Tự doanh là hoạt động mà công ty chứng khoán đóng vai trò như một nhà đầu tư trên thị trường. Giai đoạn 2005-2010, tự doanh từng là bộ phận chính và chiếm nguồn thu lớn khi các công ty chứng khoán cũng chính là đơn vị tư vấn niêm yết. Đến giai đoạn khó khăn 2011-2015, các công ty chứng khoán hầu hết thu hẹp hoạt động này hoặc chuyên nghiệp hóa thông qua tách bạch hoạt động quản lý quỹ với hoạt động của công ty chứng khoán.
Tuy nhiên, năm 2019, với sự phát triển sản phẩm mới của thị trường, như chứng quyền, hoạt động tự doanh đang có dấu hiệu sôi động trở lại.
Theo báo cáo của FiinGroup, bộ phận tự doanh các công ty chứng khoán đã mua ròng hơn 300 tỷ đồng trong năm 2019, sau 4 năm bán ròng trước đó.
"Mặc dù số tuyệt đối giá trị mua ròng không lớn nhưng động thái này cho thấy các công ty chứng khoán đã thay đổi góc nhìn về triển vọng thị trường và có bước chuẩn bị tích lũy cổ phiếu", nhóm phân tích của FiinGroup đánh giá.
Năm 2017, bộ phận tự doanh bán ròng 1.367 tỷ đồng trong lúc thị trường đang lên. Năm 2018, khi thị trường đạt đỉnh, tự doanh của các công ty chứng khoán chốt lãi với lượng bán ròng đột biến hơn 1.280 tỷ đồng. Tuy nhiên, đến năm 2019, dòng tiền từ bộ phận tự doanh đã quay lại với giá trị mua ròng hơn 300 tỷ.
Theo FiinGroup, dòng tiền từ tự doanh trong năm 2019 chảy mạnh nhất vào ngành thực phẩm và đồ uống (1.700 tỷ đồng), theo sau là ngân hàng (400 tỷ đồng), dầu khí (300 tỷ đồng), bất động sản và xây dựng.
Riêng ngành ngân hàng, khối tự doanh quay lại mua ròng 400 tỷ đồng sau khi đã ròng rã bán cổ phiếu nhóm ngành này trong 4 năm trước đó.
Ở chiều ngược lại, tự doanh bán ròng mạnh ngành dịch vụ tài chính với quy mô 2.500 tỷ đồng, đánh dấu năm thứ năm liên tiếp cổ phiếu ngành này bị bán ròng. Giá trị bán ròng còn tập trung vào nhóm cổ phiếu điện nước, xăng dầu, khí đốt, hàng hóa và dịch vụ công nghiệp.
Xét về từng cổ phiếu, MSN là cổ phiếu được tự doanh mua ròng nhiều nhất với quy mô 1.200 tỷ đồng, đóng góp chính vào mức mua ròng 1.700 tỷ đồng của ngành thực phẩm và đồ uống. Tiếp theo là cổ phiếu VIC của Vingroup được mua 700 tỷ đồng. PLX, GTN và VNM đứng sau với quy mô mua ròng mỗi mã 200-300 tỷ đồng.
Ở chiều ngược lại, E1VFVN30 bị bán mạnh nhất với quy mô 2.400 tỷ đồng, VHM bị bán ròng 800 tỷ đồng. TPB, TMS, và POW mỗi mã bị bán ròng 200 tỷ đồng.
Cũng theo số liệu từ FiinGroup, quy mô danh mục tự doanh trên tổng tài sản của các công ty chứng khoán có xu hướng tăng dần và đã chiếm hơn 40% vào cuối năm 2019. Trong đó, SSI, VND, VCBS và MSI là những công ty chứng khoán có tỷ trọng tài sản tài chính trên tổng tài sản trên 50%.
Một tỷ trọng nhất định trong danh mục của các công ty này để nắm giữ VNM, HPG, MWG, VIC và MBB. Tuy nhiên, quy mô doanh mục tự doanh này nhằm mục đích phòng ngừa rủi ro cho sản phẩm chứng quyền đã phát hành.
Minh Nhật