Ông Nén đến tòa sáng nay. Ảnh: Tư Huynh
Sáng 11/4, ông Huỳnh Văn Nén và người thân đến TAND tỉnh Bình Thuận nộp đơn yêu cầu bồi thường thiệt hại 18 tỷ đồng vì phải mang hai án oan về tội Giết người - xảy ra ở xã Tân Minh (huyện Hàm Tân) gần 20 năm trước. Ông bày tỏ mong muốn được Nhà nước sớm xem xét giải quyết số tiền này để lo cho gia đình và các con đã phải chịu nhiều thiệt thòi trong thời gian ông vướng lao lý.
Thẩm phán Trần Thị Thiên Hương - đại diện TAND tỉnh Bình Thuận - tiếp nhận đơn của ông Nén, giải thích về quy định của Luật trách nhiệm bồi thường Nhà nước và yêu cầu ông bổ sung một số tài liệu, chứng cứ.
Trao đổi với VnExpress, luật sư Phạm Công Út - hỗ trợ tư vấn pháp lý cho ông Nén trong việc bồi thường oan sai - cho biết, những thiệt hại xảy ra đối với ông Nén là không thể tính toán bằng con số và cũng khó chứng minh một cách chính xác bởi có những thứ vô hình không thể đong đếm được. Tuy nhiên, ông và những luật sư từng tham gia hỗ trợ kêu oan cho ông Nén đã căn cứ vào Luật Trách nhiệm bồi thường Nhà nước để đưa ra số tiền hợp lý đối với những gì ông đã trải qua. Bao gồm 4 khoản: thiệt hại về tài sản, sức khỏe, tinh thần và thu nhập bị mất trong hơn 17 năm 6 tháng chịu oan sai.
Trong đó, ông Huỳnh Văn Truyện (cha ông Nén) đã cùng những người trong gia đình ròng rã đi kêu oan trong nhiều năm, tốn kém rất nhiều chi phí. Để có tiền đi đến các cơ quan tố tụng từ Bắc đến Nam kêu oan và thăm nuôi ông Nén, gia đình ông đã phải bán nhà, đất và nhiều tài sản khác.
"Gia đình ông Nén có lúc tưởng như khánh kiệt, con cái không được học hành, thất nghiệp… Không phải tài sản nào bán đi cũng để lại giấy tờ, hóa đơn để chứng minh thiệt hại. Vì vậy chúng tôi mong cơ quan chức năng giải quyết trên tinh thần bù đắp những mất mát cho ông Nén", luật sư Út nói.
Từ một người khỏe mạnh, là lao động chính trong gia đình, sau nhiều năm bị giam oan sức khỏe ông Nén hiện giảm sút, một bên mắt gần như bị mù. Ngoài ra, trong thời gian bị giam ông cho là mình bị bức cung, nhục hình, để lại những thương tích trên cơ thể.
Luật sư cho biết, ông Nén còn có những biểu hiện về tâm thần khi nhiều lúc đuổi đánh vợ con. Trước Tết, ông được gia đình đưa đi khám tại Bệnh viện tâm thần TP HCM và được kết luận có dấu hiệu bệnh lý. Những chứng cứ này cũng được ông củng cố trong hồ sơ yêu cầu bồi thường oan sai.
"Từ một người không giết người thành một người phải buộc thừa nhận đến chi tiết hành vi gây án và những vết tích bầm dập trên cơ thể của ông ấy đến nay vẫn còn thì cơ quan tố tụng cũng cần xem xét", luật sư Út nêu quan điểm.
Về khoản tổn thất tinh thần, luật sư cho rằng, ông Nén không chỉ bị tổn thất nặng nề do bị kết án oan, có thời gian bị người dân xa lánh mà vợ con ông cũng bị người đời chê trách. Nặng nề nhất là việc ông Nén bị mất niềm tin với gia đình vợ vì từ lời khai của ông mà 9 người bị cáo buộc là hung thủ trong vụ giết bà Dương Thị Mỹ (còn gọi là kỳ án vườn điều). Vụ việc khiến cả gia đình vợ ông tán gia bại sản, có người đã chết khi chưa được minh oan.
Luật sư Út tính toán, ông Nén phải chịu hai bản án oan với tổng cộng 17 năm 6 tháng 11 ngày tù. Trong đó, có những ngày ông được tại ngoại nhưng vẫn mang thân phận bị can và chỉ được thay đổi biện pháp ngăn chặn. Theo quy định của pháp luật, khoản bồi thường bị mất thu nhập do bắt giam oan sẽ được tính là một ngày tù bằng 3 ngày lương tối thiểu.
Trong đơn yêu cầu bồi thường oan sai, ông Nén cũng bày tỏ tâm nguyện được giải quyết tiền bồi thường để trả ơn những người đã giúp ông giải oan dù họ không đòi hỏi.
Luật sư Phạm Công Út và ông Nén. Ảnh: Phước Tuấn
Ông Nén là người duy nhất trong lịch sử tố tụng Việt Nam mang 2 án oan về tội Giết người. Tháng 4/1998, ông bị cho là dùng đoạn dây thừng làm hung khí giết bà Lê Thị Bông cướp chiếc nhẫn, bị TAND tỉnh Bình Thuận tuyên phạt tù chung thân về tội Giết người, 3 năm tội Cướp tài sản và 2 năm về tội Cố ý hủy hoại tài sản.
Trong thời gian bị điều tra vụ án này, ông Nén và 9 người bên vợ bị cáo buộc giết bà Dương Thị Mỹ trong "kỳ án vườn điều" xảy ra 5 năm trước. Do không chứng minh được hành vi phạm tội, 12 năm sau đó cơ quan điều tra phải minh oan cho họ, bồi thường gần một tỷ đồng. Riêng ông Nén đang thi hành bản án chung thân nên không được giải quyết.
Cuối năm ngoái, ông Nén được TAND tỉnh Bình Thuận công khai xin lỗi tại địa phương do cảnh sát tìm được hung thủ giết bà Bông. Ngay khi được minh oan, ông đề nghị xử lý hình sự 14 cán bộ trong ngành công an, VKS, TAND tỉnh Bình Thuận gây oan sai cho ông và 9 thành viên trong gia đình vợ. Trong đó chỉ rõ điều tra viên, thủ trưởng cơ quan điều tra ký kết luận điều tra, kiểm sát viên, lãnh đạo VKS ký cáo trạng, thẩm phán xét xử cấp sơ thẩm.
Cơ quan điều tra của VKSND Tối cao đã đến thị trấn Tân Minh, Hàm Tân, Bình Thuận làm việc với ông Truyện, 8 người trong gia đình vợ ông Nén và với anh Nguyễn Phúc Thành – người có đơn từ trong trại giam tố cáo hung thủ thật sự giết bà Bông chứ không phải ông Nén.
Hải Duyên - Tư Huỳnh