Làng gốm Bát Tràng thuộc xã Bát Tràng, TP Hà Nội. Đây là địa danh nổi tiếng với nghề làm gốm sứ truyền thống hơn 700 năm tuổi. Làng có diện tích khoảng 22 km2, dân số hơn 58.600 người, vị trí địa lý thuận lợi. Những năm qua, Bát Tràng phát triển mạnh trong sản xuất, vận chuyển, mua bán sản phẩm gốm và thu hút ngày càng đông khách du lịch.
Làng gốm Bát Tràng nằm cách hồ Hoàn Kiếm khoảng 15 km về phía đông nam. Du khách có thể sử dụng nhiều phương tiện:
- Đường bộ, xe cá nhân: di chuyển bằng xe máy, ôtô, xe đạp... qua cầu Long Biên, Chương Dương, Vĩnh Tuy hoặc Thanh Trì rồi đi dọc theo đê sông Hồng.
- Đường bộ, phương tiện công cộng: xe buýt số 47A (tuyến Long Biên - Bát Tràng) dừng ngay chợ gốm.
- Đường sông: du khách liên hệ trực tiếp với các công ty lữ hành và chọn tour du lịch trên sông Hồng. Các tour này đều có điểm dừng ở Bát Tràng.
Có 6 địa điểm nổi bật nhất tại Bát Tràng mà du khách nhất định phải ghé là chợ gốm, nhà cổ Vạn Vân, xưởng gốm truyền thống, đình làng Bát Tràng, bảo tàng gốm và lò bầu cổ.
Chợ gốm Bát Tràng
Với diện tích 6.000 m2 gồm khoảng 300 gian hàng, chợ là nơi hội tụ đủ các sản phẩm gốm sứ từ những cơ sở sản xuất nổi tiếng trong làng. Du khách có thể dễ dàng tìm thấy đồ trang trí mỹ nghệ, quà tặng, lưu niệm và đồ gia dụng từ gốm sứ với kiểu dáng đa dạng, tinh xảo, đậm dấu ấn nghệ thuật của làng nghề. Các sản phẩm tiêu biểu: lọ hoa, bát đĩa, ly sứ... Chợ mở cửa từ 7h30 đến 17h30 (mùa hè) và 8h30 đến 17h30 (mùa đông).
Nhà cổ Vạn Vân
Ngôi nhà nằm trong ngõ nhỏ gần chợ gốm, mang nét hoài cổ, không gian trầm mặc. Đây là nơi để du khách chiêm ngưỡng những sản phẩm gốm sứ từ kho tàng lưu giữ hơn 300 cổ vật quý hiếm có niên đại từ thế kỷ XV đến thế kỷ XIX, do chủ nhân Trần Ngọc Lâm sưu tầm. Ngôi nhà mở cửa từ 8h đến 17h30 hàng ngày.
Xưởng gốm
Xưởng gốm truyền thống ở Bát Tràng cũng là gợi ý để du khách tham quan, tìm hiểu rõ hơn về nghề gốm và tận mắt xem quy trình sản xuất gốm sứ tại xưởng cùng sự hướng dẫn từ những người thợ gốm. Bên cạnh việc theo dõi từng công đoạn chế tác gốm sứ, du khách sẽ được các nghệ nhân giải thích và chia sẻ những câu chuyện đằng sau mỗi tác phẩm, giúp tìm hiểu sâu về ý nghĩa của từng sản phẩm gốm sứ trong đời sống.
Đình làng Bát Tràng
Đây là địa điểm giàu giá trị lịch sử và văn hóa mà du khách nhất định phải ghé thăm, là nơi thờ các vị thần đã có công lớn trong việc bảo vệ đất nước, giữ gìn bình yên cho dân làng. Đình làng còn là nơi diễn ra các hoạt động của lễ hội truyền thống làng gốm Bát Tràng được tổ chức từ 14 đến 16 tháng 2 Âm lịch hằng năm, với nhiều hoạt động trải nghiệm văn hóa độc đáo, trò chơi dân gian...
