Ở World Cup 2014 trên đất Brazil, Ecuador ra quân thua Thụy Sỹ 1-2, trước khi đánh bại Honduras 2-0 và hòa Pháp 0-0. Đến World Cup 2022, họ khởi đầu tốt hơn: thắng chủ nhà Qatar 2-0 trong trận khai mạc rồi hòa Hà Lan 1-1 trong thế trận lấn lướt hôm qua.
Tổng cộng, qua hai World Cup gần nhất, đội bóng Nam Mỹ ghi sáu bàn, và tất cả đều thuộc về Valencia. Anh cũng đã qua mặt Agustin Delgado để trở thành cầu thủ ghi nhiều bàn nhất lịch sử đội tuyển quốc gia (38 bàn).
Valencia vỗ tay cảm ơn CĐV sau trận hòa Hà Lan 1-1 tại lượt hai bảng A World Cup 2022 trên sân Khalifa ngày 25/11. Ảnh: Reuters
Trước khi trở thành người hùng dân tộc, tiền đạo sinh năm 1989 đã trải qua tuổi thơ gian khó. "Tôi sinh ra trong một gia đình nghèo khó. Để có tiền mua đôi giày đầu tiên, tôi phải đi làm cùng bố ở trang trại bò, tôi bán sữa", Valencia kể trên Daily Mail (Anh). "Tôi đã phải ngủ ở SVĐ Capwell vì không có tiền thuê nhà, thậm chí đi đá bóng với cái bụng rỗng tuếch vì không có gì ăn".
Nghèo khó không thể ngăn cản tình yêu bóng đá của Valencia. Anh tập ở hệ thống đào tạo trẻ của Carbibe, và tìm tới thử việc khi 19 tuổi ở Emelec - CLB mà một ngôi sao khác của bóng đá Ecuador là Antonio Valencia từng chơi ở những năm đầu sự nghiệp.
Sau ba năm đầu không được đoái hoài (từ 2008 đến 2010), cuộc đời Valencia sang trang khi HLV Jorge Sampaoli xuất hiện. Ông trao cơ hội và anh đền đáp bằng việc ghi chín bàn trong 30 trận mùa 2011, 13 bàn mùa 2012 và chín bàn mùa 2013. Màn trình diễn tích cực đó giúp anh lọt vào mắt xanh của Pachuca của Mexico. Tại đây, Valencia ghi 18 bàn trong 25 trận ngay ở mùa đầu tiên, và phần thưởng là hợp đồng năm năm tới Anh thi đấu cho West Ham với mức phí 15 triệu USD.
Valencia (trái) thời còn khoác áo West Ham ở Ngoại hạng Anh. Ảnh: Reuters
Sự nghiệp thăng tiến, nhưng cuộc sống ngoài sân cỏ của Valencia không được viên mãn. Anh chia tay với vợ và đây là nguyên nhân dẫn tới việc bị cảnh sát đuổi bắt trong trận Ecuador thắng Chile 3-0 tại vòng loại World Cup 2018. Phút 80, Valencia đổ gục xuống sân, ra dấu hiệu thiếu ôxi do thi đấu ở độ cao 2.850 m so với mực nước biển. Đội ngũ y tế cho anh đeo mặt nạ và đưa ra xe cấp cứu. Nhưng cảnh sát lập tức đuổi theo, và tiến hành bắt giữ khi hết trận. Họ cho rằng ngôi sao của Ecuador giả chấn thương để tránh bị bắt vì cáo buộc không thực hiện nghĩa vụ trợ cấp nuôi con sau khi ly hôn.
Sự nghiệp của Valencia từ đó có dấu hiệu đi xuống, chỉ ghi ba bàn qua 23 trận đá cho Everton theo dạng cho mượn, phải phiêu bạt trở lại Mexico và đá cho Tiger UAN. Ba mùa ở đây cũng không mấy tốt đẹp với Valencia, với chỉ 34 bàn trong 118 trận.
Năm 2020, anh được Fernerbahce "trục vớt". Nhưng biến cố chưa buông tha Valencia. Đúng ngày Fernerbahce công bố hợp đồng, chị gái anh bị bắt cóc tống tiền tại thành phố San Lorenzo. May mắn, 10 ngày sau cảnh sát giải cứu thành công.
Trong hai mùa đầu chơi cho Fenerbahce, Valencia không quá nổi bật, chỉ ghi 13 bàn mỗi mùa trên mọi mặt trận. Điều tương tự cũng diễn ra ở cấp ĐTQG khi anh chỉ góp bốn trong 27 bàn của Ecuador ở vòng loại World Cup 2022 - khu vực Nam Mỹ.
Valencia chắn bóng trước sự đeo bám của hậu vệ đối phương trong trận cùng Fenerbahce thắng Dynamo Kiev 2-1 ở lượt trận ra quân vòng bảng Europa League ngày 8/9/2022. Ảnh: Cumhuryet
Tuy nhiên, khi vòng chung kết World Cup đến gần, Valencia lại bùng nổ. Từ đầu mùa, tiền đạo này chơi 22 trận trên mọi đấu trường và ghi 15 bàn cho Fenerbahce. Anh đạt hiệu suất hơn một bàn mỗi trận tại giải VĐQG Thổ Nhĩ Kỳ. Đà thăng hoa ấy là bệ phóng để Valencia tiếp tục toả sáng tại Qatar 2022.
Với ba bàn, Valencia đặt Ecuador vào thế thuận lợi ở bảng A, khi chỉ cần hoà Senegal ở lượt cuối là giành vé đi tiếp. Bản thân tiền đạo này cũng vươn lên dẫn đầu danh sách phá lưới của World Cup 2022. Các ứng viên nặng ký nhất cho ngôi Vua phá lưới trước thềm giải thậm chí chưa ghi bàn nào như Harry Kane, hay mới có một bàn đều từ phạt đền như Lionel Messi hay Ronaldo.
Lâm Thỏa