Đó là một sân khấu nhỏ với những người mẫu được trang điểm lộng lẫy như những thiên thần của Victoria’s Secret. Điều đặc biệt là phía sau ánh đèn sân khấu, ít nhất là trên giấy tờ, họ là đàn ông. Đó là những người chuyển giới từ nam sang nữ.
“Khác lạ” trong một xã hội vẫn còn chịu ảnh hưởng lớn của tư tưởng Khổng giáo, người chuyển giới phải chịu rất nhiều thiệt thòi do bị phân biệt đối xử. Định kiến từ cộng đồng, một người mẫu nói với tôi, có thể vượt qua bằng cách lờ đi cho xong. Nhưng điều khổ sở nhất với họ là sự kỳ thị về mặt pháp lý khi không được thừa nhận giới tính thật của mình. Đó là những vấn đề không phải ai cũng hiểu được. Bạn đã bao giờ bị giữ lại ở sân bay; bị cảnh sát giao thông xử lý do hình ảnh trên giấy tờ không giống với thực tế; hay bị từ chối đăng ký kết hôn do giới tính thật khác với giới tính trong khai sinh?
Bởi thế, họ có lẽ là những người đón chào 2017 nhiệt thành nhất, khi lần đầu tiên người chuyển giới được thừa nhận về mặt pháp lý. Bộ Luật Dân sự 2015 cho phép chuyển đổi giới tính đối với những người đã định hình, hoàn thiện về giới tính, và có các quyền nhân thân phù hợp. Cuộc đời họ sẽ thay đổi, từ ngày mai.
Đó chỉ là một trong những chính sách tiến bộ sẽ bắt đầu vào ngày 1/1/2017. Đó cũng là ngày sẽ đánh dấu một loạt thay đổi.
Về giao thông, xe bus nhanh (BRT) chính thức vận hành ở Hà Nội, và dù với nhiều tranh cãi, là nỗ lực đáng nhìn nhận để giải quyết vấn đề tắc nghẽn ngày càng trầm trọng ở thủ đô. Về môi trường, Nghị định 155/2016 (có hiệu lực từ tháng 2/2017) với những hình phạt rất nặng được kỳ vọng giúp làm trong lành hơn không gian sống của người dân.
Những bi kịch xuất phát từ tin đồn, “ném đá trên mạng” có lẽ cũng sẽ giảm bớt phần nào khi Bộ Luật Dân sự mới mở rộng quyền của cá nhân với hình ảnh của mình. Theo đó, cá nhân có quyền yêu cầu tòa án bác bỏ thông tin làm ảnh hưởng xấu đến danh dự, nhân phẩm, và uy tín.
2016 là một năm đầy biến động. Từ thảm hoạ cá chết và thiên tai liên tục ở miền Trung, đợt hạn hán lịch sử ở Tây Nguyên và Đồng bằng Sông Cửu Long, cho đến việc phanh phui những đại án tham nhũng, câu chuyện liên hoàn về quy trình bổ nhiệm, ít năm nào trôi qua với nhiều thách thức như thế.
Ngày mai, còn cuộc đời những ai sẽ thay đổi?
World Bank cho biết xếp hạng môi trường kinh doanh của Việt Nam năm qua tăng 9 bậc, đứng ở vị trí 82/190. Năm qua, số lượng doanh nghiệp đăng ký mới tăng kỷ lục. Nhiều người bạn làm doanh nghiệp của tôi đã tính đến chuyện mở rộng kinh doanh sau khi ra Tết. Niềm tin từ đối tác quốc tế và của chính người dân sẽ là điểm khởi đầu lý tưởng cho những quyết tâm cải cách thể chế mạnh mẽ hơn trong năm tới.
Năm cũ trôi qua, năm mới đến với nhiều biến số khôn lường. Chúng ta lo lắng về môi trường, về nguy cơ đổ vỡ của TPP, thực phẩm bẩn, giao thông, và vô vàn vấn đề nhiều năm qua chưa được giải quyết. Nhưng nỗi lo chỉ có thể xử lý bằng hành động.
Ngày mai, vẫn còn rất nhiều cuộc đời đang chờ đợi được thay đổi - bằng những quyết sách hợp lý của một “chính phủ kiến tạo”.
Khi nhậm chức 5 tháng trước, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định chính phủ của ông sẽ là “chính phủ kiến tạo phát triển, hành động quyết liệt, phục vụ nhân dân”. Chưa thể nhận định về hệ thống chính quyền mới, từ trung ương đến địa phương chỉ sau một thời gian ngắn. Nhưng người dân chắc chắn đang chờ đợi thêm những “hành động quyết liệt” trong năm 2017.
Năm nay, ở nhiều thành phố, đêm giao thừa sẽ không có pháo hoa. Có thể không khí sẽ trầm lắng hơn, những đô thị sẽ bớt hoa chen người đi trong đêm tân xuân. Nhưng biết đâu đó cũng là một điều hay, khi mọi người có một đêm cuối năm tĩnh lặng hơn thường lệ, quây quần bên người thân để tiễn đưa năm cũ.
Và chắc chắn là nhân dân đang chờ cũng có những niềm vui sẽ đến trong năm 2017 mà không cần pháo hoa. Như của những người mẫu chuyển giới tôi gặp trong đêm mưa xứ Huế năm ngoái.
Nguyễn Khắc Giang