Trình bày tóm tắt dự luật xử lý vi phạm hành chính trước Thường vụ Quốc hội, Bộ trưởng Tư pháp Hà Hùng Cường cho rằng, qua nhiều năm thực hiện, pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính bộc lộ nhiều hạn chế, dù đã qua 3 lần sửa đổi. Việc thiếu các quy định cụ thể và thủ tục, hình thức xử phạt còn hạn chế đã làm giảm hiệu lực, hiệu quả của công cụ pháp lý quan trọng này... Dự luật được xây dựng nhằm đơn giản hóa và minh bạch các thủ tục xử phạt hành chính, bảo đảm sự phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội.
So với Pháp lệnh, dự luật xử lý vi phạm hành chính bổ sung một số hình thức xử phạt mới, gồm: buộc lao động phục vụ cộng đồng; đình chỉ có thời hạn hoạt động sản xuất kinh doanh dịch vụ; buộc học tập các quy định của pháp luật có liên quan đến hành vi vi phạm. Dự luật cũng bổ sung một số biện pháp mới để khắc phục hậu quả do vi phạm hành chính gây ra, như: cải chính thông tin sai sự thật; loại bỏ yếu tố vi phạm trên hàng hóa, vật phẩm; thu hồi sản phẩm, hàng hóa không bảo đảm chất lượng…
Đối với quy định về mức phạt tiền, dự luật quy định tăng mức phạt tối thiểu từ 10.000 đồng lên 50.000 đồng, tăng mức phạt tối đa từ 500 triệu đồng lên tới 2 tỷ đồng. Dự luật cũng ghi nhận cơ chế xử phạt đặc thù đối với khu vực nội thành của thành phố trực thuộc trung ương. Theo đó, mức phạt tiền có thể cao gấp 2 lần mức phạt chung…
Theo dự luật, tòa án có thẩm quyền áp dụng các biện pháp xử lý hành chính và sẽ xử lý vi phạm theo trình tự, thủ tục tố tụng tư pháp. “Xét về bản chất thì các biện pháp xử lý hành chính mang tính cưỡng chế nhà nước, trực tiếp đụng chạm đến quyền cơ bản của công dân, do vậy phải được xem xét, quyết định theo trình tự chặt chẽ, đảm bảo khách quan”, ông Hà Hùng Cường phát biểu. Tuy nhiên, ông Cường cũng băn khoăn về phương án này bởi có quá nhiều vấn đề về mặt thể chế, tổ chức thực hiện.
Một điểm gây tranh cãi trong dự luật này là bỏ quy định đưa người bán dâm vào trung tâm lao động xã hội. “Mại dâm là vấn đề xã hội, cần được giải quyết chủ yếu bằng các giải pháp kinh tế, xã hội thông qua hướng nghiệp, dạy nghề thì mới hiệu quả. Cần có sự đổi mới trong thái độ ứng xử với người bán dâm”, Bộ trưởng Tư pháp lý giải.
Tán thành sự cần thiết của việc ban hành Luật xử lý vi phạm hành chính, song Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý cho rằng hình thức xử phạt buộc lao động phục vụ cộng đồng không phù hợp với Công ước 29 của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) mà Việt Nam gia nhập. Trong đó có nội dung: “Mọi công việc hoặc dịch vụ mà một người buộc phải làm phải do một quyết định của tòa án”.
Quy định mức phạt tiền lên tới 2 tỷ đồng là quá cao so với sự phát triển của kinh tế xã hội đất nước, không tương xứng với mức phạt tiền quy định trong Bộ luật hình sự. Thường trực Ủy ban Pháp luật lưu ý, nếu chỉ nâng mức phạt tiền, không quan tâm các giải pháp khác thì sẽ không đạt được mục đích giảm vi phạm mà sẽ tạo ra bất lợi về nhiều mặt, như đẩy người vi phạm vào đường cùng, hoặc chống đối hoặc thỏa thuận với người xử phạt, dẫn đến tiêu cực.
“Chẳng hạn đối với hành vi xây dựng trái phép, chỉ cần phạt cảnh cáo nhưng áp dụng tốt biện pháp buộc tháo dỡ vi công trình xây dựng trái phép sẽ có tác dụng tốt hơn, tránh phạt tiền cao nhưng lại cho tồn tại”, ông Phan Trung Lý nói.
Đối với việc xử lý hành chính người bán dâm, Phó chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng cho rằng, nếu không đưa vào trung tâm lao động xã hội thì đồng nghĩa với việc cấp phép cho hành nghề, trong khi những người bán dâm này đang mang tới hậu quả xấu cho xã hội. “Về lâu dài, phải có giải pháp ngăn chặn hoặc công khai người bán dâm thông qua các biện pháp quản lý”, bà Tòng Thị Phóng nói.
Chốt lại một số vấn đề, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng tán thành việc giao tòa công bố quyết định xử phạt đối với người vi phạm hành chính. Tuy nhiên, thủ tục phải khác với tố tụng hình sự vì bản chất hành vi khác biệt. Nhất trí với mức phạt cao ở các thành phố trực thuộc trung ương, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu cần bàn thêm về hình thức xử phạt, tránh mâu thuẫn với Công ước của ILO.
Đối với vấn đề mại dâm, ông Nguyễn Sinh Hùng lưu ý điểm cốt yếu là xử lý người bán dâm mang bệnh. “Bảo người bán dâm tự đi chữa bệnh thì không có đâu, họ toàn giấu bệnh”, ông Hùng nói.
So với Pháp lệnh Xử lý vi phạm hành chính 2008, dự luật cho phép người có thẩm quyền xử phạt tăng mức phạt tiền gấp nhiều lần. Trong đó, một số chức danh như thanh tra viên, Chi cục trưởng Chi cục thi hành án dân sự (cấp huyện), Cục trưởng Cục thi hành án dân sự có thể phạt tiền gấp 200 lần. |
Nguyễn Hưng