Các phụ huynh Trung Quốc ngồi chờ con trong một kỳ thi đại học. Ảnh minh họa: Chinahush
Cách đây hai năm, Jiasheng, một lao động phổ thông ở tỉnh An Huy, Trung Quốc, mắc bệnh nặng và gần như phải nằm liệt giường. Con trai ông, Zhang Yang, một thanh niên ham học, vừa thi đỗ vào Học viện Y học Cổ truyền của thành phố Hợp Phì, với mơ ước lớn nhất là có thể sớm chữa khỏi bệnh cho cha.
Nhưng tin vui này của Yang, 18 tuổi, lại đang vượt quá sức chịu đựng của cha cậu. Theo tính toán của Jiasheng, cả gia đình ông, vốn đã phải gồng mình lên để chi trả các hóa đơn tiền thuốc, chắc chắn sẽ không đủ khả năng lo cho các khoản học phí của Yang.
Và như để giải quyết những gánh nặng ấy, ông Jiasheng đã quyết định lìa đời bằng một liều thuốc trừ sâu trong cơn khốn cùng.
Tất nhiên, không phải bậc phụ huynh nào ở Trung Quốc cũng có những suy nghĩ cực đoan như ông Jiasheng. Nhưng có một thực tế rằng, ngày càng nhiều gia đình ở Đông Á quyết định chi thêm thật nhiều tiền để giúp con cái họ được nhận một nền giáo dục như ý.
Hiện tượng này được các chuyên gia gọi là "cơn sốt giáo dục". Cơn sốt khiến nhiều gia đình bán cả nhà để cho con đi du học nước ngoài.
'Vung tay quá trán'
Andrew Kipnis, một nhà nhân chủng học tại Đại học Quốc gia Australia, đồng thời là tác giả một cuốn sách về giáo dục ở Trung Quốc, cho biết việc đầu tư cho giáo dục ở một số nước Đông Á "đang trở nên cực đoan".
Thực trạng này không chỉ diễn ra ở những gia đình trung lưu, mà còn ngấm sâu vào tư tưởng của các bậc cha mẹ thuộc tầng lớp lao động. Trong mắt họ, học vấn là cách duy nhất để khẳng định vị thế trong xã hội. Một số người còn vì thế mà để chính bản thân lún sâu vào nợ nần.
"Họ cắt giảm mọi khoản chi tiêu không cần thiết. Nhiều người thậm chí còn ngừng cả việc chữa bệnh. Họ muốn dùng các khoản tiền ấy để đầu tư cho sự học của con em", Kipnis nói.
"Làn sóng này tương đối dữ dội. Nhiều người chọn cách vay tiền của bạn bè hoặc người thân. Một số hoàn toàn không có khả năng trả nợ", Kipnis, người đã thực hiện cuộc nghiên cứu của ông ở huyện Châu Bình, tỉnh Sơn Đông, cho hay.
Theo một cuộc khảo sát từ Euromonitorco, thu nhập bình quân đầu người hàng năm của người dân Trung Quốc chỉ tăng 63,3% trong 5 năm, nhưng chi tiêu dành cho giáo dục lại tăng gần 94%.
Mô hình giáo dục "mẹ hổ" đang xuất hiện ngày càng nhiều ở các gia đình Trung Quốc. Ảnh: TIME
'Khúc chiến ca của đại gia đình hổ'
Trong cuốn sách "Khúc chiến ca của mẹ hổ", tác giả Amy Chua từng tường thuật lại một hành trình dạy con đầy nghiêm khắc theo kiểu truyền thống của các bậc phụ huynh Trung Quốc. Phong cách giáo dục này gần đây đã được mở rộng phạm vi và trở thành một "dự án cấp gia đình". "Không chỉ là sự xuất hiện của những bà mẹ hổ, nó còn kéo theo cả những ông hổ, bà hổ", Todd Maurer, một chuyên gia về giáo dục châu Á, cho biết.
Các gia đình ở Trung Quốc, Singapore và Hàn Quốc luôn đứng đầu trong danh sách những quốc gia đầu tư nhiều nhất cho giáo dục. Theo sau là Ấn Độ và Indonesia.
Tại Hàn Quốc, nơi giới chức tin rằng nỗi "ám ảnh học hành" đang đe dọa tới sự cân bằng của xã hội, tỷ lệ chi tiêu vào lĩnh vực này đang tạo ra một làn sóng vay nợ lên tới mức kỷ lục. Theo Viện Nghiên cứu Kinh tế LG, 28% các gia đình Hàn Quốc đang phải sống ở mức nghèo khó và hoàn toàn không có khả năng chi trả các khoản nợ hàng tháng.
Trong khi đó, 70% thu nhập của một gia đình ở nước này lại được dồn vào việc đầu tư cho con em ăn học, đặc biệt là ở những trường tư, theo thống kê của Viện Nghiên cứu Kinh tế Samsung.
Theo ông Michael Seth, giáo sư chuyên ngành lịch sử Hàn Quốc, thuộc trường Đại học James Madison, Mỹ, đồng thời là tác giả của một cuốn sách về tinh thần ham học của người Hàn Quốc, mọi khoản chi tiêu khác đều được cắt giảm "trên diện rộng".
"Các khoản chi cho nhà ở, nghỉ dưỡng hay vui chơi ngày càng được thu gọn. Hầu hết các quốc gia đang phát triển khác ở châu Á, nhất là Trung Quốc, đều có một mô hình tương tự", ông Seth nói.
Theo các chuyên gia, nguyên nhân của thực trạng này đến từ sự kỳ vọng của các bậc phụ huynh vào con cái, cũng như từ áp lực thi cử ngày càng đè nặng lên vai các sĩ tử.
"Hệ thống giáo dục Hàn Quốc đang vượt quá sức chịu đựng của những đứa trẻ", Seth nói. "Và cách duy nhất để tránh xa cơn ác mộng này là đừng có con. Trong một xã hội có tỷ lệ sinh cực thấp như thế này, thì việc giáo dục những đứa trẻ quả là rất tốn kém".
Quỳnh Hoa (Theo BBC)