* Pháp - Morocco: 2h thứ Năm 15/12, trên VnExpess.
Ra sân đấu Anh ở tứ kết World Cup 2022, Griezmann chạm một thống kê quan trọng. Đó đã là trận ra sân thi đấu thứ 72 liên tiếp của "số 7" cho Pháp. Con số ấy đồng nghĩa với suốt hơn năm năm rưỡi, Griezmann luôn thi đấu cùng đội tuyển, dù đó là trận giao hữu với Boliva, trận vòng loại gặp Kazakhstan hay chung kết World Cup 2018. Anh không than phiền, và cũng không cần được nghỉ ngơi.
Cỗ máy Griezmann bền bỉ theo những tầng nghĩa khác nhau. Đó không chỉ là việc sau 118 trận đấu dưới màu áo đội tuyển kể từ khi ra mắt tháng 3/2014, Griezmann chỉ vắng mặt bốn lần, với hai vì chấn thương và hai lần vì ngồi dự bị cả trận. Đó còn là sự bền bỉ về vị trí và vai trò trên sân.
Sau trận thắng Đan Mạch 2-1 ở vòng bảng, đã có nhiều câu hỏi về vai trò mới của Griezmann ở Qatar 2022. Và HLV Didier Deschamps trả lời: "Cậu ấy quan trọng trong khâu phòng ngự không phải là một sự hy sinh. Griezmann thích tắc bóng cũng như cái cách cậu ấy thích tung ra những đường chuyền quyết định. Sự thông minh của Griezmann mang đến sự cân bằng cho toàn đội".
Griezmann lùi sâu tham gia phòng ngự, tranh chấp với Eriksen trong trận Pháp thắng Đan Mạch 2-1 ở vòng bảng. Ảnh: AFP
Khi N'Golo Kante và Paul Pogba lần lượt chấn thương, không kịp dự World Cup 2022, đã có nhiều lo lắng về nhân sự nơi tuyến giữa của Deschamps. Và khi nhà cầm quân 54 tuổi công bố nhân sự đi Qatar, nhiều người lại than phiền rằng hàng tiền vệ ấy quá... công nhân. Hồ nghi và lo âu còn tăng lên trước thềm World Cup, khi ông nói sẽ từ bỏ hệ thống 3-4-1-2 đã sử dụng trước đó, để chơi với hàng thủ bốn người.
Nhưng những gì diễn ra ở World Cup 2022 cho thấy, vị trí và vai trò của cầu thủ 31 tuổi thay đổi tùy biến từng giai đoạn lối chơi của Pháp, dù xét về mặt lý thuyết, anh chơi như một số 10 trong hệ thống 4-2-3-1 hoặc 4-2-1-3 sau lưng Olivier Giroud và ở giữa Ousmane Dembele và Kylian Mbappe
Aurelien Tchouameni với những gì đã trải qua trong màu áo Monaco lẫn Real Madrid, trở thành lựa chọn hợp lý cho một vị trí nơi tuyến giữa. Bên cạnh đó sẽ là mẫu tiền vệ box-to-box: Youssouf Fofana cùng Matteo Guendouzi đều đạt phong độ ấn tượng ở cấp CLB, nhưng nhờ kinh nghiệm và sự hồi sinh đúng lúc, Adrien Rabiot trở thành lựa chọn số một của Deschamps. Rabiot chơi bên trái Tchouameni như cái cách mà Blaise Matuidi từng đảm trách ở Nga cách đây bốn năm.
Do cả Tchouameni lẫn Rabiot đều là những phương án mang đến sự chắc chắn, Pháp cần một người mang đến những đường nét mềm mại, uyển chuyển khi triển khai bóng lên như những gì Pogba hay làm. Thiếu đi Pogba, những sự lựa chọn còn lại của Deschamps như Jordan Veretout hay Eduardo Camavinga đều lại chưa đủ sức thuyết phục. Nhưng khoảng trống này được Deschamps bù đắp bằng Griezmann với thiên hướng lùi xuống đá như một tiền vệ công.
Cả sự nghiệp của Griezmann là một sự linh hoạt ở nhiều vị trí khác nhau, chủ yếu trên hàng tấn công. Khi bắt đầu chơi trong màu áo tuyển quốc gia ở mùa 2013-2014, anh là một tiền đạo cánh trái. Vài năm sau, Griezmann chuyển sang cánh phải, và cũng từng chơi ở trung tâm, hoặc một số 9 ảo hoặc tiền đạo lùi – cụ thể là cách đây bốn năm. Đến hè năm ngoái, Griezmann bắt đầu chơi như một số 10 cổ điển khi về khoác áo "Les Bleus", với vai trò sáng tạo phía sau Mbappe và Benzema. Đó là khi Pháp chuyển sang đá 4-3-3 và 3-4-1-2 ở Euro 2020.
Bản đồ nhiệt cho thấy vị trí và tầm hoạt động của Griezmann thay đổi qua ba kỳ World Cup tham dự cùng tuyển Pháp. Trong đó, năm 2022 anh hoạt động rộng hơn hẳn những kỳ trước.
Giờ đây, Giroud đang xô đổ những kỷ lục, Mbappe tỏa sáng trên sân khấu ghi bàn, còn Griezmann giữ cho mọi thứ trơn tru, tích tắc trong vai trò hybrid - lai giữa một tiền vệ công và một tiền vệ số 8 vừa đĩnh đạc, vừa chăm chỉ.
