- Tại Diễn đàn Thanh niên khởi nghiệp 2018 vừa diễn ra ở Đà Nẵng, đại biểu bàn thảo nhiều về thực trạng khởi nghiệp sáng tạo ở Việt Nam và tác động của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Ông nhìn nhận thế nào về vấn đề này?
- Cuộc cách mạng số đang chuyển thế giới vật lý thành thế giới ảo và làm cho xã hội chúng ta sáng tạo hơn. Toàn bộ quá trình sáng tạo, gồm thiết kế, tạo sản phẩm mẫu, thử nghiệm sẽ được thực hiện trong thế giới ảo, nhanh và đỡ tốn kém hơn rất nhiều so với thế giới thực.
Mỗi cuộc cách mạng sẽ tạo cơ hội cho một số ít nước bứt phá, trở thành nước phát triển. Việt Nam phải đi đầu trong cuộc cách mạng 4.0 để thay đổi thứ hạng, trở thành nước phát triển.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng tại Diễn đàn Thanh niên khởi nghiệm năm 2018. Ảnh: Nguyễn Đông.
Việt Nam có khát vọng hưng thịnh quốc gia, sánh vai cường quốc năm châu vào năm 2045. Chúng ta cần có niềm tin rằng sau 100 năm độc lập, Việt Nam sẽ trở thành nước phát triển, thu nhập đầu người trên 20.000 USD và không bị mắc kẹt trong bẫy thu nhập trung bình.
Tôi cho rằng, sứ mạng này đặt lên vai các bạn thanh niên. Hãy coi đây như một cuộc chiến giải phóng dân tộc mà thanh niên phải đi đầu. Việt Nam đã nuôi dưỡng các bạn, như người mẹ đã nuôi dưỡng con khôn lớn, đến lúc phải đi ra chinh phục thế giới và mang thế giới về Việt Nam.
- Cơ sở nào để ông đặt hy vọng người Việt Nam có thu nhập trên 20.000 USD sau 1/4 thế kỷ nữa?
- Xét về thu nhập trung bình thì Việt Nam thua Mỹ hàng chục lần. Nhưng xét về giới tinh hoa, về thanh niên thì chúng ta không kém Mỹ nhiều. Thanh niên đầu tiên phải có niềm tin vào chính mình, tin rằng mình không thua kém ai về bất kỳ phương diện nào.
Đội tuyển bóng đá Việt Nam là một ví dụ về niềm tin vào chính mình. Thêm dẫn chứng nữa là trong số 100 nhân vật xuất sắc toàn cầu được Microsoft vinh danh năm 2018 về an ninh mạng thì có bốn người Việt Nam. Ngoài ra, nếu xét về ý chí, lao động chăm chỉ, làm việc quên mình thì chính những nước đi sau như Việt Nam lại có nhiều lợi thế hơn.
Để đạt được mức thu nhập đầu người 20.000 USD, Việt Nam sẽ phải phát triển doanh nghiệp công nghệ, nhất là công nghệ cao. Nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ, tất cả phải dựa trên công nghệ, chỉ như vậy mới có năng suất cao. Phát triển công nghệ, công nghệ cao sẽ quyết định tương lai, vận mệnh đất nước.
- Với xuất phát điểm thấp, để khởi nghiệp bằng công nghệ, theo quan điểm của ông, các bạn trẻ nên tự lực hay là hợp tác với nước ngoài?
- Công nghệ là để giải quyết vấn đề. Có vấn đề là có công nghệ. Đất nước ta đang phát triển, có rất nhiều vấn đề cần giải quyết. Đó là cơ hội cho thanh niên khởi nghiệp.
Nhưng công nghệ không phải do chuyển giao mà là lao động. Người Việt Nam sẽ sản sinh ra công nghệ bằng lao động của mình. Cần tự lực trước rồi hãy hợp tác quốc tế. Các doanh nghiệp công nghệ phải được thành lập trên đất Việt Nam. Cái mà thanh niên chúng ta có nhiều nhất chính là năng lượng, là lao động, vì vậy các bạn sẽ tạo ra công nghệ, tạo ra ứng dụng Việt Nam.
Đây thực sự sẽ là một cuộc cách mạng trong sáng tạo. Công nghệ số, cách mạng số, chuyển đổi số chính là cách để giúp từng thanh niên Việt Nam có thể sáng tạo, mà điều này là rất phù hợp với tính cách đa dạng, linh hoạt của người Việt Nam. Thanh niên phải tận dụng cơ hội này để khởi nghiệp sáng tạo.
