PII (Provincial Innovation Index) là chỉ số duy nhất đánh giá tổng thể, đầy đủ về hiện trạng mô hình phát triển kinh tế - xã hội dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của địa phương được Chính phủ giao Bộ Khoa học và Công nghệ là cơ quan chủ trì xây dựng hàng năm từ năm 2023. Chỉ số PII sẽ cung cấp căn cứ để lãnh đạo Chính phủ, lãnh đạo các địa phương đưa ra các chủ trương, quyết sách nhằm thực hiện Nghị quyết của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia để đưa đất nước phát triển mạnh mẽ trong kỷ nguyên mới.
Sau khi PII năm 2023 được công bố, nhiều địa phương đã quan tâm, sử dụng làm căn cứ để điều chỉnh chính sách. Hiện nay đã có hơn 30 địa phương ban hành kế hoạch cải thiện chỉ số PII.
Ông Hoàng Minh Cường, Phó Chủ tịch UBND TP Hải Phòng - địa phương có vị trí thứ 3 cả nước về Chỉ số đổi PII năm 2023 cho biết, Hải Phòng rất chú trọng tới yếu tố thể chế khi ban hành nhiều chính sách, cải cách hành chính nhằm thúc đẩy khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo phục vụ phát triển kinh tế, xã hội. Địa phương cũng nhìn nhận số bằng sáng chế còn ít, trích dẫn quốc tế thấp, cơ sở hạ tầng và sản phẩm tri thức, sáng tạo và công nghệ còn nhiều điểm cần cải thiện. Đây cũng là những yếu tố có ảnh hưởng tới vị trí xếp hạng.
Ông Nguyễn Thanh Bình, Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh Thừa Thiên Huế đánh giá bộ chỉ số PII "là cơ sở khoa học và thực tiễn cho tỉnh để ra quyết định, xây dựng và thực thi chính sách, đánh giá điểm mạnh, điểm yếu cùng tiềm năng và điều kiện cần thiết để thúc đẩy kinh tế xã hội. Địa phương cũng xác định tập trung đầu tư vào khoa học, công nghệ, hỗ trợ các ý tưởng đổi mới, sáng tạo, sáng chế, đẩy mạnh thương mại hóa kết quả nghiên cứu, phát triển tài sản trí tuệ, thị trường khoa học công nghệ".
Nhà khoa học làm việc tại phòng nghiên cứu Trung tâm công nghệ sinh học TP HCM. Ảnh: HCMBiotech
Việc xây dựng chỉ số PII của Việt Nam được Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) đánh giá cao. WIPO coi Việt Nam là hình mẫu cho các quốc gia khác trên thế giới học tập trong việc xây dựng chỉ số đánh giá đổi mới sáng tạo cấp địa phương dựa trên chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) do WIPO công bố hàng năm.
Trong khuôn khổ kỳ họp lần thứ 65 Đại hội đồng các thành viên, ngày 12/7, tại Geneva, Thụy Sỹ, WIPO đã tổ chức hội thảo để thảo luận về công cụ và kinh nghiệm chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương. Kỳ họp có sự tham gia của các quốc gia thành viên, trong đó Việt Nam là một trong bốn quốc gia đã áp dụng GII trong xây dựng chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương, được WIPO mời chia sẻ kinh nghiệm. Tại đây ông Sacha Wunsch-Vincent, Trưởng ban nghiên cứu các chỉ số tổng hợp, Vụ Phân tích dữ liệu và kinh tế, đồng tác giả báo cáo GII của WIPO cho biết "có rất nhiều điều học hỏi được từ kinh nghiệm xây dựng chỉ số PII của Việt Nam, nhất là trong việc đưa vào một trụ cột về tác động trong đo lường về đổi mới sáng tạo".
Học viện Khoa học công nghệ và Đổi mới sáng tạo - đơn vị được giao xây dựng PII 2024 cho biết, dữ liệu phục vụ xây dựng PII tiếp tục được thu thập ở cả hai nguồn trung ương và địa phương với cấu trúc 52 chỉ số thành phần. Trong đó dữ liệu từ các báo cáo, thống kê của các cơ quan trung ương: 20 chỉ số (38.5%); dữ liệu từ các bộ chỉ số khác: 11 chỉ số (21%); dữ liệu quản lý của Bộ Khoa học và Công nghệ: 8 chỉ số (15.5%); dữ liệu do địa phương cung cấp: 13 chỉ số (25%).
Khung chỉ số PII được xây dựng theo nguyên lý của chỉ số GII nhằm đo lường kết quả đổi mới sáng tạo trên thực tế, cung cấp được bức tranh đầy đủ hơn, toàn diện hơn về hệ thống đổi mới sáng tạo, bao gồm các yếu tố đầu vào và đầu ra đổi mới sáng tạo. Cách tiếp cận này của GII cũng được áp dụng khi xây dựng PII.
Các bước xây dựng PII 2024 được thực hiện theo đúng chuẩn mực quốc tế và theo quy trình đã triển khai thành công trong năm 2023. Trong đó, khung chỉ số PII 2024 được rà soát, điều chỉnh, hoàn thiện trên cơ sở khuyến nghị của chuyên gia quốc tế độc lập do WIPO giới thiệu đánh giá kết quả PII 2023 và căn cứ trên hiện trạng dữ liệu, bối cảnh thực tiễn, đặc điểm của các địa phương ở Việt Nam. Một số điều chỉnh nhỏ về nguồn dữ liệu, cách tính toán chỉ số thành phần đã được thực hiện phù hợp thông lệ quốc tế và theo khuyến nghị của chuyên gia quốc tế độc lập mà không làm ảnh hưởng đến cấu trúc chung của khung chỉ số và phương pháp tính toán chung.
VnExpress sẽ thông tin về bảng xếp hạng PII năm 2024 tại đây.
Khung chỉ số PII năm 2024 có 52 thành phần, chia làm 7 trụ cột:
- 5 trụ cột đầu vào phản ánh những yếu tố tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển KT-XH dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, bao gồm: Thể chế; vốn con người, nghiên cứu và phát triển; cơ sở hạ tầng; trình độ phát triển của thị trường; trình độ phát triển của doanh nghiệp.
- 2 trụ cột đầu ra phản ánh kết quả tác động của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo vào phát triển KT-XH, bao gồm: Sản phẩm tri thức, sáng tạo và công nghệ; tác động.
Minh Thư