Khi Pháp có bóng, Griezmann được tự do di chuyển khắp chiều ngang sân. Cầu thủ thuận chân trái này có lúc xuất hiện gần Dembele ở cánh phải, giúp đội nhà có cơ hội áp đảo quân số ở cánh này. Có lúc, anh dạt sang cánh phải thường xuyên, như ở trận thắng Đan Mạch. Và cũng có lúc, anh lùi về sâu nơi hàng tiền vệ tham gia nhiệm vụ điều phối bóng, điều tiết nhịp độ và phát triển bóng lên phía trên.
Thậm chí, Deschamps còn "than phiền" rằng đôi lúc Griezmann quá nhiệt tình lùi về: "Ngay cả khi tham gia tấn công, điều đó không ngăn cản Griezmann lùi xuống sâu nơi hàng tiền vệ, có lúc quá sâu so với mong muốn của tôi".
Bản đồ các điểm chạm bóng của Griezmann qua 4 trận đá chính ở World Cup 2022, lần lượt từ trái sang phải là trước Australia, Đan Mạch, Ba Lan và Anh: Vị trí chạm bóng tập trung chủ yếu ở khu vực cánh phải trên phần sân đối phương, nhưng lan tỏa ở cả giữa sân và phần sân nhà.
Tại World Cup 2022, trung bình mỗi 90 phút, Griezmann chuyền 55,6 đường. Ở Euro 2020, con số này chỉ là 44,4 đường. Điều này phản ánh sự tham gia điều tiết lối chơi nhiều hơn đến từ Griezmann.
Tham gia nhiều hơn vào khâu luân chuyển quả bóng, nhưng Griezmann không vì thế mà thiếu táo bạo. Đến nay, trung bình mỗi 90 phút, tiền đạo 31 tuổi thực hiện 4,1 đường chuyền mở ra cơ hội cho các đồng đội. Xét ở giá trị kiến tạo kỳ vọng, Griezmann hiện dẫn đầu World Cup 2022 với 2,94. Trên thực tế, tính đến trước vòng bán kết, anh đang đồng dẫn đầu danh sách kiến tạo với ba pha, bằng Harry Kane, Bruno Fernandes và Lionel Messi.
Hai pha kiến tạo trong trận đấu trước Anh cũng giúp Griezmann vượt qua Thierry Henry và Zinedine Zidane để trở thành chân chuyền số một trong lịch sử Pháp (28 kiến tạo).
Bản đồ các đường chuyền mở ra cơ hội (17 lần, dấu tròn rỗng) và kiến tạo (3 lần, dấu tròn đặc) của Antoine Griezmann ở World Cup 2022. Sự đa dạng ở vị trí mở ra cơ hội cho thấy tầm hoạt động rộng khắp của Griezmann.
Một ví dụ cụ thể hơn là nhìn vào bản đồ vị trí trung bình và các đường chuyền giữa những cá nhân trong đội hình tuyển Pháp trước Ba Lan ở vòng 1/8 - một trong những màn trình diễn hay nhất của Griezmann từ đầu giải. Cầu thủ của Atletico Madrid luôn duy trì kết nối với cặp tiền vệ trung tâm là Tchouameni cùng Rabiot bên dưới. Nhưng đồng thời, với xu hướng chơi lệch phải, Griezmann không những phối hợp với Dembele ở cùng cánh, mà còn cả Mbappe ở cánh đối diện. Đó là bằng chứng về vai trò của một số 10 trong hệ thống.
Griezmann, về bản chất, vẫn là một cầu thủ tấn công và làm công việc sáng tạo. Nhưng với những năm tháng được nhào nặn bởi Diego Simeone - một bậc thầy về thứ bóng đá phòng ngự thực dụng tại Atletico Madrid, anh cũng học được nhiều điều. Và như những gì đang thể hiện tại World Cup 2022, Griezmann cho thấy phẩm chất hỗ trợ phòng ngự: sẵn sàng tham gia gây áp lực và sẵn sàng lao mình tắc bóng khi cần thiết.
Xét trong hàng ngũ tuyển Pháp ở giải đấu hiện tại, với những cầu thủ đã chơi ít nhất 200 phút, Griezmann trung bình mỗi 90 phút thực hiện 2,4 pha tắc bóng – bằng Tchouameni và chỉ kém Upamecano, Rabiot và Theo Hernandez. Trong trận thắng Đan Mạch ở vòng bảng, Griezmann bốn lần tắc bóng và đều thành công.
Khi sẵn sàng nhận vai trò mới trong màu áo tuyển Pháp, Griezmann cũng chấp nhận sẽ rời xa khung thành đối phương nhiều hơn, ít được chú ý hơn. Nhưng với cầu thủ sinh ra tại Macon, Pháp này, đó là bổn phận phục vụ đội tuyển quốc gia. "Tôi biết mình sẽ không còn có thể sút 50 lần về phía cầu môn đối phương mỗi trận, nhưng tôi cũng không bị ám ảnh bởi chuyện ghi bàn", Griezmann nói.
Dù hy sinh như vậy, Griezmann vẫn là cầu thủ ghi bàn nhiều thứ ba của "Les Bleus" với 42 pha lập công, chỉ sau Giroud và Henry. Đó vẫn là lịch sử, còn hiện tại là một Griezmann đã tiến hóa: Một cỗ máy hybrid, tiêu biểu cho sức mạnh của tập thể và sự đoàn kết của tuyển Pháp dưới thời Deschamp.
Hoàng Thông