Bảo tàng gốm Bát Tràng
Bảo tàng còn có tên gọi Trung tâm Tinh hoa Làng nghề Việt. Đây là công trình kiến trúc lấy cảm hứng từ hình ảnh "bàn xoay vuốt gốm" quen thuộc trong nghề, gây ấn tượng với khách tham quan. Bảo tàng gồm 5 tầng, tôn vinh nghề gốm truyền thống và bảo tồn những giá trị của tinh hoa văn hóa gốm sứ. Bên cạnh đó, bảo tàng còn cung cấp nhiều dịch vụ như trưng bày, triển lãm, tham quan, mua sắm, nghỉ dưỡng và tham gia đấu giá các tác phẩm gốm sứ quý hiếm.
Vé vào cổng và tham quan không gian gốm tại tầng 1, 2 và 4 là 60.000 đồng/người. Ngoài ra, còn có không gian nghệ thuật đương đại, trải nghiệm làm gốm, thiền, ăn uống có giá vé từ 50.000 đồng đến 250.000 đồng (bao gồm cả combo).
Lò bầu cổ
Đây là chiếc lò nung duy nhất còn sót lại từ thế kỷ XIX, mang dấu ấn di sản về kỹ thuật nung gốm truyền thống, là minh chứng cho lịch sử lâu đời, truyền thống của nghề gốm tại Bát Tràng. Ngày nay, lò bầu cổ là địa điểm thu hút đông đảo du khách ghé thăm, tổ chức các chương trình ngoại khóa, giúp cả trẻ em và người lớn có cơ hội tìm hiểu sâu về nghệ thuật thủ công truyền thống dân tộc.
Tự làm gốm
Du khách đến làng gốm Bát Tràng không thể bỏ qua hoạt động tự làm các sản phẩm gốm. Dưới sự hướng dẫn của thợ gốm, cả người lớn và trẻ em đều sẽ được học cách nặn gốm từ những thao tác cơ bản. Sau khi hoàn thành, tác phẩm sẽ được nung và đóng gói để du khách mang về làm kỷ niệm.
Tham gia lễ hội làng gốm
Hàng năm vào các ngày 14, 15, 16 tháng 2 Âm lịch, làng gốm tổ chức lễ hội truyền thống. Du khách tự do tham gia vào các nghi lễ, tận hưởng không khí nhộn nhịp của những trò chơi dân gian và giao lưu văn hóa độc đáo. Đặc biệt trong phần Hội, du khách có thể trải nghiệm thêm một số hoạt động như: các trò chơi dân gian, thi đấu thể thao, văn nghệ, tham dự triển lãm, tham quan và mua sắm...
Chụp ảnh tại Bảo tàng gốm
Bảo tàng gốm Bát Tràng có kiến trúc độc đáo, mang giá trị nghệ thuật nên thu hút rất nhiều du khách đến check in, chụp ảnh lưu niệm, đặc biệt là giới trẻ. Trong đó nơi chụp đẹp và nghệ thuật nhất, được nhiều người yêu thích là sảnh tầng 1, không gian thưởng trà, cà phê tại tầng 4.
Ngày 18/8/2025, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ghi danh "Tri thức nấu cỗ Bát Tràng" vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, cùng nghề làm bánh cuốn Thanh Trì (phường Vĩnh Hưng) và tri thức chế biến, thưởng thức Chả cá Lã Vọng (Hà Nội).
Cỗ Bát Tràng là một trong những đặc trưng của người dân làng gốm bên cạnh nghề truyền thống. Mâm cỗ thể hiện tinh thần làng quê Bắc Bộ, vừa là di sản văn hóa ẩm thực đậm bản sắc Việt Nam. Mâm cỗ thường mang ý nghĩa biểu tượng qua số lượng bát đĩa được sắp xếp trên bàn tiệc:
- 4 bát - 6 đĩa: Tượng trưng cho sự viên mãn, đủ đầy.
- 6 bát - 8 đĩa: "Cỗ bát trân" với 6 bát, 8 đĩa thường xuất hiện trong các dịp trọng đại, lễ Tết, mang ý nghĩa phát tài phát lộc.