- Nếu tự lực, đa số startup gặp khó khăn về vốn, không được hưởng các ưu đãi của Chính phủ. Ông nói gì về trở ngại này?
- Khởi nghiệp là bắt đầu từ nhà kho của gia đình mình để làm phòng thí nghiệm, là lấy nhà mình làm văn phòng, là bán đi chiếc xe máy của mình để lấy tiền. Khởi nghiệp khó khăn là phép thử quan trọng, là bộ lọc để loại đi những ý tưởng không có sức sống.
Nhiều người trẻ khởi nghiệp bày tỏ e ngại về vốn với lãnh đạo Chính phủ. Ảnh: Nguyễn Đông.
Khó khăn trong buổi ban đầu là sự nuôi dưỡng và làm cho những ý tưởng tốt có sức sống mạnh mẽ hơn, làm cho ý chí của những người khởi nghiệp mạnh mẽ hơn. Các bạn thanh niên khởi nghiệp sáng tạo đừng bao giờ sợ hãi khó khăn mà hãy coi đó là lửa thử vàng.
Tất cả người khởi nghiệp sáng tạo thành công đều đi lên từ bàn tay trắng, như Bill Gates, Steve Job, Zuckerberg, Elon Musk... Thế giới hôm nay, lợi thế lớn nhất lại là không có gì trong tay và vì thế mà có khát vọng lớn lao, tinh thần lao động quên mình, cái cần nhất cho khởi nghiệp sáng tạo. Đói khát không phải là một bất lợi mà là một lợi thế, mà cái đó thì thanh niên luôn có thừa.
Để giải quyết phần nào bài toán về vốn, tôi đã đưa ra gợi ý là doanh nghiệp, tập đoàn lớn cần đầu tư vào doanh nghiệp nhỏ, theo kiểu "doanh nghiệp anh đầu tư vào doanh nghiệp em" để tận dụng sức sáng tạo, nguồn lực từ giới trẻ. Doanh nghiệp nhà nước (chiếm 30% nền kinh tế Việt Nam) cũng nên thành lập quỹ đầu tư để thúc đẩy quá trình đổi mới sáng tạo.
Tôi đề nghị Chính phủ - hộ chi tiêu lớn nhất của một quốc gia - tập trung vào các sản phẩm công nghệ, đặc biệt là của các startup. Chính phủ chi tiêu vào đâu thì chỗ đó sẽ phát triển, đây là nguồn vốn tạo đà quan trọng nhất với các startup.
- Ngoài việc khởi nghiệp bằng công nghệ, theo ông các bạn trẻ nên làm gì để đạt mục tiêu sánh vai cường quốc năm châu vào năm 2045?
- Để làm được điều này thì hành động Việt Nam nhưng suy nghĩ và tầm nhìn phải toàn cầu. Trong thế giới phẳng như ngày nay thì một ý tưởng, một sản phẩm xuất sắc sẽ nhanh chóng ra được toàn cầu. Rất nhiều bài toán Việt Nam cũng là bài toán toàn cầu. Giải câu chuyện Việt Nam cũng là giải câu chuyện toàn cầu.
Các bạn thanh niên hãy coi Việt Nam là cái nôi hình thành và hoàn thiện sản phẩm, là thị trường đầu tiên và từ đây đi ra chinh phục thế giới. Thị trường rộng lớn mới làm giảm giá thành và tạo ra lợi nhuận lớn. Bởi vậy thanh niên phải coi mình là công dân toàn cầu, mọi khởi nghiệp phải nghĩ đến thị trường toàn cầu. Và muốn vậy thì đó phải là ý tưởng mới, sáng tạo và độc đáo.
Think Big nhưng phải Do Small. Hiện thực hóa một ý tưởng lớn đều bắt đầu từ những bước đi nhỏ. Những bước đi ban đầu luôn là mò mẫm, tìm đường. Nhưng bước đi nhỏ sẽ giúp chúng ta điều chỉnh nhanh và với chi phí thấp. Fail Fast and Fail Cheap. Các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo đều có những năm đầu lặn lội, chưa ai biết đến, để rồi đến một ngày lớn nhanh như Phù Đổng. Không thể mới sinh ra đã lớn nhanh. Lớn nhanh là khi sản phẩm đã được thị trường chấp nhận và cần mở rộng thị trường.
Các bạn cần có một khát vọng lớn hơn để hiện thực hóa giấc mơ Việt Nam hùng cường. Một giấc mơ quốc gia vĩ đại sẽ làm nên các doanh nghiệp vĩ đại, những con người vĩ đại.