Khi cuộc đua tìm kiếm vaccine ngăn ngừa Covid-19 vẫn chưa có điểm dừng, các chuyên gia cho rằng ngày càng nhiều mối lo xuất hiện. Một trong số đó là sự công bằng trong việc phân phối vaccine này khi nó hoàn thiện đến toàn bộ cư dân trên thế giới.
Theo nhiều chuyên gia kinh tế và nhà khoa học, các quốc gia lớn đã giành quyền ưu tiên về cho công dân nước họ nhờ chi phí đầu tư sản xuất, phát triển. Trong khi nước nghèo hơn lại khó làm được. Tình trạng này có thể dẫn đến hệ quả là dịch bệnh sẽ khó kiểm soát trên toàn cầu. Một số quốc gia, bao gồm cả Mỹ và Anh, đảm bảo một lượng lớn vaccine nCoV tiềm năng sẽ được sản xuất và cung cấp cho nước họ trước tiên. Hiện tượng này được gọi là "chủ nghĩa dân tộc vaccine".
Ngày càng có nhiều chuyên gia gióng lên hồi chuông cảnh báo. Hầu hết đều nhận định với một loại virus có khả năng lây lan nhanh chóng từ quốc gia này sang quốc gia khác như nCoV, việc tiêm vaccine cho từng nước cuối cùng vẫn chỉ kéo dài đại dịch, dẫn đến nhiều người mất việc và tiếp tục tàn phá nền kinh tế thế giới.
"Virus gây bệnh không biết và cũng không tôn trọng biên giới. Sự bùng phát của chúng dù ở bất cứ đâu vẫn mang lại sự đe dọa đối với con người ở khắp mọi nơi, không phân biệt quốc tịch, chủng tộc", Tiến sĩ Dan Barouch, giáo sư y khoa tại Trường Y Harvard nói với ABC News.
Barouch nhận định việc các sở y tế quốc gia có trách nhiệm với chính công dân nước mình là điều dễ hiểu, song họ cũng cần đặt mục tiêu kép là giải quyết đại dịch toàn cầu. Các nhà kinh tế Thomas J. Bollyky và Chad P. Bown cho biết cách nhanh nhất để ngăn chặn đại dịch là phá vỡ chuỗi lây truyền bằng cách phân bổ vaccine cho những người có nhiều khả năng bị nhiễm bệnh nhất, bất kể họ sống ở đâu.
"Hợp tác toàn cầu về phân phối vaccine sẽ là cách hiệu quả nhất để ngăn chặn sự lây lan của virus. Nó cũng sẽ thúc đẩy các nền kinh tế, tránh gián đoạn chuỗi cung ứng và ngăn chặn xung đột chính trị không cần thiết", hai nhà kinh tế viết trong một bài xã luận gần đây đăng trên tạp chí Foreign Affairs.
Tuy nhiên, ngay cả khi hợp tác toàn cầu là cách hiệu quả nhất để ngăn chặn dịch bệnh, đó vẫn là một đề xuất chính trị khó khăn. Khi cuộc tranh luận này vẫn đang diễn ra thì các quốc gia giàu có đã đầu tư rất nhiều để đảm bảo rằng công dân của họ được tiêm vaccine trước.
Tiến sĩ John Brownstein, một nhà dịch tễ học và cộng tác viên của ABC News cho biết: "Việc ưu tiên tiếp cận vaccine không thể bị chi phối bởi các biên giới chính trị. Điều này có nghĩa là nhân viên y tế và những người dễ bị tổn thương xứng đáng được xếp hàng đầu khi xem xét ưu tiên tiếp nhận vaccine, bất kể quốc tịch".
Chiến dịch "Operation Warp Speed" của Mỹ, một sáng kiến do chính phủ tài trợ để tăng tốc phát triển vaccine và đảm bảo đủ số liều cho người dân nước này. Tính đến nay, đã có 10 tỷ USD được Quốc hội dùng để "giữ chỗ" vài trăm triệu liều vaccine cho công dân Mỹ.
Ở châu Âu, Liên minh vaccine Tổng hợp đã đồng ý mua 400 triệu liều "ứng viên" tiềm năng do AstraZeneca đồng phát triển với Đại học Oxford. Trước đó, Anh ký một thỏa thuận với AstraZeneca và Wockhardt để đảm bảo phân phối 30 triệu liều vaccine cho nước này vào tháng 9. Con số mở trên là phần mở đầu cho nỗ lực đạt mục tiêu 100 triệu liều vào cuối năm nay. Ngoài ra hai hãng dược Sanofi và GlaxoSmithKline cũng sở hữu một thỏa thuận khác về số liều vaccine tương đương.
Trước tình hình hiện tại, một số người đã so sánh việc đặt hàng trước vaccine nCoV với đại dịch cúm lợn năm 2009. Các nước giàu hơn mua hầu hết các liều vaccine. Mỹ và nhiều nước châu Âu tặng một số liều vaccine của họ cho các nước nghèo hơn, nhưng chỉ khi họ cảm thấy hài lòng và đã có đủ liều cho công dân nước mình.
Việc phân phối vaccine công bằng và hợp lý là vô cùng quan trọng. Chiến lược tiêm vaccine cho những người có nguy cơ cao trước, dù họ ở đâu, quốc tịch gì, được cho là hiệu quả nhất trong việc làm chậm sự lây lan của dịch bệnh.
Mặt khác, việc phân phối cũng có những tác động nhất định lên chi phí vaccine. Các nước "đấu thầu" với nhau để sở hữu những lô vaccine đầu tiên có thể làm tăng chi phí và ảnh hưởng đến thế giới. Ngay cả khi họ đặt hàng trước những lô vaccine hàng trăm triệu liều, vẫn chưa có gì chắc chắn rằng chúng sẽ hiệu quả.
Thy An (Theo ABC news)