đua người Pháp đã gặp quá nhiều may mắn mới có thể về đích an toàn như vậy.
Sau khi trở lại đường đua lúc vừa thay lốp xong, Hamilton vẫn có cơ hội giành vị trí thứ tư từ Leclerc, nhưng mọi thứ đã không thuận lợi với anh. Lốp xe của Hamilton nhanh chóng bị nổi hạt ở những vòng tiếp theo, thay vì bám đuổi Leclerc thì tay đua người Anh lại bị tụt lại và cố gắng giữ khoảng cách an toàn với Pierre Gasly ở phía sau.
Ngay cả khi đã trao đổi với các kỹ sư, Hamilton dường như vẫn không chắc liệu họ có thực hiện đúng cuộc gọi hay không. "Bạn phải lắng nghe và trông cậy vào tư vấn của đội nhà và chấp nhận những lựa chọn mà họ đưa ra và hy vọng đó là lựa chọn đúng đắn", anh nói sau cuộc đua. "Tôi luôn nói rằng chúng tôi thắng và thua như một tập thể. Hôm nay tôi đã lắng nghe. Liệu tôi có nên không thay lốp? Ai mà biết được đúng sai thế nào? Một vài người đã bị tụt sâu và hoảng loạn ở giai đoạn cuối. Nếu tôi không thay lốp, tôi cũng không dám chắc mình giữ được vị trí."
Chủ tịch Toto Wolff của Mercedes cho rằng: "Lúc đó có hai lựa chọn nghe khá ổn. Thật không may, tốc độ suy giảm xuống nhanh hơn nhiều so với dự tính. Chúng tôi sắp rơi vào tầm đe dọa của Gasly và chúng tôi buộc phải về pit để giữ được ít nhất là vị trí thứ 5. Nếu được làm lại, chúng tôi sẽ đọ sức sớm hơn 10 vòng và chiến đấu theo đúng lộ trình và có thể về thứ ba hoặc thứ tư."
Kỹ sư trưởng Andrew Shovlin cho biết mục tiêu của Mercedes là đảm bảo an toàn và giảm tối thiểu sự rủi ro: "Lewis luôn nhìn vào những gì phía trước và những gì tốt nhất mà anh ấy có thể nhận được và chúng tôi sẽ không mong đợi điều gì khác ngoài sự thất vọng ở vị trí thứ 5. Anh ấy hiểu lý do. Đó chỉ là sự thất vọng. Đã có lúc anh ấy nghĩ mình sẽ được lên bục chiến thắng nhưng điều đó đã không thành sự thật. Các quyết định đã thực hiện là hợp lý và trong một cuộc chiến tranh chức vô địch, bạn phải tránh các rủi ro và loại bỏ tổn thất ở mức tối đa. Mặc dù những quyết định này là khó khăn, bạn phải mạnh mẽ và bạn phải thực hiện chúng để đảm bảo an toàn."
Minh Phương