Tôi đi trên hai trục đường lớn của Hà Nội và cũng là 2 trục đường có lưu lượng giao thông rất lớn và hay ùn tắc là Bà Triệu và Phố Huế rất thường xuyên. Một điều vô cùng bất hợp lý mà hầu hết những người tham gia giao thông trên các trục này đều nhận ra là họ phải dừng chờ đèn xanh ở hầu hết các ngã tư. Điều này làm cho tốc độ giao thông bị chậm lại và rất dễ gây ùn tắc. Khắc phục điều này rất đơn giản là điều chỉnh hệ thống đèn giao thông để người tham gia bớt phải chờ nhiều.
Nếu ai để ý trên trục đường Tràng Thi thì sẽ thấy rằng nếu họ xuất phát từ nút ngã tư Tràng Tiền – Hàng Bài, đi với tốc độ trong khoảng 25-35 km/h thì gần như sẽ không phải đợi ở bất kỳ ngã ba, ngã tư nào. Có thể do ngẫu nhiên hoặc có tính toán mà hệ thống đèn báo giao thông ở trục đường này giúp tro lưu lượng giao thông được thông suốt và di chuyển nhanh. Có lẽ đó cũng là một trong những lý do mà đường Tràng Thi có phần thoáng hơn các đường khác.
Một trong những giải pháp mà các cơ quan quản lý và điều khiển giao thông cần nghiên cứu và áp dụng là điều chỉnh lại hệ thống đèn báo. Ví dụ trên tuyến đường Bà Triệu, khoảng cách giữa các ngã tư chỉ khoảng xung quanh 200 mét. Nếu tốc độ di chuyển của người tham gia giao thông là 20-40 km/giờ thì khoảng thời gian họ di chuyển đến ngã tư tiếp theo sẽ mất khoảng 18 – 36 giây. Như vậy, nếu bố trí đèn tín hiệu lệch pha đèn sau chậm hơn đèn ở ngã tư trước 18 giây và đèn xanh kéo dài trong vòng 18 giây thì tất cả người tham gia giao thông sẽ không phải đợi đèn xanh.
Cứ bố trí lệch pha như vậy trên toàn tuyến thì về lý thuyết một người đi trên trục đường này với tốc độ trung bình trong khoảng 20-40km/giờ sẽ không phải dừng lại ở bất kỳ ngã tư nào. Trung bình, chỉ mất khoảng 3 – 6 phút để đi hết tuyến đường Bà Triệu. Người tham gia giao thông sẽ tạo thành các “đợt sóng” và tốc độ sẽ nhanh hơn rất nhiều hiện nay. Tương tự như vậy có thể điều chỉnh đèn giao thông trên các tuyến Phố Huế - Hàng Bài và các tuyến song song khác với cùng tần số đèn tín hiệu.
Đối với các tuyến đường ngang (vuông góc) như Hai Bà Trưng, Lý Thường Kiệt và Trần Hưng Đạo, có thể thực hiện tương tự như vậy. Quy hoạch đô thị tại khu vực này theo khối tương đối đồng đều như bàn cờ nên việc điều chỉnh đèn tín hiệu để tạo thành các “đợt sóng” dọc (Bà Triệu, Phố Huế,...) xen kẽ với các “đợt sóng” ngang (Hai Bà Trưng, Lý Thường Kiệt, ...). Việc di chuyển sẽ được thông suốt.
Đây chỉ là một tính toán đơn giản để mọi người có thể hình dung được, việc tính toán cụ thể thực tế làm cách nào giảm tối đa khoảng thời gian người tham gia giao thông phải dừng lại trên đường chắc chắn sẽ là một biện pháp hữu hiệu để giảm ùn tắc giao thông. Cách bố trí lệch pha đèn tín hiệu có thể áp dụng trên tất cả các tuyến phố trong thành phố.
Rất mong đây sẽ là một góp ý để những người làm quy hoạch giao thông nghiên cứu.
Phạm Văn Trà