Ngoài cách sắp đặt, các món ăn trong mâm cỗ cũng đa dạng, kết hợp giữa hương vị truyền thống và cách chế biến khác biệt. Các món ăn khi phục vụ thực khách đều được bày lên những bộ bát đĩa Bát Tràng tinh xảo, đẹp mắt. Các món nổi tiếng của mâm cỗ Bát Tràng gồm:
Canh măng mực
Măng Thanh Bì từ Yên Bái được chọn lựa kết hợp với mực khô Thanh Hóa, loại mực ngọt thịt, thơm tự nhiên. Măng được ngâm, luộc nhiều lần để loại bỏ vị chát, sau đó xé sợi nhỏ. Mực tẩy bằng rượu gừng, nướng vàng trên than hoa, sau đó xé nhỏ và xào săn. Nước dùng được ninh từ xương lợn, gà và tôm he, mang lại vị ngọt thanh và đậm đà.
Su hào xào mực
Su hào nạo kết hợp với mực khô dai giòn. Su hào được gọt vỏ, bào sợi, sau đó vắt khô để giữ độ giòn. Mực khô được làm sạch, nướng vàng, xé nhỏ, rồi xào cho săn. Cho các nguyên liệu còn lại vào xào chung với gia vị như muối, đường và tiêu, tạo nên món ăn có vị giòn sần sật và hương thơm đặc trưng. Ngoài ra, món ăn còn có thể thêm trứng rán, thịt nạc luộc, thịt gà, giò và nấm hương.
Chả tôm cuốn lá lốt
Tôm sông tươi là thành phần chính của món ăn, cùng với thịt băm, lá lốt và các gia vị như hành tím, tiêu, nước mắm... Múc chả vào lá lốt bọc lại thật chặt tay, rồi nướng trên than hoa. Pha nước chấm chua ngọt hoặc sử dụng nước sốt mè rang.
Nem chim câu
Chim bồ câu sơ chế sạch, lọc phần thịt và băm nhỏ. Phần phụ gồm có mộc nhĩ, nấm hương, cà rốt, hành tây, củ đậu, miến, hành hoa, rau mùi, cuốn trong bánh đa nem. Cho thịt chim đã băm nhỏ cùng hỗn hợp rau củ và gia vị trộn đều. Nhân được gói vào bánh đa nem vừa phải, gói đều tay, đẹp mắt và rán sơ 70% vớt ra để ráo dầu. Khi gần ăn rán lần hai cho đến khi vàng giòn.
Ngoài các món đặc trưng trên, cỗ Bát Tràng còn có các món phổ biến như bánh chưng, giò lụa, gà luộc, canh bóng, nộm su hào, cá kho 7 tầng, tam tam lươn (lươn bung), xôi vò chè đường, trà hột hoa sói, chè kho,
Địa chỉ thưởng thức:
- Ẩm thực làng cổ Hòa Thu: làng cổ 1, Ng. 72, Bát Tràng, Hà Nội
- Nhà nghệ nhân nấu cỗ Nguyễn Thị Lâm: thôn 1, Bát Tràng, Hà Nội
- Nhà nghệ nhân ẩm thực Phạm Thị Diệu Hoài: số nhà 32, thôn 2, Bát Tràng, Hà Nội
- Nhà hàng Tinh Hoa: tầng 4, Trung tâm Tinh hoa Làng nghề Việt, thôn 5, Bát Tràng, Hà Nội
Các món ăn vặt
Ngoài các món ăn kể trên, đến Bát Tràng du khách cũng nên trải nghiệm các món ăn dân dã khi đi tham quan, mua sắm tại chợ như: bánh tẻ, khoai nướng cốt dừa, các loại bún (bún chả, bún mẹt, bún nem...), trà đá, nước mía, nước dừa.
Làng gốm Bát Tràng khá rộng. Nếu đi theo đoàn đông người, đặc biệt có người già hoặc trẻ nhỏ, du khách nên sử dụng xe điện để di chuyển, tiết kiệm thời gian và sức lực.
Khi tham quan chợ Bát Tràng, du khách cần lưu ý đi lại cẩn thận vì đây là nơi bày bán nhiều mặt hàng dễ vỡ.
Nên chọn giày thể thao hoặc giày thoải mái để dễ dàng di chuyển trong khu vực làng gốm, nơi có nhiều đường đất và gạch.
Đồ gốm sứ dễ bị sứt mẻ ở đáy và miệng. Trước khi mua, hãy kiểm tra kỹ lưỡng sản phẩm để đảm bảo không có vết nứt hay hỏng hóc.
Có thể mặc cả khi mua sắm tại chợ gốm.
Tâm Anh
