Vẫn tồn tại tình trạng khai thác cát trái phép trên sông tại TP HCM. Ảnh: P.A. |
Dù thành phố đã có lệnh nghiêm cấm khai thác cát từ hơn 1 năm nay, nhưng tình tạng khai thác lậu trên nhiều con sông vẫn diễn ra ồ ạt. Sông Soài Rạp, sông Lòng Tàu, sông Đồng Nai và huyện Củ Chi hiện là 4 điểm nóng khai thác không phép
Tại huyện Củ Chi, mỗi ngày có khoảng 1.000 m2 đất dọc bờ sông bị sạt lở do ảnh hưởng của tình trạng khai thác cát trên sông quá mức. Tình trạng này ở Cần Giờ còn nghiêm trọng hơn khi dòng chảy sông Soài Rạp, Lòng Tàu đang có xu hướng thay đổi lệch dòng, tạo xoáy và sạt lở dọc bờ sông. Còn quận 9 hiện có 4 điểm nóng sạt lở do khai thác cát là Vàm Cá Hô, Vàm sông Tắc, cầu Ông Nhiêu và ấp Tần Khánh. "Hầu hết đều là dân Đồng Nai sang quận 9 khai thác cát nên xử lý rất khó, trong khi quận vẫn chưa có sự phối hợp tốt với cơ quan chức năng Đồng Nai để bắt giữ", đại diện UBND quận 9 cho hay.
Tháng trước, UBND huyện Củ Chi bắt giữ 1 tàu khai thác cát trái phép trên sông Sài Gòn đoạn Củ Chi - Bình Dương, giá trị tàu khoảng 15 triệu đồng và ra quyết định xử phạt 20 triệu đồng. Chủ phương tiện đã quyết định "bỏ của chạy lấy người".
Bà Nguyễn Thị Hồng, Chuyên viên UBND huyện Củ Chi cho biết, hầu hết những người khai thác cát trái phép bị bắt giữ đều là người làm thuê (không phải chủ điểm khai thác cát trái phép) và ngụ tại Bình Dương, nên việc cưỡng chế xử lý hành chính rất khó khăn. Nhiều vụ khai thác cát trái phép trên sông bị phát hiện đều "chìm xuồng" vì những lý do tương tự. Theo bà Hồng, hầu như tháng nào huyện này cũng ra quân bắt giữ các phương tiện khai thác cát, đã tịch thu 5 tàu.
Ông Nguyễn Văn Thuần, Trưởng phòng kế hoạch đầu tư Khu quản lý đường sông Sở Giao thông công chính cũng cho biết, đơn vị này đang giữ 8 tàu, ghe khai thác cát trái phép, trong đó có 1 sà lan trị giá 2,9 tỷ đồng bị bắt khi đang khai thác cát tại Cần Giờ, nhưng chưa biết xử lý những tàu này như thế nào.
Trưởng phòng Quản lý tài nguyên nước và khoáng sản thuộc Sở Tài nguyên môi trường TP HCM Nguyễn Văn Ngà cho VnExpress biết, tất cả các điểm khai thác cát trên sông thuộc địa bàn TP HCM đều làm "lậu", khai thác không phép, các phương tiện khai thác đều không có đăng kiểm; ngoại trừ hai điểm trên sông Soài Rạp của Công ty Tân Thuận và sông Lòng Tàu của Công ty Đức Cảnh có giấy phép do Cục Hàng hải cấp. Thành phố vẫn chưa thống kê đầy đủ được số lượng các điểm khai thác cát trái phép.
"Phương tiện thiếu, kinh phí hạn hẹp, không đủ người, nguy cơ bị tấn công từ những người khai thác cát khi bị bắt giữ... khiến cho công việc kiểm tra rất khó khăn", ông Thuần nói. Thông thường một chuyến đi trinh sát và bắt giữ điểm khai thác cát "lậu" phải có tối thiểu 7 nhân viên phối hợp từ các cơ quan như UBND địa phương, Khu quản lý đường sông, Cảnh sát đường thủy, Công an phường xã, có khi phải huy động cảnh sát 113. Trong khi đó, phương tiện vận chuyển như ca nô, ghe tàu kéo đều phải thuê theo giờ. Kinh phí hiện nay chỉ đủ tiền cơm và một phần xăng dầu. Đội kiểm tra trật tự đường sông của Quận 9 chỉ được cấp 5-6 can xăng/tháng. Khu quản lý đường sông mỗi chuyến đi về Củ Chi hơn 200 cây số đường sông "ngót" hơn 600 lít dầu, phải tự chi phần lớn.
Đội kiểm tra cũng thường xuyên gặp sự chống cự của giới khai thác cát lậu, nhất là tình trạng chủ phương tiện bị bắt giữ tháo "lỗ" thoát nước dưới đáy ghe để đánh đắm phương tiện và cả người thi hành công vụ, rồi nhảy xuống sông lặn biến.
Theo ông Ngà, kinh phí mỗi năm cho Phòng quản lý tài nguyên và khoáng sản trong việc quản lý khai thác cát chỉ 40 triệu đồng. "Khoản kinh phí chỉ đủ tổ chức 2 đợt kiểm tra mà thôi", ông Ngà nói. Đây cũng chính là lý do khiến các điểm khai thác cát lậu như "bèo dạt mây trôi", không quản lý được.
Biện pháp tháo gỡ trước mắt được đưa ra là thắt chặt quản lý hành chính. Tuy nhiên ông Phước đề nghị các quận huyện cần đề xuất kế hoạch cũng như kinh phí cụ thể để trang bị thêm phương tiện, thiết bị, nhằm đẩy mạnh công tác kiểm tra, bắt giữ và ngăn chặn tình trạng khai thác cát lậu tràn lan.
Phan Anh