Theo Nghị định 91/2009, từ ngày 1/7/2012, các loại xe chở khách theo tuyến cố định, xe buýt, xe khách hợp đồng, xe khách du lịch và xe container phải lắp đặt và khai thác tốt thiết bị giám sát hành trình (GPS, hay còn gọi là hộp đen). Đây là một trong những điều kiện bắt buộc để được cấp phép kinh doanh vận tải.
Tuy nhiên, tại TP HCM, theo thống kê của Sở Giao thông Vận tải đến tháng 6 mới có 175 trên tổng số 594 doanh nghiệp vận tải có báo cáo về việc lắp hộp đen. Trong 175 đơn vị này cũng chỉ có gần 6.000 trên 11.550 xe đã lắp hộp đen, đạt hơn 50%. Các loại xe chạy tuyến cố định, hợp đồng và đầu kéo container lắp hộp đen đạt tỷ lệ rất thấp (31%-39% số xe nằm trong danh sách báo cáo).
Theo Sở Giao thông, nguyên nhân của tình trạng trên là nhiều doanh nghiệp vận tải chưa thực hiện nghiêm quy định. Phổ biến nhất, nhiều đơn vị chạy xe tuyến cố định trên 300 km cố tình khai báo chạy dưới 300 km để không phải lắp hộp đen.
Theo Bộ GTVT, hộp đen hỗ trợ nhiều cho doanh nghiệp trong việc quản lý người lái, hành trình và các chỉ số an toàn, quyền lợi cho hành khách đi xe. Ảnh: H.C. |
Bên cạnh đó, trên thị trường xuất hiện tình trạng nhiều hộp đen có giá chênh nhau tới vài triệu đồng. Vì vậy, nhiều nhà xe còn băn khoăn vì không biết phải lựa chọn thiết bị như thế nào là hợp chuẩn.
Hiện cả nước có 34 nhà cung cấp thiết bị giám sát hành trình được Bộ Giao thông Vận tải cấp giấy chứng nhận hợp quy. Nhưng vì lợi nhuận, một số nhà cung cấp bị cho là đã đưa ra thị trường thiết bị không đầy đủ chức năng theo quy định. Các thiết bị không hợp chuẩn giá rẻ này được khá nhiều doanh nghiệp lựa chọn để đối phó với cơ quan chức năng. Đến nay cũng chưa có quy định xử phạt doanh nghiệp sản xuất, nhà cung cấp lắp đặt thiết bị và đơn vị vận tải sử dụng các loại hộp đen không đạt chuẩn.
Thêm một lý do khiến nhiều doanh nghiệp chưa mặn mà là theo quy định của Bộ Giao thông Vận tải, từ ngày 1/7/2013 mới bắt đầu xử phạt xe khách không lắp hộp đen. Doanh nghiệp cho rằng vẫn còn cả một năm không bị phạt thì "cứ từ từ".
Tuy nhiên, theo một cán bộ Cục Đăng kiểm, cách hiểu của doanh nghiệp như vậy là sai lầm, vì theo quy định thời hạn xử phạt được lùi đến 1/7/2013 nhưng các loại ôtô này vẫn phải lắp đặt hộp đen mới đủ điều kiện kinh doanh vận tải. "Cục Đăng kiểm đã chỉ đạo các trung tâm không kiểm định cho ôtô đã tới thời hạn vào kiểm định nhưng chưa lắp hộp đen. Như vậy, nếu xe đi trên đường không bị phạt vì chưa lắp hộp đen thì sẽ bị phạt vì không đủ tiêu chuẩn lưu hành", vị này cho biết.
Trao đổi với VnExpress.net, ông Thái Văn Chung, Tổng thư ký Hiệp hội vận tải TP HCM cho biết vẫn còn nhiều doanh nghiệp không quan tâm nhiều đến chất lượng hộp đen mà chỉ lắp đối phó để được đăng kiểm.
Hiện nay vẫn tình trạng nhiều nhà xe lắp đặt hộp đen theo kiểu đối phó để được đăng kiểm vì chưa bị CSGT xử phạt. Ảnh: H.C. |
Ngoài ra, theo ông Chung, các doanh nghiệp vận tải còn e ngại do các quy định liên quan đến việc xử phạt đối với đơn vị sản xuất hộp đen kém chất lượng chưa rõ ràng. Vì thế, trong trường hợp các nhà cung cấp dịch vụ này lắp sản phẩm kém chất lượng thì họ cũng không biết kêu ai.
Ông Chung dẫn chứng, khi các doanh nghiệp lắp đặt thiết bị nhưng do lỗi kỹ thuật, thiết bị không hoạt động. Sự cố này sẽ bị các CSGT thổi phạt. Trong trường hợp này trách nhiệm sẽ thuộc về doanh nghiệp vận tải hay đơn vị cung cấp sản phẩm? Để chủ trương lắp đặt thiết bị giám sát hành trình đi vào thực tiễn và đạt kết quả cao thì ngoài việc việc lắp đặt đồng bộ đến từng doanh nghiệp vận tải thì cũng cần có những quy định cụ thể, mang tính chế tài đối với các đơn vị cung ứng sản phẩm để tránh những vướng mắc về sau.
"Hiện nay trên thị trường có rất nhiều đơn vị cung cấp thiết bị này. Cơ quan chức năng cần quản lý chặt chẽ về chất lượng, đồng thời hướng dẫn các đơn vị nhận biết sản phẩm đạt chuẩn, hợp quy để lắp thiết bị có chất lượng bảo đảm nhất", ông Chung kiến nghị.
Theo Bộ Giao thông Vận tải, việc gắn thiết bị giám sát hành trình sẽ hỗ trợ nhiều cho doanh nghiệp trong việc quản lý người lái, hành trình và các chỉ số an toàn, quyền lợi cho hành khách đi xe. Với các tính năng cơ bản như quản lý tốc độ, hành trình, nơi đi, đến, số lần đóng mở cửa xe, thời gian lái xe liên tục của tài xế, hộp đen còn giúp doanh nghiệp kiểm soát được lái xe chạy sai hành trình, có đón khách dọc đường hoặc chạy quá 4 giờ liên tục hay không để đưa ra điều chỉnh và có thể dừng hoạt động của xe từ xa nếu lái xe không tuân thủ. Trong trường hợp khẩn cấp, thiết bị còn có thể cảnh báo cho lái xe xử lý hoặc giám sát hành trình bằng camera với tần suất 10 phút/lần (áp dụng cho xe khách)... Chưa hết, nếu xảy ra rủi ro trong quá trình lưu thông, hộp đen chính là một trong những căn cứ pháp lý đặc biệt quan trọng giúp cơ quan chức năng, chủ xe, nhất là công ty bảo hiểm xác định, xây dựng phương án thanh toán, đền bù một cách khách quan, hợp lý. Đặc biệt, thông số lưu giữ trong hộp đen còn là căn cứ quan trọng để lực lượng chức năng phạt nguội hành vi vi phạm. |
Hữu Công